Γράφει ο Αντώνης Φώσκολος
Ομότιμος καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης και ομότιμος ερευνητής της Γεωλογικής Υπηρεσίας του Καναδά
Σύμφωνα με το rethemosnews, 2010 η Αμερικανική Γεωλογική Υπηρεσία βασιζόμενη στην μελέτη 2000 πυρήνων που ελήφθησαν από τον Κώνου του Νείλου, εικόνα 1, και 450 πυρήνων που ψήφησαν από την λεκάνη της Λεβαντίνης, εικόνα 2, δημοσίευσαν δύο τεχνικές μελέτες, USGS, TechnicalReportFactSheet 2010-3027 and 2010-3014 που εκτιμούσαν, με πιθανότητα 50%, τα αποθέματα πυρολιτικού φυσικού αερίου και αργού πετρελαίου στον Κώνο του Νείλου, ΑΟΖ Αιγύπτου, σε 6.3 τρις μ3 και το ισοδύναμο των ,περίπου, των 6 δις βαρέλια πετρελαίου για δε την λεκάνη της Λεβαντίνης, ΑΟΖ Ισραήλ σε 3.4 τρις μ3 , πυρολιτικού, φυσικού αερίου και περίπου, 1.8 δις βαρέλια αργού πετρελαίου.
Η ανακάλυψη του κοιτάσματος βιογενούς φυσικού αερίου Ζορ στην ΑΟΖ της Αιγύπτου τον Οκτώβριο του 2015, 120 χιλιόμετρα βορειότερα από όλα τα άλλα κοιτάσματα του πυρολιτικού φυσικού αερίου που υπάρχουν στον Κώνο του Νείλου, τάραξαν τα νερά και τις σκέψεις όλων των γεωλόγων πετρελαίου όχι μόνο για το μέγεθος του κοιτάσματος, 0.8 τρις μ3 φυσικού αερίου, που ισοδυναμούν με 5.5 δις βαρέλια αργού πετρελαίου, αλλά από το γεγονός ότι υπάρχει και διαφορετική μάνα που παράγει φυσικό αέριο εκτός από αυτό που παράγεται από την διάσπαση του αργού πετρελαίου στους 130 βαθμούς κελσίου και για την δημιουργία, ότι του χρειάζονται 8-10 εκατομμύρια χρόνια. Το βιογενές φυσικό αέριο, δηλαδή αυτό που έχουμε κάτω από την Κρήτη, παράγεται σε 3-4 μέρες, από την σήψη των υδροχαρών φυτών που αποσυντίθενται από μεθανοβακτήρια, εν ψυχρώ, στους 35 βαθμούς κελσίου και επιπροσθέτως, ότι αποθηκεύεται, κυρίως, σε κοραλλιογενείς υφάλους έναντι του πυρολιτικού φυσικού αερίου που αποθηκεύεται σε ψαμμίτες, ήτοι σε αμμώδεις σχηματισμούς. Αυτή ήταν η κολοσσιαία σημασία της ανακάλυψης του Ζορ.
Σήμερα γνωρίζουμε πλέον ότι δεν υπάρχουν μόνο τα παλαιογεωγραφικά διαμερίσματα της λεκάνης της Λεβαντίνης και του Κώνου του Νείλου με πυρολιτικό φυσικό αέριο, αλλά και η μεγάλη παλαιογεωγραφική ζώνη της Μεσογειακής Ράχης που ξεκινά από την Κεφαλονιά και καταλήγει κάτω από την Λεμεσό που είναι γεμάτη από βιογενές φυσικό αέριο που δημιουργήθηκε από την μικροβιακή αποσύνθεση, μεθανοβακτήρια, υδροχαρών φυτών που υπήρχαν κατά το τέλος του Μειόκαινου και για 1000000 χρόνια, στην Ελληνική τάφρο (HellenicTrench), την τάφρου του Πτολεμαίου, την τάφρο του Πλινίου, την τάφρο του Στράβωνα και στην Κύπρο την τάφρο του Ερατοσθένη, εικόνα 3. Αυτές οι τεράστιες ποσότητες αποθηκεύτηκαν σε προϋπάρχοντες κοραλλιογενείς υφάλους που αναπτύχθηκαν επί περίπου το Μέσο Μειόκαινο , ήτοι πριν 15000000 χρόνια μέχρι πριν 7000000 χρόνια. Με την πλήρη αποξήρανση της Μεσογείου αυτοί οι κοραλλιογενείς ύφαλοι σκεπάστηκαν από ένα παχύτατο στρώμα αλατιού πάχους 2000 μέτρων, η περίοδος της Αλατότητας του Μεσσηνίου, και έτσι διατηρήθηκε/αποθηκεύτηκε το βιογενές φυσικό αέριο.
