Σύμφωνα με το philenews, με το "κύμα" κυρώσεων από τη Δύση να σηκώνεται απειλητικά σε βάρος τους μετά την εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία, οι Ρώσοι ολιγάρχες απομάκρυναν τα πολυτελή γιοτ τους από τα λιμάνια της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Μ. Βρετανίας προκειμένου να αποφύγουν τις κατασχέσεις. Ορισμένοι τα μετέφεραν στο Ντουμπάι, άλλοι τους βρήκαν καταφύγιο στις Μαλδίβες. Πλέον, όμως, ο πιο δημοφιλής προορισμός για τα γιοτ των Ρώσων ολιγαρχών είναι η Τουρκία.
Τουλάχιστον οκτώ θαλαμηγοί που ανήκουν σε Ρώσους μεγιστάνες -ανάμεσά τους το Eclipse, μήκους 162 μέτρων και αξίας 438 εκατ. δολαρίων, και το το Solaris, μήκους 140 μετρων και αξίας 474 εκατ., και τα δύο ιδιοκτησίας Abramovich- βρίσκονται προς το παρόν δεμένες σε τουρκικά λιμάνια ή απέπελυσαν πρόσφατα από αυτά. Τα σκάφη που βρίσκονται αυτή τη στιγμή στην Τουρκία αξίζουν συνολικά 1,1 δισ. δολάρια, σύμφωνα με τους ειδικούς σε θέματα αποτίμησης σκαφών αναψυχής της VesselsValue.
Η Τουρκία είναι δημοφιλής επιλογή για τους Ρώσους ολιγάρχες όχι για τον ηλιόλουστο καιρό της και τις ατέλειωτες παραλίες της στη Μεσόγειο: παρόλο που η χώρα είναι μέλος του ΝΑΤΟ, εντούτοις η Άγκυρα δεν έχει ενστερνιστεί τις κυρώσεις που επέβαλε η Δύση σε βάρος της Μόσχας και διατηρεί στενές σχέσεις με το Κρεμλίνο. Επιπλέον, στα τέλη Μαρτίου η Κωνσταντινούπολη φιλοξένησε τις αντπροσωπείες Ουκρανών και Ρώσων για ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις.
"Οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν από τις ευρωπαϊκές χώρες και τις ΗΠΑ ανάγκασαν τους Ρώσους δισεκατομμυριούχους να αναζητήσουν εναλλακτικές επενδυτικές αγορές", επισημαίνει η Zeynep Fıratoğlu, υπεύθυνη επικοινωνίας της Space, εταιρείας πολυτελών ακινήτων με έδρα την Κωνσταντινούπολη. "Η Τουρκία ξεχώρισε ως βιώσιμη επιλογή για τους Ρώσους μεγιστάνες, λόγω γεωγραφικής θέσης, της ανεπτυγμένης αγοράς και του τραπεζικού της συστήματα. Παράλληλα, εκτιμήθηκε η στάση ουδετερότητας στη διαμάχη Ρωσίας-Ουκρανίας".
Σύμφωνα με στοιχεία του Τουρκικού Στατιστικού Ινστιτούτου, οι πωλήσεις κατοικιών σε μη Τούρκους πολίτες αυξήθηκαν κατά 55% τον Φεβρουάριο του 2022 σε ετήσια βάση. Οι Ρώσοι αγοραστές αυξήθηκαν κατά 96%, ενώ οι Ουκρανοί αγοραστές κατά 85%. Η έκρηξη αυτή συνεχίστηκε και τον Μάρτιο, με πολίτες ξένων χωρών να αγοράζουν κατά 21% περισσότερα σπίτια σε σύγκριση με τον Φεβρουάριο. "Μετά την εισβολή στην Ουκρανία, είδαμε σημαντική αύξηση της ζήτησης από Ρώσους αγοραστές", παρατηρεί η Fıratoğlu.
