Η Τουρκάλα αναλύτρια, Büşra Zeynep Özdemir, έγραψε για την ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης εν μέσω της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, παρουσιάζοντας εναλλακτικές που φυσικά ευνοούν την Άγκυρα που φιλοδοξεί εκτός από μεσολαβητής στην κρίση, να μετατραπεί και σε ενεργειακό κόμβο για την Ευρώπη.
Στην επίμαχη ανάλυση, η ίδια αναφέρεται "αόριστα" και στους υδρογονάνθρακες της νοτιοανατολικής Μεσογείου, τους οποίους ευθαρσώς διεκδικούν οι Τούρκοι, που τρέμουν την εκμετάλλευσή τους από την Ελλάδα, καθώς αυτή θα αναβαθμίσει κατά κόρον τη γεωπολιτική θέση της χώρας σε πανευρωπαϊκό, αλλά και παγκόσμιο επίπεδο.
Ακολουθεί η σχετική ανάλυση:
"Η μεγαλύτερη εξάρτηση είναι στην Ανατολική Ευρώπη και τη Γερμανία
Ένα σημαντικό μέρος των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης εξαρτώνται 100% από το ρωσικό αέριο. Η Τσεχική Δημοκρατία, η Λετονία, η Βόρεια Μακεδονία, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη και η Μολδαβία εισάγουν φυσικό αέριο μόνο από τη Ρωσία. Σε σύγκριση με άλλες χώρες, η ποσότητα φυσικού αερίου που εισάγουν από τη Ρωσία είναι αρκετά χαμηλή. Σε αυτή την περίπτωση, μπορεί να ειπωθεί ότι η Ρωσία δεν θα επηρεαστεί πολύ από τη διακοπή της ροής φυσικού αερίου προς τις αναφερόμενες χώρες, αλλά οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης θα υποφέρουν καθώς ο μοναδικός προμηθευτής είναι η Ρωσία.
Στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης, η κατάσταση είναι κάπως διαφορετική. Η Γερμανία εισάγει περισσότερο από το ένα τρίτο του ρωσικού φυσικού αερίου που εισάγεται από ολόκληρη την ΕΕ. Αυτό αντιστοιχεί στο 55% των συνολικών εισαγωγών φυσικού αερίου της Γερμανίας. Η Γερμανία, η οποία επίσης εισάγει φυσικό αέριο από τη Νορβηγία και την Ολλανδία μέσω αγωγών, έχει παραγωγή φυσικού αερίου για να καλύψει περίπου το 5% της συνολικής κατανάλωσης. Ωστόσο, οι περιοχές παραγωγής βρίσκονται κοντά στην εξάντληση. Λαμβάνοντας υπόψη ότι 55 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα επιπλέον εισαγωγών φυσικού αερίου σχεδιάζονται με το Nord Stream 2, το οποίο θα ολοκληρωνόταν στα τέλη του 2021, φαίνεται ότι η Γερμανία εξετάζει το ενδεχόμενο να αυξήσει σημαντικά το μερίδιό της. Ωστόσο, τον Ιανουάριο δηλώθηκε ξεκάθαρα ότι η διαδικασία αδειοδότησης του Nord Stream 2 θα μπορούσε να παραταθεί μέχρι τον Οκτώβριο για πολιτικούς λόγους. Μετά τον πόλεμο της Ουκρανίας, ανακοινώθηκε ότι η διαδικασία ανεστάλη επίσημα.