Τι ποσότητες υδρογονανθράκων βρέθηκαν από το 1990 μέχρι σήμερα στην λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου. Στην παλαιογεωγραφική ζώνη της Λεβαντίνης βρέθηκαν 1.2 τρις μ3 πυρολιτικου φυσικού αερίου, από 3.4 τρις μ3 φυσικού αερίου που πρέπει να υπάρχουν και βρέθηκαν 3 δις βαρέλια αργού πετρελαίου από τα 1.8 δις βαρέλια που έλεγε η Αμερικανική Γεωλογική Υπηρεσία, το 2010, ότι υπάρχουν. Στην παλαιογεωγραφική ζώνη του Κώνου του Νείλου βρέθηκαν μόνο 1.8 τρις μ3 πυρολιτικού φυσικού αερίου, από τα 6.4 τρις μ3 που θεωρείται ότι υπάρχουν. Στην παλαιογεωγραφική ζώνη της Μεσογειακής Ράχης που αρχίζει από την Κεφαλονιά και τελειώνει στην Λεμεσό βρέθηκαν από το τα τέλη του 2015 μέχρι σήμερα, στην ΑΟΖ της Αιγύπτου 0.8 τρις μ3 βιογενούς φυσικού αερίου, κοίτασμα Ζορ, και 0.424 τρις μ3 πάλι βιογενούς φυσικού αερίου στα κοιτάσματα Καλυψώ και Γλαύκος, εικόνα 4. Σύνολο ανακαλυφθέντος βιογενούς φυσικού αερίου 1.224 τρις μ3. Στην ΑΟΖ της Κύπρου αναμένεται να υπάρχουν κατά την εταιρεία SPECTRUM, περίπου άλλα 3 τρις μ3 βιογενούς φυσικού αερίου.
Στην παλαιογεωγραφική ζώνη της Μεσογειακής Ράχης που βρίσκεται εντός της Ελληνικής ΑΟΖ και συγκεκριμένα στις βόρειες υπώρειες της εντοπίστηκαν από την ΕΔΕΥ το 2018, 26 κοραλλιογενείς ύφαλοι με μέγεθος ίσο η πολύ μεγαλύτερο, ακόμα και 4 φορές, του Ζορ, εικόνα 5. Από αυτούς οι 16 έχουν δοθεί, 2 στόχοι στα ΕΛΠΕ που είναι δυτικά του κόλπου της Κυπαρισσίας, μπλοκ 10, και 14 στην κοινοπραξία των Total-Exxon-Mobil και ΕΛΠΕ, δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης. Εκτιμάται ότι οι 16 στόχοι έχουν αθροιστικά 2.4 τρις μ3 βιογενούς φυσικού αερίου, Από τον υπογράφοντα, η ποσότητα αυτή είναι αδιανόητα μικρή διότι δεν μπορεί όταν έχει αποδειχτεί από τις ανακαλύψεις των κοιτασμάτων Ζορ στην Αίγυπτο και Καλυψώ και Γλαύκου στην Κύπρο, ότι υπάρχει σχέση όγκου του ταμιευτήρα και όγκου του βιογενούς φυσικού αερίου, να θεωρούμε ότι ταμιευτήρες που έχουν υπερδιπλάσιο όγκο του Ζορ να έχουν έως υπό-δεκαπλάσια ποσότητα φυσικού αερίου. Απλούστατα δεν είναι λογικό. Την απάντηση θα μας την δώσουν οι πετρελαϊκές εταιρείες όταν θα κάνουν τις γεωτρήσεις.
Όταν η κυβέρνηση αποφασίσει η καλλίτερα δώσει το πράσινο φως για την έρευνα προς εκμετάλλευση των κοιτασμάτων σε Ιόνιο και Κρήτη θα πρέπει να ξεκινήσουμε από το μπλοκ 10 της Κυπαρισσίας, παραχώρηση στα ΕΛΠΕ, για να τροφοδοτήσουμε τον διερχόμενο μέσω δυτικής Πελοποννήσου East-Med, εικόνα 6, με τουλάχιστον 25 δις μ3 ετησίως φυσικού αερίου για 25 χρόνια. Έτσι από το 2026 θα μεταφέρονται προς την Ευρώπη 20 δις μ3 φυσικού αερίου για 25 χρόνια από τα κοιτάσματα Κύπρου και Ισραήλ και 25 δις μ3 φυσικού αερίου ετησίως από την Ελλάδα, ήτοι 45 δις μ3 φυσικού αερίου, συν 15 δις μ3 φυσικού αερίου μέσω ΤΑΠ, σύνολο 60 δις μ3 φυσικού αερίου/ έτος. Αυτό αυξάνει εκθετικά την γεωπολιτική θέση της Ελλάδας διότι αντικαθιστά εξ’ ολοκλήρου τις απώλειες του Ρωσικού φυσικού αερίου που θα διοχέτευε ο NordStreamII στην Ευρώπη.
