Το τυφέκιο εφόδου που έχει κάθε στρατιώτης της πολιτοφυλακής στο σπίτι θεωρείται σύμβολο της ικανότητας της Ελβετίας να αμύνεται. Ακριβώς όπως τα καταφύγια που χωρούν στο ορεινό τοπίο, τα ακριβά και γρήγορα μαχητικά αεροσκάφη και το σύστημα πολιτοφυλακής που αποτελεί μέρος της βασικής δημοκρατικής αντίληψης της χώρας. Δεν υπάρχει συγκρίσιμη (μικρή) χώρα στον κόσμο που να είναι καλύτερα εξοπλισμένη στρατιωτικά από την Ελβετική Συνομοσπονδία. Φυσικά, παίζει ρόλο και η ουδετερότητα – γιατί αν δεν ανήκεις σε μια συμμαχία, πρέπει να φροντίζεις τον εαυτό σου.
Θα νόμιζε κανείς ότι όλα αυτά ισχύουν και για την Αυστρία. Αλλά μέχρι τώρα, το θέμα της άμυνας αντιμετωπίζεται μάλλον απρόσεκτα σε αυτή τη χώρα. Ωστόσο, εν όψει της ριζικά αλλαγμένης κατάστασης απειλής στην Ευρώπη που προκλήθηκε από την επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία, το ζήτημα της στρατιωτικής συσσώρευσης τίθεται επίσης στην Αυστρία.
Βροντή οικονομικού κανονιού
Άλλωστε, οι Αυστριακοί πολιτικοί έχουν επισημάνει ότι συμφωνούν με τα αιτήματα του ομοσπονδιακού στρατού να αυξήσει τον αμυντικό προϋπολογισμό από 0,62 στο 1% του ΑΕΠ και να παράσχει εφάπαξ ειδική χρηματοδότηση δέκα έως δεκατεσσάρων δισεκατομμυρίων ευρώ. Είναι όμως αυτό αρκετό για να φτάσει στο στρατιωτικό επίπεδο της Ελβετίας; Ο Thomas Starlinger, υπουργός Στρατιωτικών το 2019 και μέλος της μοναδικής κυβέρνησης εμπειρογνωμόνων της Αυστρίας, είδε το ποσό των 16,2 δισεκατομμυρίων ευρώ μόνο ως το σημείο εκκίνησης για τον εκσυγχρονισμό των στρατευμάτων.
Σίγουρα δεν αρκεί να παραγγείλεις μερικά τανκς. Είναι προφανές ότι η Ελβετία έχει 136 κύρια άρματα μάχης Leopard, η Αυστρία μόνο περίπου 50 επιχειρησιακά στοιχεία, αν και η γεωγραφική κατάσταση (Marchfeld, Eferding Basin) υποδηλώνει ακριβώς την αντίθετη τάξη μεγέθους.
Ακόμη πιο εντυπωσιακές είναι οι διαφορές στον αέρα. Τα 15 Eurofighters του στρατού δεν διαθέτουν κύριο οπλισμό - μόνο δευτερεύοντα οπλισμό τύπου IRIS-T. Υπάρχουν μόνο περίπου 20 από αυτά τα όπλα με υπέρυθρη καθοδήγηση και δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε κακές καιρικές συνθήκες. Οι Ελβετοί όχι μόνο έχουν διπλάσιο αριθμό μαχητικών αεροσκαφών F-18 Hornet και F-5 Tiger. Έχουν επίσης κατευθυνόμενους πυραύλους με βάση ραντάρ, καθώς και σύγχρονους πυραύλους αέρος-αέρος Sidewinder. Η Ελβετική Πολεμική Αεροπορία θα αγοράσει επίσης 36 αεροσκάφη F‑35A τα επόμενα χρόνια.
Αυστριακά μουσειακά κομμάτια
Λόγω της αυτοεικόνας της ως καλά ενισχυμένης δημοκρατίας, η Ελβετία επενδύει σε στρατιωτικό υλικό υψηλής ποιότητας. Η Αυστρία υστερεί για δεκαετίες λόγω πολιτικού οπορτουνισμού. Με αποτέλεσμα η υλική απογραφή του ομοσπονδιακού στρατού να μοιάζει περισσότερο με υπαίθριο μουσείο παρά με σύγχρονο στρατό.
Το ελικόπτερο Alouette III, για παράδειγμα, έκανε την πρώτη του δοκιμαστική πτήση το 1959. Η ραχοκοκαλιά του στόλου των φορτηγών, το Steyr 12M18, τέθηκε σε υπηρεσία το 1986. Έτσι, όχι μόνο μεμονωμένοι τύποι όπλων θα έπρεπε να ανανεωθούν, αλλά όλος ο εξοπλισμός με λίγες εξαιρέσεις (τυφέκια ελεύθερου σκοπευτή, τζάκετ). Ακόμη και τα πολυπόθητα αμερικανικής προέλευσης ελικόπτερα Black Hawk δεν έχουν ακόμη αναβαθμιστεί σε σύγχρονη τεχνολογία.