Το ρωσικό αέριο δεν είναι υποκατάστατο της Γερμανίας βραχυπρόθεσμα. Σύμφωνα με τις νορβηγικές αρχές, το αέριο που εισάγεται από τη Νορβηγία παρέχεται ήδη στο μέγιστο επίπεδο, η περαιτέρω αύξησή του δεν φαίνεται εφικτή αυτή τη στιγμή. Η Ολλανδία ανακοίνωσε επίσης ότι θα ολοκληρώσει την παραγωγή του Gröningen, της μεγαλύτερης περιοχής παραγωγής φυσικού αερίου, στα μέσα του 2022 για περιβαλλοντικούς λόγους. Μετά τη νέα κατάσταση, είναι στην ατζέντα η έναρξη μελετών για την ανακάλυψη νέων πεδίων στην Ολλανδία. Μπορεί επίσης να υπάρξει αύξηση στην παραγωγή του Gröningen. Ωστόσο, θα πρέπει να τονιστεί ότι το πεδίο έχει ήδη φτάσει στο αποκορύφωμα της παραγωγής του και είναι κοντά στην εξάντληση. Η αύξηση της παραγωγής θα προκαλέσει εξάντληση του αγρού νωρίτερα από το αναμενόμενο. Επιπλέον, ακόμη και αν αυξηθεί η παραγωγή της, δεν είναι δυνατόν να αντικατασταθούν τα ετήσια 180-200 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα αερίου που εισάγονται από τη Ρωσία.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό που διακρίνει τη Γερμανία από άλλες χώρες είναι ότι εισάγει αέριο μόνο μέσω αγωγών. Υπάρχουν τερματικοί σταθμοί εισαγωγής LNG σε 9 κράτη μέλη της ΕΕ, καθώς και στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Τουρκία. Η μεγαλύτερη εισαγωγική ικανότητα είναι στην Ισπανία με περίπου 70 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα. Ωστόσο, η σύνδεση μεταφοράς φυσικού αερίου της Ισπανίας με άλλες ευρωπαϊκές χώρες είναι αρκετά περιορισμένη. για παράδειγμα, η Γαλλία από χώρες όπου δεν υπάρχει σύνδεση. Αυτό αποτρέπει τη μεταφορά του εισαγόμενου αερίου σε άλλες χώρες. Η Γερμανία μπορεί να χρησιμοποιήσει τους τερματικούς σταθμούς LNG στην Ολλανδία, αλλά δεν χρησιμοποιούνται επαρκώς. Ως αποτέλεσμα της πίεσης των ΗΠΑ στη Γερμανία την εποχή του Τραμπ, ήρθε στο προσκήνιο η κατασκευή τερματικού σταθμού εισαγωγής LNG, αλλά η διαδικασία ανεστάλη για οικονομικούς λόγους. Μετά τον πόλεμο της Ουκρανίας, το θέμα είναι και πάλι στην ημερήσια διάταξη.
Εναλλακτικοί προμηθευτές φυσικού αερίου
Η απόκτηση νέων προμηθευτών βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη προκειμένου να μειωθεί η εξάρτηση από το ρωσικό αέριο σε ολόκληρη την ΕΕ. Προβλέπεται επίσης η αγορά περισσότερου φυσικού αερίου από χώρες που ήδη εισάγουν φυσικό αέριο. Το Κατάρ, ο δεύτερος μεγαλύτερος εξαγωγέας LNG, είναι μία από αυτές τις χώρες. Ωστόσο, το Κατάρ, στο οποίο η Ένωση εισάγει LNG εδώ και πολύ καιρό, έχει πολλά μακροπρόθεσμα συμβόλαια με ασιατικές χώρες. Σε δηλώσεις του, ο υπουργός Ενέργειας του Κατάρ, Saad al-Kaabi, δήλωσε ότι δεν είναι δυνατό βραχυπρόθεσμα να προμηθεύουν αρκετό αέριο για να αντικαταστήσουν τις εξαγωγές της Ρωσίας.
Το αέριο του Τουρκμενιστάν, από την άλλη, είναι μια άλλη εναλλακτική λύση που βρισκόταν στην ατζέντα εδώ και καιρό, αλλά δεν μπορούσε να αποφέρει αποτελέσματα για διάφορους πολιτικούς και οικονομικούς λόγους. Το αέριο του Τουρκμενιστάν μπορεί να σταλεί στην ΕΕ με TANAP και TAP σε περίπτωση που επιλυθούν τα προβλήματα με το Τουρκμενιστάν, που είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής φυσικού αερίου της Κίνας.
Το Ιράν είναι μια από τις νέες εναλλακτικές που έρχεται πρώτα στο μυαλό. Η χώρα κατέχει την πρώτη θέση στα παγκόσμια αποθέματα φυσικού αερίου με τα αποθέματά της. Αυτό σηματοδοτεί ότι το Ιράν έχει εξαγωγικές δυνατότητες πολύ πάνω από την τρέχουσα κατάσταση. Ωστόσο, υπάρχει σοβαρή εγχώρια κατανάλωση στο Ιράν. Εκτός από την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και τη βιομηχανία, σημαντική ποσότητα αερίου χρησιμοποιείται για σκοπούς θέρμανσης το χειμώνα. Για το λόγο αυτό, το Ιράν πρέπει πρώτα να ρυθμίσει τη δική του κατανάλωση, γιατί το φυσικό αέριο που παράγεται δεν μπορεί να καλύψει καν την εγχώρια κατανάλωση σε μερικά χρόνια. Εάν αρθούν οι κυρώσεις ως αποτέλεσμα των συνεχιζόμενων διαπραγματεύσεων για τα πυρηνικά, η κυβέρνηση της Τεχεράνης πρέπει να επενδύσει γρήγορα. Είναι απαραίτητο να ξεκινήσει η παραγωγή φυσικού αερίου σε πολλά πεδία, ειδικά στο κοίτασμα Güney Pars. Το Ιράν, το οποίο επίσης ρυθμίζει τη δική του κατανάλωση, μπορεί έτσι να διατηρεί περισσότερο φυσικό αέριο για εξαγωγή.
