Δικαστήριο της Αλβανίας πρόκειται να αποφανθεί εάν μια συμφωνία με την ακροδεξιά κυβέρνηση της Ιταλίας παραβιάζει το σύνταγμα, επιτρέποντας τη χρήση αλβανικού εδάφους για κέντρα υποδοχής ατόμων που επιδιώκουν να εισέλθουν στην ΕΕ μέσω θαλάσσης.
Η συμφωνία, η οποία ανακοινώθηκε τον Νοέμβριο από την Ιταλίδα πρωθυπουργό Τζόρτζια Μελόνι, θα είχε ως αποτέλεσμα το κράτος μέλος που δεν είναι μέλος της ΕΕ να φιλοξενεί αρχικά περίπου 3.000 άτομα, αλλά τελικά να επεξεργάζεται έως και 36.000 άτομα ετησίως.
H Μελόνι, η οποία είχε πει κάποτε ότι η Ιταλία θα πρέπει να επαναπατρίσει τους μετανάστες και στη συνέχεια να «βυθίσει τις βάρκες που τους διέσωσαν», υποστήριξε ότι το σχέδιο είναι απαραίτητο προκειμένου να μειωθούν οι αφίξεις μέσω θαλάσσης στην Ιταλία, οι οποίες αυξήθηκαν κατά 50% πέρυσι από σχεδόν 104.000 το 2022 σε σχεδόν 156.000.
Σύμφωνα με τη συμφωνία, η οποία έχει επικριθεί από ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά έχει εγκριθεί σιωπηρά από την ΕΕ, αυτοί που θα διατεθούν στην Αλβανία θα είναι άνθρωποι που διασώθηκαν από ιταλικές βάρκες. Οι ανήλικοι, οι έγκυες γυναίκες και τα ευάλωτα άτομα θα μεταφέρονταν στην Ιταλία.
Παραβιάζει η συμφωνία το σύνταγμα της Αλβανίας;
Το συνταγματικό δικαστήριο της Αλβανίας έβαλε εμπόδια στα σχέδια τον Δεκέμβριο, όταν μπλόκαρε την επικύρωση της νομοθεσίας από τους νομοθέτες, με την επικεφαλής δικαστή, Olta Zaçaj, να ανακοινώνει δημόσια ακρόαση για την Πέμπτη, προκειμένου να διαπιστωθεί αν η συμφωνία παραβιάζει το σύνταγμα της Αλβανίας.
Ωστόσο, ενώ η πρώτη συνεδρίαση του δικαστηρίου έχει προγραμματιστεί για την Πέμπτη, η ετυμηγορία θα μπορούσε να αναβληθεί. Στους δικαστές δόθηκε προθεσμία τριών μηνών για να αποφασίσουν, σύμφωνα με τον Guardian.
Οι επικριτές λένε ότι η συμφωνία – την οποία πολλοί έχουν συγκρίνει με τη συμφωνία του Ηνωμένου Βασιλείου με τη Ρουάντα – παρουσιάζει αρκετές νομικές δυσκολίες.
Για να ασκήσει η Ιταλία τη δικαιοδοσία της στην Αλβανία, προτείνουν, τα Τίρανα να παραχωρήσουν ένα μέρος της επικράτειάς τους στη Ρώμη.
Ορισμένοι μελετητές επεσήμαναν πώς είναι πρακτικά αδύνατο να διασφαλιστεί το ίδιο επίπεδο δικαιωμάτων ασύλου σε μια ξένη χώρα.
Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει επίσης μια συμφωνία μετανάστευσης με την Αλβανία, αλλά η συμφωνία αυτή αφορά μόνο την επιστροφή των Αλβανών στην πατρίδα τους. Κατά τη διάρκεια μιας σειράς συναντήσεων στο ιταλικό κοινοβούλιο μεταξύ εμπειρογνωμόνων σε θέματα μετανάστευσης και βουλευτών, ορισμένοι μελετητές επεσήμαναν πώς είναι πρακτικά αδύνατο να διασφαλιστεί το ίδιο επίπεδο δικαιωμάτων ασύλου σε μια ξένη χώρα.
Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα δήλωσαν ότι η συμφωνία πηγαίνει «ένα βήμα παραπέρα» από προηγούμενες συμφωνίες μεταξύ χωρών της ΕΕ και τρίτων χωρών, όπως η Τουρκία, η Λιβύη και η Τυνησία.
«Ο στόχος δεν είναι πλέον μόνο να αποθαρρύνουμε τις αναχωρήσεις, αλλά να αποτρέψουμε ενεργά τους ανθρώπους που διαφεύγουν και όσους διασώζονται στη θάλασσα από το να αποκτήσουν ασφαλή και γρήγορη πρόσβαση στο ευρωπαϊκό έδαφος», ανέφεραν σε ανακοίνωσή τους.
Ο Ιταλός υπουργός Εξωτερικών, Αντόνιο Ταγιάνι, αρνήθηκε τις κατηγορίες. «Δεν υπάρχει καμία εξωτερική ανάθεση της επεξεργασίας των αιτήσεων ασύλου σε τρίτη χώρα και δεν υπάρχει καμία παρέκκλιση από τα διεθνώς κατοχυρωμένα δικαιώματα, τα οποία επιβεβαιώνονται ρητά πολλές φορές στο πρωτόκολλο», δήλωσε.
Η Ρώμη δήλωσε επίσης ότι η συμφωνία θα μπορούσε να επαναληφθεί και σε άλλα μέρη της Ευρώπης.
Φόβοι για φαινόμενο ντόμινο
Η επίτροπος του Συμβουλίου της Ευρώπης για τα ανθρώπινα δικαιώματα, Dunja Mijatović, προειδοποίησε ότι μπορεί να δημιουργηθεί επικίνδυνο προηγούμενο.
Η ίδια δήλωσε ότι «η κυβέρνηση θα πρέπει να λάβει μέτρα για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η μετατόπιση της ευθύνης πέρα από τα σύνορα από ορισμένα κράτη δίνει κίνητρο και σε άλλα να κάνουν το ίδιο, γεγονός που κινδυνεύει να δημιουργήσει ένα φαινόμενο ντόμινο που θα μπορούσε να υπονομεύσει το ευρωπαϊκό και παγκόσμιο σύστημα διεθνούς προστασίας».
Σε αντάλλαγμα για την υποστήριξη του πρωθυπουργού Έντι Ράμα στο μεταναστευτικό, η Μελόνι δήλωσε ότι θα κάνει ό,τι περνάει από το χέρι της για να υποστηρίξει την είσοδο της Αλβανίας στην ΕΕ.
«Η Αλβανία συνεχίζει να είναι ένα φιλικό έθνος και παρά το γεγονός ότι δεν είναι ακόμη μέλος, συμπεριφέρεται σαν να είναι.Αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους είμαι υπερήφανη που η Ιταλία ήταν πάντα μία από τις χώρες που υποστήριζαν τη διεύρυνση προς τα δυτικά Βαλκάνια», δήλωσε η Μελόνι τον Νοέμβριο.
Μελετητές λένε ότι η συμφωνία θα μπορούσε να σηματοδοτήσει ένα σημείο καμπής στην ιστορία της μεταναστευτικής κρίσης και το αποκορύφωμα μιας πολιτικής «καταστολής» που ακολουθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση εδώ και χρόνια.
«Το μνημόνιο κατανόησης (MoU) μεταξύ της Ιταλίας και της Αλβανίας εγείρει αρκετές ανησυχίες για τα ανθρώπινα δικαιώματα και προστίθεται στην ανησυχητική ευρωπαϊκή τάση προς την εξωτερίκευση των ευθυνών για το άσυλο», δήλωσε η Mijatović. «Είναι ενδεικτικό μιας ευρύτερης προσπάθειας των κρατών μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης να επιδιώξουν διάφορα μοντέλα εξωτερικοποίησης του ασύλου ως πιθανή «γρήγορη λύση» στις πολύπλοκες προκλήσεις που θέτει η άφιξη προσφύγων, αιτούντων άσυλο και μεταναστών».
Περισσότεροι από 2.500 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους ή εξαφανίστηκαν το 2023 ενώ προσπαθούσαν να διασχίσουν την κεντρική Μεσόγειο από τη βόρεια Αφρική για να φτάσουν στην Ευρώπη.