Επιπροσθέτως η ταυτόχρονη έρευνα προς παραγωγή βιογενούς φυσικού αερίου δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης, παραχωρήσεις 80000 τετραγωνικών χιλιομέτρων , 4 φορές την έκταση της Πελοποννήσου, σε Total-Exxon-Mobil και ΕΛΠΕ, θα μας επιτρέψει να τροφοδοτήσουμε την Ευρωπαϊκή αγορά με επιπρόσθετες ποσότητες της τάξης των 60-80 δις μ3/έτος για τουλάχιστον 40 χρόνια. Η γνώμη μου, όπως και αυτή του καθηγητή Ζελιλίδη, είναι ότι μπορούμε να στείλουμε ακόμα μεγαλύτερες ποσότητες για πολύ περισσότερα χρόνια. Παράλληλα με αυτές τις δραστηριότητες η Ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να δρομολογήσει διαγωνισμούς για το μπλοκ 9 που είναι δυτικά του μπλοκ 10 διότι έχει αποδεδειγμένα άλλους 2 κοραλλιογενείς στόχους με φυσικό αέριο και τα 2 μπλοκ που βρίσκονται νότια των νομών Ρεθύμνης, Ηρακλείου και Λασιθίου όπου υπάρχουν άλλοι 7 στόχοι κοραλλιογενών υφάλων σε μία έκταση 66000 τετραγωνικών χιλιομέτρων.
Και ει δυνατόν, να αποχαρακτηριστεί η νήσος Γαύδος ως περιοχή Natura, για να εκμεταλλευτούμε το τεράστιο κοίτασμα βιογενούς φυσικού αερίου που είναι 4 φορές μεγαλύτερο του Ζορ. Αυτή την στιγμή αυτό το κοίτασμα δεν επιτρέπεται να το εκμεταλλευτούμε. Πέραν αυτών θα πρέπει να γίνουν γεωφυσικές έρευνες στην έκταση που κερδίσαμε μετά την μερική οριοθέτηση της ΑΟΖ με την Αίγυπτο, εικόνες 7 και 8. Σε αυτή την περιοχή υπάρχουν κατά την Νορβηγική εταιρεία γεωφυσικών ερευνών TGS-NOPEC, άλλοι 5 στόχοι με βιογενές φυσικό αέριο. Άρα στις βόρειες υπώρειες της Μεσογειακής Ράχης και εντός της Ελληνικής ΑΟΖ έχουμε σίγουρα βάση των δεδομένων της ΕΔΕΥ 26 στόχους κοραλλιογενών υφάλων συν πολύ πιθανόν άλλους 5 , δυτικά της Ιεράπετρας, με βιογενές φυσικό αέριο. Δυνητικό σύνολο 31 στόχοι. Στις βόρειες υπώρειες της Μεσογειακής Ράχης. Αυτή την στιγμή μόνο οι 16 έχουν παραχωρηθεί για έρευνα και εκμετάλλευση σε πετρελαϊκές εταιρείες. Αναφέρομαι μόνο στη Μεσογειακή Ράχη και όχι σε όλο το Ιόνιο που ανήκει σε άλλη παλαιογεωγραφική περιοχή.
Βεβαίως στις βόρειες υπώρειες της Μεσογειακής Ράχης, μεταξύ Ρόδου και Κυπριακής ΑΟΖ θα πρέπει να υπάρχουν και άλλοι στόχοι με βιογενές φυσικό αέριο. Άλλοι τόσοι στόχοι υπάρχουν και στις νότιες υπώρειες της Μεσογειακή Ράχης. Δύο κυκλώπειοι στόχοι υπάρχουν στον κόλπο της Σύρτης κοντά στο τριεθνές σημείο των ΑΟΖ Λιβύης, Ιταλίας και Ελλάδας εικόνα 5, ενώ τρεις στόχοι, Ζορ, Καλυψώ και Γλαύκος έχουν βρεθεί στην ουρά και στο τέλος της νότιας παλαιογεωγραφικής ζώνης της Μεσογειακής Ράχης. Αυτό το γεγονός το αντιλήφθηκε ο πρόεδρος της Αιγύπτου Αλ Σίσυ ο οποίος μετά από γεωφυσικές έρευνες που έκανε η Νορβηγική γεωφυσική εταιρεία PGS, δηλαδή αυτή που έκανε στο Ιόνιο και την υπεράκτια Κρήτη γεωφυσικές έρευνες, έβγαλε 6 οικόπεδα ακριβώς στις νότιες υπώρειες της Μεσογειακής Ράχης προς έρευνα και εκμετάλλευση των κοιτασμάτων βιογενούς φυσικού αερίου, εικόνα 9. Άρα και στις νότιες υπώρειες της Μεσογειακής Ράχης θα πρέπει να έχουμε άλλους 30 στόχους. Και αυτή είναι η παλαιογεωγραφική σημασία της Μεσογειακής Ράχης για την ενεργειακή ανεξαρτησία και ευημερία της Ευρώπης. Ο μεγάλος δρόμος αρχίζει από την ημέρα που ο Έλληνας πρωθυπουργός δώσει το πράσινο φώς για την αξιοποίηση των μπλοκ 10, στον κόλπο της Κυπαρισσίας, και των μπλοκ 11 και 12,δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτη.
