Την ώρα που ο ουκρανικός στρατός διεξάγει μια εξαντλητική μάχη απέναντι στις ρωσικές δυνάμεις με τις ελλείψεις σε στρατιωτικό εξοπλισμό να γέρνουν την πλάστιγγα -προς το παρόν- υπέρ της Μόσχας, εντείνονται οι φωνές εκείνες που προκρίνουν ως λύση τη χρήση των κατασχεθέντων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων για την εξεύρεση πόρων τόσο για τον εξοπλισμό των στρατευμάτων της Ουκρανίας όσο και για την μεταπολεμική ανοικοδόμηση της χώρας.
Έως και 300 δισεκατομμύρια δολάρια σε ρωσικά περιουσιακά στοιχεία, που έχει παγώσει η Δύση από την εισβολή στην Ουκρανία, συσσωρεύουν κέρδη και έσοδα από τόκους, σύμφωνα με ανάλυση στον διεθνή Τύπο. Τώρα, η Ευρώπη και οι Ηνωμένες Πολιτείες εξετάζουν πώς να χρησιμοποιήσουν αυτά τα κέρδη για να βοηθήσουν τον ουκρανικό στρατό.
Η συζήτηση εδώ και μήνες επικεντρώνεται κυρίως στο αν θα ήταν νόμιμο ή ακόμη και σοφό να κατασχεθούν συνολικά τα δεσμευμένα περιουσιακά στοιχεία. Ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Βρετανία βρίσκονται πιο κοντά σε αυτό το σενάριο, σημαντικές ενστάσεις προβάλλονται από χώρες όπως η Γαλλία, η Γερμανία, η Ινδονησία, η Ιταλία, η Ιαπωνία και η Σαουδική Αραβία, καθώς και από αξιωματούχους όπως η Κριστίν Λαγκάρντ, την επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
Υποστηρίζουν ότι η δήμευση θα αποτελούσε κακό προηγούμενο, παραβίαση της κυριαρχίας και θα μπορούσε να οδηγήσει σε νομικές προκλήσεις, χρηματοπιστωτική αστάθεια και αντεκδικητικές κατασχέσεις δυτικών περιουσιακών στοιχείων στο εξωτερικό.
Έτσι, η ιδέα της κατάσχεσης φαίνεται νεκρή προς το παρόν. Ωστόσο, οι προτάσεις για κατάσχεση και χρήση των κερδών που αποκτήθηκαν από αυτά τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία, η ιδέα της κατάσχεσης των τόκων από τα συσσωρευμένα μετρητά που προκύπτουν από τις κυρώσεις, αναφέρει η Euroclear, μια εταιρεία χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, κερδίζει σημαντικό έδαφος. Τόσο οι Ευρωπαίοι όσο και οι Αμερικανοί πιστεύουν ότι αυτά τα κέρδη θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν χωρίς να εγείρουν τις ίδιες νομικές προκλήσεις ή κινδύνους για το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Ωστόσο, ακόμα και εντός της ομάδας των συμμάχων που προκρίνουν την ιδέα της κατάσχεσης των τόκων, υπάρχουν διαφωνίες για το πώς να χρησιμοποιηθούν τα κεφάλαια. Οι Ευρωπαίοι θα ήθελαν να τα μεταφέρουν στην Ουκρανία ετησίως ή ανά διετία. Οι Αμερικανοί θέλουν να βρουν έναν τρόπο ώστε να λάβει η Ουκρανία περισσότερα χρήματα γρήγορα. Η συζήτηση για το ποια προσέγγιση θα χρησιμοποιηθεί εντείνεται εν όψει της συνόδου κορυφής της Ομάδας των 7 στην Ιταλία τον επόμενο μήνα, στη διάρκεια της οποίας ενδέχεται να επιτευχθεί συμφωνία επί του θέματος.
