Ο υποψήφιος που έκανε την έκπληξη των προεδρικών εκλογών στη Γουατεμάλα, ο Μπερνάρντο Αρέβαλο, εξελέγη νέος αρχηγός του κράτους στον δεύτερο γύρο της ψηφοφορίας χθες Κυριακή, παρά τις προσπάθειες της δικαιοσύνης να τεθεί εκτός κούρσας, υποσχόμενος να τελειώσει τη διαφθορά στην πολυπληθέστερη χώρα της κεντρικής Αμερικής, που μαστίζεται από τη φτώχεια και τη βία.
«Ο λαός της Γουατεμάλας μίλησε καθαρά και δυνατά», είπε ο 64χρονος κοινωνιολόγος και πρώην διπλωμάτης στον Τύπο μετά τη νίκη του, εκφωνώντας ομιλία-καταγγελία της διαφθοράς.
Είπε εξάλλου πως δύο πρόεδροι γειτονικών χωρών, ο Αντρές Μανουέλ Λόπες Ομπραδόρ του Μεξικού και ο Ναγίμπ Μπουκέλε του Ελ Σαλβαδόρ, του τηλεφώνησαν για να τον συγχαρούν και να συζητήσουν κοινά προγράμματα.
Νωρίτερα, η πρόεδρος της εφορευτικής επιτροπής, του Ανώτατου Εκλογοδικείου (TSE), η Ίρμα Παλένσια, ανακοίνωσε πως ο κ. Αρέβαλο εξασφάλισε το 59% των ψήφων, μετά την καταμέτρηση του 95% των ψηφοδελτίων, έναντι 36% της αντιπάλου του, της πρώην πρώτης κυρίας Σάντρας Τόρες.
Ο απερχόμενος πρόεδρος της δεξιάς Αλεχάντρο Γιαματέι αντέδρασε αμέσως μέσω X (του πρώην Twitter), συγχαίροντας τον κ. Αρέβαλο και καλώντας τον «να αρχίσουμε συντεταγμένη διαδικασία μεταβίβασης (της εξουσία) την επομένη της επισημοποίησης των αποτελεσμάτων».
«Η νίκη του κ. Αρέβαλο σηματοδοτεί την ήττα της παλιάς πολιτικής (φρουράς), του κυβερνώντος κόμματος (...) Ξεκινά νέα εποχή για τη χώρα μας και πρέπει να κινητοποιηθούμε για να υπάρξει ειρηνική μεταβίβαση», σημείωσε ο αναλυτής Μιγκέλ Άνχελ Σαντοβάλ.
Η ψηφοφορία έγινε χωρίς να αναφερθεί κανένα «σημαντικό» πρόβλημα, ανέφερε το TSE, σύμφωνα με το οποίο η συμμετοχή έφθασε σε «ιστορικό ποσοστό». Δεν έδωσε συγκεκριμένο ποσοστό.
Οι δυο υποψήφιοι, ο Μπερνάρντο Αρέβαλο και η Σάντρα Τόρες, 67 ετών, δηλώνουν πως ανήκουν και οι δυο στην κεντροαριστερά. Όμως ήταν ο πρώτος αυτός που φάνηκε να κεφαλαιοποιεί τις ελπίδες για αλλαγή στη χώρα, βαθιά άνιση, ενώ η αντίπαλός του θεωρείτο αντιπρόσωπος της καθεστηκυίας τάξης, των ελίτ.
Η υποψήφια της Εθνικής Ένωσης Ελπίδας (UNE) υποσχόταν στη δική της εκστρατεία αγώνα κατά των συμμοριών και κατά της φτώχειας, εξαγγέλλοντας προγράμματα διατροφικής βοήθειας για τους φτωχότερους και επαγγελματικής κατάρτισης. Όμως, στην προσπάθειά της να εξασφαλίσει την υποστήριξη της δεξιάς και των ευαγγελικών, πολλαπλασίασε επίσης τις ομιλίες συντηρητικής κατεύθυνσης.
«Η διπλωματική και κοινοβουλευτική εμπειρία του Αρέβαλο του δίνει βάση γνώσης και εμπειρίας για να σχηματίσει ευρεία κυβερνητική ομάδα. Αυτό θα ενισχύσει τη νομιμοποίησή του», εκτιμά ο Φρανσίσκο Ρόχας, πρύτανης του Πανεπιστημίου για την Ειρήνη (UPEACE).