Πόλος έλξης για τους Ρώσους ολιγάρχες αποτελεί το πρόγραμμα παροχής υπηκοότητας μέσω επενδύσεων, το οποίο δίνει τουρκικό διαβατήριο μέσα σε 3-4 μήνες σε όποιον επενδύσει τουλάχιστον 250.000 δολάρια σε ακίνητα ή 500.000 δολάρια σε κρατικά ομόλογα, εταιρείες, επενδυτικά κεφάλαια ή σε κάποιον λογαριασμό σε τουρκική τράπεζα.
Το απαιτούμενο ποσό είναι... χαρτζιλίκι για τους Ρώσους ολιγάρχες, γεγονός που καθιστά την Τουρκία μια ελκυστική εναλλακτική λύση για όσους αναζητούν ένα δεύτερο διαβατήριο. Μπορεί και άλλες χώρες στην Ευρώπη να έχουν προγράμματα χορήγησης "χρυσού διαβατηρίου" με παρόμοια προνόμια, ωστόσο αυτές οι οδοί μπορεί σύντομα να κλείσουν για τους Ρώσους. Η Κύπρος, δημοφιλής φορολογικός παράδεισος για τους Ρώσους εδώ και πολλά χρόνια, διώχνει πλέον τους ολιγάρχες: το Forbes διαπίστωσε ότι 15 Ρώσοι δισεκατομμυριούχοι έχουν και κυπριακή υπηκοότητα, ωστόσο η Λευκωσία έχει ήδη ανακαλέσει τα διαβατήρια οκτώ εξ αυτών, ανάμεσά τους και ο στενός σύμμαχος του Πούτιν Oleg Deripaska.
Σύμφωνα με τον Şerif Nadi Varlı, τον επικεφαλής μεσίτη ακινήτων της Vartur Real Estate με έδρα την Κωνσταντινούπολη, οι Ρώσοι δισεκατομμυριούχοι αναζητούν λιγότερο πολυτελή σπίτια και περισσότερο μεγάλες επενδύσεις που θα μπορούσαν να τους αποφέρουν οικονομικό όφελος, καθώς και τουρκικό διαβατήριο. "Τα γιοτ τους είναι εδώ, οι ίδιοι περνούν χρόνο εδώ", προσθέτει.
Ο Nadi Varlı επικοινώνησε πρόσφατα με εκπρόσωπο Ρώσου πελάτη, ο οποίος ήταν διατεθειμένος να επενδύσει 100 εκατ. δολάρια για την αγορά ενός ξενοδοχείου στις μεσογειακές ακτές της Τουρκίας. "Τα ξενοδοχεία που διαχεριζόμαστε προς εύρεση αγοραστών βρίσκονται στην ακτογραμμή από την Αττάλεια έως το Μπόντρουμ (σ.σ.: Αλικαρνασσός)", τονίζει. "Όλοι οι Ρώσοι πελάτες προσπαθούν να αποκτήσουν την τουρκική υπηκοότητα μέσω επενδύσεων".
Παραθαλάσσιες πόλεις όπως το Μπόντρουμ, η Φετίγιε (σ.σ.: Μάκρη) και η Μαρμαρίδα είναι οι δημοφιλέστεροι προορισμοί για τους Ρώσους ολιγάρχες που θέλουν να επενδύσουν σε τουρκικά ακίνητα. Τέσσερις από τις οκτώ θαλαμηγούς που ανήκουν σε Ρώσους ολιγάρχες και τις οποίες παρακολουθεί το Forbes στην Τουρκία έχουν δέσει σε τουρκικές πόλεις σε αυτή την περιοχή. Αναλυτικά: το Eclipse του Abramovich και το Romea του Alexander Nesis -αξίας 110 εκατ. δολαρίων- βρίσκονται στην πόλη Γκέτσεκ κοντά στη Φετίγιε. Το Aurora του Andrei Molchanov -αξίας 110 εκατ. δολαρίων- βρίσκεται στη Μαρμαρίδα και το Solaris του Abramovich βρίσκεται στο Γιαλίκαβακ κοντά στο Μπόντρουμ. Το Clio του Oleg Deripaska -αξίας 58 εκατ. δολαρίων- αναχώρησε από την Γκέτσεκ στις 16 Απριλίου, ενώ το Predator του Iskander Makhmudov -αξίας 55 εκατ. δολαρίων- απέπλευσε από το λιμάνι του Κουσάντασι πριν από έναν μήνα. Επιπλέον, το Space του Vagit Alekperov -αξίας 8 εκατ. δολαρίων- βρίσκεται στη μαρίνα της Τούζλα στην Κωνσταντινούπολη, ενώ το Rahil του Arkady Rotenberg -αξίας 38 εκατ. δολαρίων- εθεάθη τελευταία φορά επίσης στην Τούζλα πριν αποπλεύσει στις 27 Απριλίου με προορισμό το ρωσικό θέρετρο Σότσι.
