Λέγεται και όχι άδικα πως ο ελληνικός εμφύλιος πόλεμος ήταν ουσιαστικά ένα αιματοβαμμένο μεταπολεμικό «ξεκαθάρισμα» των μεγάλων δυνάμεων. Η πρώτη πράξη του Ψυχρού Πολέμου. Αν, όντως, αυτό ήταν ο ελληνικός πόλεμος, τότε ο αντίστοιχος Ισπανικός ήταν το πρελούδιο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Η πρόβα τζενεράλε της μεγάλης ανθρωποσφαγής. Ο εμφύλιος αυτός πόλεμος δε μοιάζει με κανέναν άλλο αφού σε αυτόν συμμετείχαν έξι χώρες. Θα μπορούσε να πει κάποιος πως ήταν μια μικρογραφία του μεγάλου πολέμου που θα ακολουθούσε και ο οποίος βύθισε στο σκοτάδι την Ευρώπη, σύμφωνα με την ιστοσελίδα reader.gr.
Η Ισπανία χωρίζεται στη μέση
Από τα τέλη της δεκαετίας του 1920 και μετά φαίνεται ξεκάθαρα πως τα πράγματα στην Ισπανία δεν πάνε καθόλου καλά. Η αρχή της δεκαετίας του 1930, ωστόσο, βρίσκει τη χώρα βαθιά διχασμένη να προετοιμάζεται για έναν εμφύλιο πόλεμο που έμοιαζε (και τελικά ήταν) αναπόφευκτος.
Η μοναρχία είχε καταργηθεί και η Αριστερά ενίσχυε διαρκώς τις δυνάμεις της αλλά και την επιρροή της. Οι συντηρητικές δυνάμεις μαζί με την πανίσχυρη καθολική εκκλησία προσπαθούσαν να ανακόψουν με διάφορους τρόπους αυτή τη δυναμική. Δυο από τα κυρίαρχα ζητήματα ήταν η αναδιανομή πλούτου και γης αλλά και η αυτονομία περιοχών όπως η χώρα των Βάσκων και η Καταλονία.
Πυροδοτικός μηχανισμός ήταν οι εκλογές του Φεβρουαρίου του 1936. Η Αριστερά κερδίζει, ωστόσο, η Δεξιά δεν δείχνει καμία διάθεση συμβιβασμού με αυτή την εξέλιξη. Με μπροστάρη τον στρατηγό Φρανθίσκο Φράνκο, ο στρατός παίρνει τα όπλα για να προστατεύσει την Ισπανία από τον... κομμουνιστικό κίνδυνο (πάσα ομοιότητα με τα όσα έγιναν στην Ελλάδα το 1967 κάθε άλλο παρά τυχαία είναι). Τα γεγονότα ξεκίνησαν από το Μαρόκο και άλλες αποικίες και στη συνέχεια επεκτάθηκαν στην υπόλοιπη Ισπανία. Ο στρατηγός και οι σύμμαχοι του θεωρούσαν πως θα ήταν ένας πόλεμος σύντομος, λίγων μηνών, όπως έλεγαν, ωστόσο, η πραγματικότητα τους διέψευσε.
Ο Ισπανικός εμφύλιος ξεκίνησε και επίσημα μια ημέρα σαν σήμερα. Στις 17 Ιουλίου 1936. Από τη μία πλευρά, βρισκόντουσαν οι εθνικιστές- φασίστες του Φράνκο οι οποίοι στις τάξεις τους είχαν από ακροδεξιούς μέχρι φιλοβασιλικούς.
Από την άλλη πλευρά υπήρχε μια ετερόκλητη ένωση διάφορων δυνάμεων που η ιστορία τους αποκάλεσε «Δημοκρατικούς» προκειμένου να δείξει τη διαφορά ανάμεσα στις δυο πλευρές. Σε αυτή την ένωση, ωστόσο, μπορούσε να συναντήσει κανείς από σοσιαλιστές, κομμουνιστές και τροτσκιστές μέχρι και τους χιλιάδες αναρχικούς της CNT- FAI. Οι πολιτικές και ιδεολογικές τους διαφορές, ήταν τεράστιες και αυτό, δυστυχώς, θα φαινόταν πάρα πολύ έντονα ιδιαίτερα προς το τέλος του πολέμου. Τους ένωνε, ωστόσο το μίσος για τους φασίστες του Φράνκο, τους πλούσιους και βέβαια την καθολική εκκλησία στην Ισπανία.