«Περίπλοκη περίοδος»
«Πρέπει να δούμε αν η Σάντρα Τόρες θα αναγνωρίσει την ήττα της, όμως θα υπάρξει μακρά περίοδος ως την ανάληψη της εξουσίας (σ.σ. τη 14η Ιανουαρίου 2024). Αυτή θα είναι περίπλοκη περίοδος», πρόσθεσε.
Η πρώην σύζυγος του άλλοτε προέδρου της κεντροαριστεράς Άλβαρο Κολόμ (2008-2012) είχε την σιωπηρή υποστήριξη του απερχόμενου προέδρου, η τετραετής θητεία του οποίου σημαδεύτηκε από την καταστολή δικαστικών και δημοσιογράφων που έδωσαν μάχες κατά της διαφθοράς.
Στην πόλη αυτοχθόνων Σαν Χουάν Σακατεπέκες, περίπου τριάντα χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα, ψηφοφόροι εξέφραζαν τις ελπίδες τους πως θα υπάρξει αλλαγή.
«Δεν μπορείς πια να ζήσεις πουθενά, έχει πολλή εγκληματικότητα», έλεγε η Μαρία Ρακ, νοικοκυρά, 66 ετών. Ο Εφρέν Μποτς, φορτηγατζής, 47 ετών, είπε πως ελπίζει ο νέος πρόεδρος «να πολεμήσει τη διαφθορά που μας πλήττει».
«Έχουμε αυτοπεποίθηση: ο νικητής θα είναι ο λαός της Γουατεμάλας», είπε ο κ. Αρέβαλο ψηφίζοντας σε λύκειο της πρωτεύουσας.
Η κυρία Τόρες δεν έκανε καμιά δήλωση αφού ψήφισε.
Ο κ. Αρέβαλο, που προκάλεσε γενική κατάπληξη καταλαμβάνοντας τη δεύτερη θέση στον πρώτο γύρο της 25ης Ιουνίου, φαίνεται πως προφανώς κεφαλαιοποίησε την ελπίδα του εκλογικού σώματος για αλλαγή, ειδικά των νέων, που αποτελούν το 16% των 9,4 εκατ. εγγεγραμμένων στους εκλογικούς καταλόγους.
«Διεφθαρμένοι πολιτικοί»
«Ήμασταν για χρόνια τα θύματα -η λεία- διεφθαρμένων πολιτικών. Πηγαίνοντας να ψηφίσετε θα στείλετε ξεκάθαρο μήνυμα πως είναι ο λαός της Γουατεμάλας αυτός που κυβερνά τούτη τη χώρα, όχι οι διεφθαρμένοι», δήλωσε την Παρασκευή, κλείνοντας την εκστρατεία του.
Είναι ο γιος του πρώτου δημοκρατικά εκλεγμένου προέδρου της χώρας, του Χουάν Χοσέ Αρέβαλο (1945-1951).
Η θεαματική επιτυχία του μάλλον θορύβησε την οικονομική και πολιτική ελίτ της Γουατεμάλας, που τον έβλεπαν ως κίνδυνο για τα συμφέροντά τους, και η εισαγγελία πολλαπλασίασε τις έρευνές της εναντίον του.
Κατόπιν αιτήματος εισαγγελέα, δικαστής διέταξε τη 12η Ιουλίου να αναιρεθεί η νομική υπόσταση του κόμματός του, του κινήματος Semilla («Σπόρος»), για υποτιθέμενες παρατυπίες κατά τη δημιουργία του, το 2017. Η απόφαση ανεστάλη από το Συνταγματικό Δικαστήριο. Ωστόσο οι υπηρεσίες του εισαγγελέα έκαναν έρευνα στην έδρα του κόμματος.
Και την Πέμπτη, τρεις ημέρες πριν από τον δεύτερο γύρο, ο εισαγγελέας Ραφαέλ Κουρουτσίτσε -στον οποίο έχουν επιβληθεί κυρώσεις από τις ΗΠΑ για «διαφθορά» και «αντιδημοκρατικές» ενέργειες- ανήγγειλε πιθανές συλλήψεις ηγετικών στελεχών του Σεμίγια, χωρίς να αποκλείσει «εφόδους, εντάλματα σύλληψης, αιτήματα για άρσεις ασυλίας μετά την 20ή Αυγούστου».
Τρεις δεκαετίες μετά το τέλος του βάρβαρου εμφυλίου πολέμου, η Γουατεμάλα συνεχίζει να μαστίζεται από την ανέχεια, τη βίαιη εγκληματικότητα και τη διαφθορά, κατάσταση που ωθεί κάθε χρόνο χιλιάδες Γουατεμαλτέκους να μεταναστεύουν, κυρίως στις ΗΠΑ.