Ο Abramovich, ο πιο διάσημος ολιγάρχης που έχει βρει καταφύγειο για τις θαλαμηγούς του στην Τουρκία, παρευρέθη στις ειρηνευτικές συνομιλίες που διεξήχθησαν στην Κωνσταντινούπολη στις 29 Μαρτίου. Η παρουσία του στην Τουρκία χρονολογείται από παλιά. Ο Nadi Varlı ανέφερε στο Forbes ότι η εταιρεία του πούλησε τέσσερα διαμερίσματα στο Μπόντρουμ σε μέλη της οικογένειας του Abramovich το 2007, αλλά δεν είναι σαφές αν τους ανήκουν ακόμα. Ένα από τα ιδιωτικά τζετ του (ένα Gulfstream G650 καταχωρημένο στο Λουξεμβούργο με αριθμό LX-RAY) πέταξε από το Ισραήλ στην Κωνσταντινούπολη στις 14 Μαρτίου και αναχώρησε για τη Μόσχα την επόμενη ημέρα.
Εκτός από τις επενδύσεις σε ακίνητα, οι Ρώσοι έχουν ιδρύσει και εταιρείες στην Τουρκία. Ειδικότερα, τον Μάρτιο του 2022, Ρώσοι πολίτες δημιούργησαν 64 εταιρείες στην Τουρκία, αριθμός σχεδόν τετραπλάσιος σε σύγκριση με τον φετινό Φεβρουάριο. Ο αριθμός αυτός αναμένεται να αυξηθεί μόλις ανακοινωθούν τα στοιχεία για τον Απρίλιο, σύμφωνα με τον Eray Sayin, συνεργάτη της δικηγορικής εταιρείας Sayin Law & Consulting με έδρα την Κωνσταντινούπολη. Η σύσταση μιας εταιρείας στην Τουρκία διαρκεί πέντε ημέρες και η διαδικασία κοστίζει περίπου 3.400 δολάρια.
"Μετά την επιβολή κυρώσεων σε βάρος της Ρωσίας, εκτινάχθηκε ο αριθμός των εταιρειών που ιδρύθηκαν από Ρώσους πολίτες στην Τουρκία", σημειώνει ο Sayin. Η εταιρεία του έχει λάβει 25 αιτήματα τις τελευταίες 25 ημέρες από Ρώσους πελάτες που επιθυμούν να ανοίξουν εταιρεία στην Τουρκία.
Οι περισσότερες από αυτές τις εταιρείες δημιουργούνται με σκοπό την επένδυση σε ακίνητα, αλλά ορισμένες ενδιαφέρονται και για τον κλάδο της ενέργειας, ιδίως για τις ανανεώσιμες πηγές, καθώς επίσης για το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Πιθανόν ανάμεσα στους Ρώσους που ανοίγουν εταιρείες στην Τουρκία βρίσκονται και κάποιοι ολιγάρχες, σύμφωνα με τον Sayin, αλλά δεν είναι γνωστό πόσοι προχωρούν σε αυτή την κίνηση. Εάν οι κυρώσεις των δυτικών χωρών σε βάρος της Μόσχας συνεχίσουν να βρίσκονται σε ισχύ για μήνες, ο Sayin εκτιμά πως ρωσικές εταιρείες και από άλλους κλάδους -όπως, παραγωγής λιπασμάτων, από τις βασικές εξαγωγικές δρατηριότητες της Ρωσίας- θα κατασκευάσουν εργοστάσια και θα επενδύσουν εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια στην Τουρκία.