Το Ευρωπαϊκό Σχέδιο
Οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναμένεται να εγκρίνουν ένα αμφιλεγόμενο και μακροχρόνιο σχέδιο για τη χρήση του μεγαλύτερου μέρους των τόκων που αποκτήθηκαν από τα κατασχεθέντα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία στην Ευρώπη για να βοηθήσουν στον εξοπλισμό της Ουκρανίας και να υποχρεώσουν τη Ρωσία να πληρώσει για την ανοικοδόμηση της χώρας.
Μετά από μήνες συνομιλιών, τα κράτη της ΕΕ ενέκριναν την πολιτική συμφωνία τον Μάρτιο και την περασμένη εβδομάδα συμφώνησαν καταρχήν να χρησιμοποιηθεί το 90 τοις εκατό των κερδών για να αγοράσουν όπλα για την Ουκρανία μέσω του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Ειρήνης, μιας δομής της ΕΕ για τη χρηματοδότηση στρατιωτικής βοήθειας και τις δικές της στρατιωτικές αποστολές. Το υπόλοιπο 10 τοις εκατό αποφασίσθηκε να χρησιμοποιηθεί για την ανοικοδόμηση, προκειμένου να ικανοποιηθούν χώρες όπως η Ιρλανδία, η Αυστρία, η Κύπρος και η Μάλτα, που είναι στρατιωτικά ουδέτερες. Η ευρωπαϊκή πρόταση στοχεύει μόνο τα κέρδη του κεντρικού αποθετηρίου τίτλων του Βελγίου Euroclear, όπου φυλάσσονται περίπου 190 δισεκατομμύρια ευρώ περιουσιακών στοιχείων της ρωσικής κεντρικής τράπεζας.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένει ότι η Euroclear θα παραδίδει περίπου 3 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως που θα μεταφέρονται στα ταμεία του μπλοκ ανά διετία, με την πρώτη πληρωμή να αναμένεται τον Ιούλιο. Πρόκειται περίπου για ισοδύναμο με αυτό που υπόσχεται η Βρετανία να παράσχει στην Ουκρανία το επόμενο έτος, αλλά είναι μικρό σε σύγκριση με τα 61 δισεκατομμύρια δολάρια που ενέκριναν πρόσφατα οι Ηνωμένες Πολιτείες.
Η Euroclear έχει αποκομίσει περίπου 5 δισ. ευρώ σε καθαρά κέρδη από τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία από την εισβολή. Τα κέρδη που πραγματοποιήθηκαν μέχρι τον Φεβρουάριο του τρέχοντος έτους θα παρακρατηθούν από την Euroclear σε περίπτωση νομικών αξιώσεων, αλλά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έκρινε ότι η Μόσχα δεν έχει νόμιμο δικαίωμα στα κέρδη.
Το αμερικανικό σχέδιο
Με την Ουκρανία να χάνει έδαφος από τη Ρωσία και να έχει ανάγκη από κεφάλαια για να αγοράσει περισσότερα πυρομαχικά και να πληρώσει μισθούς, οι Αμερικανοί υποστηρίζουν ότι είναι πρέπει να διοχετευτούν περισσότερα χρήματα στην Ουκρανία το συντομότερο δυνατό.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες κατέχουν μόνο ένα μικρό ποσό ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, που υπολογίζεται σε περίπου 5 δισεκατομμύρια δολάρια. Αλλά οι Αμερικανοί προτείνουν να δοθούν στην Ουκρανία περίπου 60 δισεκατομμύρια δολάρια προκαταβολικά, και στη συνέχεια να χρησιμοποιηθούν τα κέρδη από τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία που διατηρούνται στην Ευρώπη για την αποπληρωμή του χρέους με την πάροδο του χρόνου. Ένα τέτοιο βήμα, υποστηρίζουν, θα έστελνε ένα σημαντικό μήνυμα δέσμευσης της Δύσης τόσο στην Ουκρανία όσο και στη Ρωσία. Το σχέδιό τους δεν αποκλείει το ευρωπαϊκό και θα μπορούσε να διευθετηθεί πριν από τις εκλογές του Νοεμβρίου.