Θα χρειαζόταν πιθανώς δέκα με 20 χρόνια για να δημιουργηθεί ένας επιχειρησιακός στρατός στην Αυστρία που θα μπορούσε να ανταγωνιστεί αυτόν στην Ελβετία. Γιατί ο σύγχρονος πόλεμος είναι πάνω από όλα μια μάχη «ενωμένων όπλων» με την υποστήριξη νέων τεχνολογιών όπως η τεχνητή νοημοσύνη. Εκτός από τα συμβατικά οπλικά συστήματα σε ξηρά, θάλασσα (άσχετα στην Αυστρία και την Ελβετία) και στον αέρα, είναι επίσης σημαντικό να υπάρχει στο ηλεκτρομαγνητικό φάσμα (αναγνώριση και επικοινωνία με ραδιοκύματα, στην υπέρυθρη εμβέλεια και μέσω ραντάρ) και φυσικά στον λεγόμενο κυβερνοχώρο. Όλα πρέπει να είναι δικτυωμένα – δηλαδή συνδεδεμένα.
Επιπλέον, υπάρχει ανάγκη για πληροφορίες, τηλεπικοινωνίες και ηλεκτρονική αναγνώριση (εν μέρει από τον αέρα). Οι μεγάλοι στρατοί εκτελούν επίσης αναγνώριση από το διάστημα (με χρήση δορυφόρων). Εναλλακτικά, θα υπήρχε αναγνώριση πεδίου μάχης με μη επανδρωμένες πλατφόρμες (drones). Συνολικά, είναι εξωφρενικά ακριβό και μάλλον δεν μπορεί να εφαρμοστεί. Τι είναι όμως απολύτως απαραίτητο για να γίνουν οι ένοπλες δυνάμεις της Αυστρίας κατάλληλες για τις προκλήσεις του μέλλοντος;
Η αρχή του "πέτρα-ψαλίδι-χαρτί"
Σε μια στρατιωτική ολοκλήρωση σε επίπεδο ΕΕ, μια καλά εξοπλισμένη και εκπαιδευμένη ταξιαρχία (περίπου 3.000 έως 5.000 άτομα) που μπορεί να επιχειρεί στη γη, στον αέρα και στον κυβερνοχώρο μπορεί να είναι σκόπιμη. Αυτό που σίγουρα δεν αρκεί είναι η συχνά αναφερόμενη εξειδίκευση στους τομείς της άμυνας στον κυβερνοχώρο και του NBC ή στην πρωτοπορία χωρίς αναβάθμιση βασικών στρατιωτικών δεξιοτήτων.
Συνδέεται με την έννοια των συνδυασμένων όπλων που αναφέρθηκε προηγουμένως. Αυτό εξηγείται καλύτερα με το παλιό παιχνίδι πέτρα-ψαλίδι-χαρτί: κάθε στρατιωτική μονάδα (π.χ. ένα κύριο άρμα μάχης) έχει αδυναμίες (π.χ. επιθέσεις με κατευθυνόμενους αντιαρματικούς πυραύλους ή με drones) τις οποίες μπορεί να ξεπεράσει μια άλλη μονάδα (π.χ. αντι- αεροσκάφη ή τεθωρακισμένο πεζικό). Έτσι, εάν βασίζεστε μόνο σε μία ή δύο δεξιότητες (πέτρα και/ή ψαλίδι), ο στρατός θα ήταν εξαιρετικά ευάλωτος λόγω της έλλειψης τρίτης ικανότητας στον κυβερνοχώρο (χαρτί). Οπότε με την εξειδίκευση θα αποδυναμώναμε την ασφάλεια, κάτι που θα αύξανε τις πιθανότητες στρατιωτικής σύγκρουσης.
Η αρχή του πέτρα-ψαλίδι-χαρτί ισχύει εξίσου όταν εστιάζουμε στα πιο πιθανά βραχυπρόθεσμα σενάρια ανάπτυξης. Για παράδειγμα, αν παίξουμε τα πάντα στο πιο πιθανό χαρτί, αυξάνουμε μόνο τις πιθανότητες να υλοποιηθούν απίθανα σενάρια μεσοπρόθεσμα. Έτσι, αν εστιάσουμε μόνο στην άμυνα στον κυβερνοχώρο, σύμφωνα με την παράδοξη λογική του πολέμου, αυτό αυξάνει τις πιθανότητες ένας πιθανός αντίπαλος να επιτεθεί με συμβατικά μέσα (π.χ. με drones και ρουκέτες).
Συμπέρασμα
Η επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία εστιάζει επίσης στην ικανότητα μικρών, ουδέτερων χωρών όπως η Αυστρία και η Ελβετία να αμυνθούν. Γεγονός είναι ότι μόνο οι Συνομοσπονδίες παίζουν σε στρατιωτικά αποδεκτό επίπεδο - ακόμα και στα βουνά, η Αυστρία θα βρισκόταν στο έλεος ενός μικρού σύγχρονου στρατού.
Εκτός από την αναβάθμιση με ακριβό εξοπλισμό, η μεταρρύθμιση του συστήματος πολιτοφυλακής θα ήταν εξαιρετικά σημαντική. Μια καλά εκπαιδευμένη και εξοπλισμένη ταξιαρχία σχεδόν 5.000 ανδρών θα μπορούσε να αντισταθεί στον εχθρό, τουλάχιστον για μικρό χρονικό διάστημα.
Τώρα απαιτείται επειγόντως από τους πολιτικούς να απελευθερώσουν δισεκατομμύρια, ώστε ο στρατός να μην χάσει τελικά το μέλλον μιας ευρωπαϊκής αμυντικής αρχιτεκτονικής.