"Υπάρχουν πολλοί επενδυτές από την ενεργειακή βιομηχανία, αλλά σε αυτό το στάδιο κάνουν συγκρατημένες επενδύσεις επειδή το κλίμα είναι αβέβαιο", σημειώνει ο Sayin. "Αλλά τα ποσά θα αυξηθούν", εκτιμά.
Εντούτοις, οι τουρκικές τράπεζες είναι επιφυλακτικές απέναντι στους Ρώσους από φόβο μην εμπλακούν σε κυρώσεις. Έτσι, ζητούν έγγραφα που να αποδεικνύουν ότι ο Ρώσος πολίτης ή η ρωσική οντότητα που ανοίγει τραπεζικό λογαριασμό δεν έχει υποστεί κυρώσεις. Η υψηλή ζήτηση για χορήγηση υπηκοότητας μέσω επενδύσεων πιθανόν να αυξήσει το κόστος του προγράμματος για τους ενδιαφερόμενους: η τουρκική κυβέρνηση σχεδιάζει να αυξήσει την ελάχιστη επένδυση σε ακίνητα στις 400.000 δολάρια από 250.000 που είναι σήμερα.
Τουρκία και Ρωσία έχουν βαθιές οικονομικές σχέσεις που υπερβαίνουν τη σύνδεση με τους ολιγάρχες. Η Τουρκία είναι η πέμπτη μεγαλύτερη εξαγωγική αγορά της Ρωσίας και η Ρωσία η δέκατη μεγαλύτερη της Τουρκίας. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν και ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχουν επίσης έρθει πιο κοντά τα τελευταία χρόνια, μετά από μια δύσκολη περίοδο όταν οι δύο δυνάμεις υποστήριζαν διαφορετικά στρατόπεδα στον εμφύλιο της Συρίας.
Η ένταση μεταξύ των δύο χωρών κλιμακώθηκε όταν η Τουρκία κατέρριψε ρωσικό μαχητικό πάνω από τον εναέριο χώρο της τον Νοέμβριο του 2015, γεγονός που επέφερε εμπορικούς περιορισμούς και αναστολή των ταξιδιών χωρίς βίζα. Ωστόσο, τα δύο κράτη εξομάλυναν τις σχέσεις τους το 2016, ενώ Πούτιν και Ερντογάν βρίσκονται σε επαφή τακτικά από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία.
Όσο είναι σε ισχύ οι κυρώσεις της Δύσης και η Τουρκία αρνείται να τις υιοθετήσει, οι Ρώσοι ολιγάρχες θα συνεχίσουν τις επενδύσεις στη χώρα. Και θα το κάνουν ακόμα πιο εύκολα όσοι έχουν τουρκικό διαβατήριο αλλά και μια εταιρεία εγγεγραμμένη στην τουρκική αγορά.
"Βραχυπρόθεσμα, αναμένουμε ότι Ρώσοι πολίτες θα αποκτούν την τουρκική υπηκοότητα αγοράζοντας ένα ακίνητο στη χώρα, προκειμένου να έχουν μια εναλλακτική λύση εφόσον το ρωσικό διαβατήριο τούς δημιουργεί πρόβλημα", εκτιμά η Fıratoğlu. "Μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, αναμένουμε από τους Ρώσους μεγιστάνες να μεταφέρουν τις επιχειρήσεις και τον πλούτο τους στην Κωνσταντινούπολη και οι οικογένειές τους να μετεγκατασταθούν είτε στην Τουρκία είτε σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες".