Μια άλλη επιλογή στην ατζέντα της ΕΕ είναι το φυσικό αέριο της Ανατολικής Μεσογείου. Τα αποθέματα φυσικού αερίου που ανακαλύφθηκαν στις θαλάσσιες δικαιοδοσίες του Ισραήλ και της Αιγύπτου και στη λεγόμενη ΑΟΖ της ελληνοκυπριακής διοίκησης από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 μπορεί να αποτελέσουν εναλλακτική λύση για την ΕΕ. Ωστόσο, η Αίγυπτος, όπως και το Ιράν, εστιάζει στην αυξανόμενη κατανάλωσή της και εξάγει επίσης LNG με τους δύο τερματικούς σταθμούς υγροποίησης. Η Αίγυπτος εξήγαγε επίσης αέριο στο Ισραήλ μέσω αγωγών μέχρι πρόσφατα, αλλά σήμερα η κατάσταση έχει αντιστραφεί, με το Ισραήλ ως εξαγωγέα και την Αίγυπτο ως εισαγωγέα φυσικού αερίου. Το Ισραήλ έχει τη δυνατότητα να εξάγει φυσικό αέριο και στην Ευρώπη, αλλά εκτιμάται ότι η ποσότητα που μπορεί να μεταδοθεί στην καλύτερη περίπτωση είναι μεταξύ 5-10 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων, που είναι περίπου το ένα δέκατο αυτού που εισάγεται από τη Ρωσία. Η εικόνα μπορεί να αλλάξει κάπως εάν τα αποθέματα στα ανοικτά της νήσου Κύπρου τεθούν σε παραγωγή και ο Λίβανος ανακαλύψει αποθέματα φυσικού αερίου στις υπεράκτιες περιοχές που διαφωνούν με το Ισραήλ. Ωστόσο, να υπενθυμίσουμε ότι λόγω της σχετικής έλλειψης φυσικού αερίου στα ανοιχτά του νησιού και της διαφωνίας μεταξύ Λιβάνου και Ισραήλ, δεν μπόρεσαν να γίνουν διαγωνισμοί για υπεράκτιες εξερευνήσεις.
Η Τουρκία μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο
Εάν εξαφανιστούν τα προβλήματα στο Ιράν και την Ανατολική Μεσόγειο, η Τουρκία μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στη μεταφορά φυσικού αερίου και από τις δύο περιοχές στην Ευρώπη. Διότι, με την αναπτυσσόμενη οικονομία της, η Τουρκία είναι ένας σημαντικός καταναλωτής φυσικού αερίου στην περιοχή και διαθέτει σημαντική υποδομή με τις συνεργασίες που έχουν υλοποιηθεί.
Προμηθεύει σήμερα αέριο σε ευρωπαϊκές χώρες μέσω του Νότιου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου και του Αγωγού Φυσικού Αερίου Τουρκίας-Ελλάδας. Ωστόσο, υπάρχει ένα πολύ σημαντικό ζήτημα για να ισχύουν αυτές οι εναλλακτικές λύσεις για όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ. Η ένωση πρέπει πρώτα να ενσωματώσει τις γραμμές μεταφοράς φυσικού αερίου μέσα της. Σήμερα, η ΕΕ εξακολουθεί να μην είναι μια ενιαία αγορά φυσικού αερίου. Δεν υπάρχει σύστημα μεταφοράς φυσικού αερίου μεταξύ όλων των κρατών μελών.
Αυτό το θέμα, το οποίο η Ένωση προσπαθεί να ζωντανέψει μετά την προσάρτηση της Κριμαίας, αντιμετωπίστηκε στον πόλεμο της Ουκρανίας. Φαίνεται προς όφελός της να δώσει προτεραιότητα έπειτα. Με αυτόν τον τρόπο, μπορεί να αρθεί το εμπόδιο στη χρήση τερματικών εισαγωγής LNG σε χώρες μέλη από άλλα μέλη. Τότε ίσως είναι σκόπιμο να γίνει διαπραγμάτευση με εναλλακτικούς προμηθευτές φυσικού αερίου. Για παράδειγμα, ακόμη και αν το αέριο της Ανατολικής Μεσογείου παραδίδεται στις ακτές της Ελλάδας ή της Ιταλίας, δεν είναι δυνατό για όλες τις χώρες μέλη να επωφεληθούν από αυτό το αέριο".