Ο Daleep Singh, σύμβουλος ασφαλείας των ΗΠΑ και βασικός αρχιτέκτονας των δυτικών κυρώσεων στη Ρωσία, περιέγραψε την ιδέα τον περασμένο μήνα στο Κίεβο. Η κυβέρνηση Μπάιντεν ήθελε να χρησιμοποιήσει τα έσοδα από τόκους από κατασχεθέντα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία προκειμένου να «μεγιστοποιήσει τον αντίκτυπο αυτών των εσόδων, τόσο των τρεχόντων όσο και των μελλοντικών, προς όφελος της Ουκρανίας σήμερα», είπε.
Η διένεξη
Το αμερικανικό σχέδιο έχει προσκρούσει σε αντιρρήσεις στις Βρυξέλλες, σύμφωνα με τις οποίες υπονομεύει τον ευρωπαϊκό έλεγχο επί των περιουσιακών στοιχείων και ενέχει μεγαλύτερους κινδύνους.
Εάν τα επιτόκια πέσουν, υποστηρίζουν οι Ευρωπαίοι, τα χρήματα που κερδίζονται από τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία μπορεί να μην είναι αρκετά για την αποπληρωμή του χρέους. Ποιος θα ήταν λοιπόν υπεύθυνος για την κάλυψη του ελλείμματος, οι Ηνωμένες Πολιτείες ή η Ευρωπαϊκή Ένωση;
Δεύτερον, εάν ο πόλεμος τελειώσει με διαπραγμάτευση πριν ωριμάσει το ομόλογο, τι θα συμβεί εάν αρθούν οι κυρώσεις στη Ρωσία και επιστραφούν τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία; Ή τι γίνεται αν τελικά κατασχεθούν για να πληρωθεί η ανοικοδόμηση της Ουκρανίας; Σε κάθε σενάριο, ποιος θα είναι υπεύθυνος;
Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι προτείνουν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να είναι οι εγγυητές, ενώ οι Αμερικανοί θέλουν οι Ευρωπαίοι να αναλάβουν την ευθύνη, αναφέρουν αναλυτές. Ορισμένοι αξιωματούχοι προτείνουν να αναλάβει η Ομάδα των 7 την ευθύνη, εκδίδοντας ακόμη και ομόλογο, αλλά ορισμένες χώρες μπορεί να προβάλλουν νομικές αντιρρήσεις σε αυτό το σχέδιο. Μερικοί Ευρωπαίοι προτείνουν ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να εκδώσει το ομόλογο, καθώς τα περιουσιακά στοιχεία βρίσκονται στην Ευρώπη και, ως εκ τούτου, έχει μεγαλύτερο λόγο για το πώς δαπανώνται τα χρήματα — κυρίως σε ευρωπαίους κατασκευαστές όπλων ή εταιρείες, για παράδειγμα, παρά σε αμερικανικές. Και έτσι η Ευρώπη δεν θα έπρεπε να ανησυχεί στην περίπτωση που εκλεγεί ο Ντόναλντ Τραμπ ή προβάλλει αντιρρήσεις το Κογκρέσο.
Κατάσχεση;
Το επιχείρημα για την πλήρη κατάσχεση συνεχίζεται, ακόμη κι αν παραμένει απίθανο. Η κατάσχεση των χρημάτων θα ήταν ένας τρόπος να αναγκαστεί η Ρωσία να πληρώσει για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας, η οποία εκτιμάται ότι θα κοστίσει τουλάχιστον 500 δισεκατομμύρια δολάρια, αν όχι το διπλάσιο.
Ο Nigel Gould-Davies, πρώην Βρετανός διπλωμάτης τώρα στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών, ένα ερευνητικό ίδρυμα, λέει ότι οι δυτικοί φόβοι για οικονομική αστάθεια δεν είναι ρεαλιστικοί. «Η δέσμευση των περιουσιακών στοιχείων ήταν ένα πολύ πιο αποφασιστικό βήμα από τη δήμευση τους και δεν προκάλεσε αναταραχή στην αγορά», είπε.