Μέχρι και σήμερα κανείς δεν γνωρίζει πόσοι ακριβώς ήταν οι νεκροί του εμφυλίου. Υπολογίζονται από 300.000 μέχρι και 1.000.000! Η πλευρά των φασιστών του Φράνκο «θέριζε» τις περιοχές που έλεγχαν οι «Δημοκρατικοί» και ιδιαίτερα τη Βαρκελώνη που θεωρούταν προπύργιο των αναρχικών.
Οι «Δημοκρατικοί», με πρωτεργάτες τους κομμουνιστές και τους αναρχικούς, έβαλαν στο στόχαστρό τους κυρίως τους πλούσιους και τον κλήρο. Συνολικά 12 επίσκοποι, 283 καλόγριες, 2.365 μοναχοί και 4.184 ιερείς εκτελέστηκαν στη διάρκεια του εμφυλίου, ενώ πυρπολήθηκαν και καταστράφηκαν δεκάδες ναοί και μοναστήρια.
Η μικρογραφία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου
Επί της ουσίας ο ισπανικός εμφύλιος ήταν μια πρόβα τζενεράλε, μια μικρογραφία, του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου που θα ακολουθούσε. Είναι ενδεικτικό, πως άμεση στήριξη στα στρατεύματα του Φράνκο παρείχαν από την πρώτη στιγμή τόσο η ναζιστική Γερμανία όσο και η φασιστική Ιταλία που τους έδωσαν έμψυχο αλλά κυρίως άψυχο υλικό προκειμένου να κερδίσουν τον πόλεμο όσο πιο σύντομα γινόταν. Ο Φράνκο δεν δίστασε να βομβαρδίσει ολόκληρες πόλεις με τα αεροπλάνα που του έδωσαν οι Χίτλερ και Μουσολίνι.
Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα ο βομβαρδισμός της βασκικής πόλης Γκουέρνικα (Γκέρνικα όπως προφέρεται στα βασκικά). Στη δίκη της Νυρεμβέργης, αποκαλύφθηκε κάτι που θα μπορούσε να «συμπτύξει» σε μια φράση ότι έγινε στον Ισπανικό εμφύλιο πόλεμο. Το δεξί χέρι του Χίτλερ, Χέρμαν Γκέρινγκ είχε πει πως ο συγκεκριμένος βομβαρδισμός έγινε για να δοκιμαστούν οι νεαροί Γερμανοί πιλότοι σε πραγματικές συνθήκες μάχης!
Αντίθετα, η πλευρά των «Δημοκρατικών» είχε την βοήθεια της Σοβιετικής Ένωσης αλλά και των Διεθνών Ταξιαρχιών που ήταν σοσιαλιστές, κομμουνιστές και αναρχικοί από διάφορες χώρες του κόσμου που πήγαν στα μέτωπα της Ισπανίας για να πολεμήσουν.
Υπολογίζεται πως 50.000 άτομα συμμετείχαν στις Διεθνείς Ταξιαρχίες με τους 10.000 από αυτούς να σκοτώνονται στις μάχες. Ανάμεσα στους μαχητές των Διεθνών Ταξιαρχιών υπήρχαν και περίπου 300 Έλληνες που μαζί με Γιουγκοσλάβους δημιούργησαν τον λεγόμενο «Βαλκανικό Λόχο» ο οποίος συμμετείχε (μέσω της 11ης Ταξιαρχίας) στις σφοδρές μάχες για την κατάληψη της Μαδρίτης και όχι μόνο.
Το κακό για τους «Δημοκρατικούς» ήταν πως Αγγλία και ΗΠΑ θεώρησαν πως δεν ήταν ακόμα η στιγμή για να εμπλακούν σε μια άμεση πολεμική σύγκρουση με τον Χίτλερ και προτίμησαν να μείνουν σε δηλώσεις... καταδίκης! Σύμμαχοι των «Δημοκρατικών» παρέμειναν μέχρι τέλους η ΕΣΣΔ και το Μεξικό ενώ αρχικά στο ίδιο στρατόπεδο είχε εμπλακεί μόνο στην αρχή και η Γαλλία.
