Σύμφωνα με το ΑΜΕ-ΜΠΕ, είναι μεσημέρι Παρασκευής και ένα τουριστικό λεωφορείο έχει μόλις αποβιβάσει μερικές δεκάδες μαθητές γυμνασίου έξω από το Μουσείο Gulbenkian, στο κέντρο της Λισαβόνας. Ένα μελίσσι από νιάτα ξεχύνεται και τα παιδιά, σε ελάχιστο χρόνο, πλησιάζουν την είσοδο του πολυχώρου που βρίσκεται στο κέντρο ενός «απλωμένου» πάρκου. Η νεαρή κοπέλα από το πρώτο ζευγαράκι μαθητών που ετοιμάζεται να μπει στο κτίριο, ρίχνει μια φευγαλέα ματιά στο πρόσωπο του φίλου της, σταματά και του διορθώνει τη χειρουργική μάσκα ώστε να καλύπτει καλά τη μύτη του. Είναι περίοδος που η Πορτογαλία δεν βρίσκεται μεν σε «συναγερμό» Covid, το συγκεκριμένο στιγμιότυπο, όμως, μαρτυρά το «κλειδί» για την επιτυχία της χώρας στη μάχη κατά της πανδημίας.
«Στην Πορτογαλία εφαρμόζονται κατά καιρούς κάποια μέτρα, μικρορυθμίσεις, που αφορούν π.χ την απελευθέρωση ή τον περιορισμό των ατόμων, που μπορούν να βρίσκονται σε ένα τραπέζι στην εστίαση. Όταν όμως έχεις εμβολιάσει, αυτή τη στιγμή, το 93% του πληθυσμού σου, με πάνω από το 90% να έχει λάβει δύο δόσεις και πάνω από το 50% τρεις, έχεις πλέον "χτίσει" μια ανοσία αγέλης», εξηγεί στον ραδιοφωνικό σταθμό του ΑΠΕ-ΜΠΕ «Πρακτορείο 104,9 FM» ο Γιάννης Σωτηρόπουλος, ερευνητής, επίκουρος καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστήμιου Minho, στην Μπράγκα (Braga) της βόρειας Πορτογαλίας. Ο ίδιος, άλλωστε, έχει ζήσει όλες τις πανδημικές περιόδους στη χώρα των μεγάλων θαλασσοπόρων, τον ξεχωριστό αυτό τόπο της Ευρώπης που βρέχεται από έναν ωκεανό και μια θάλασσα.
Ένα κράτος, που παρά την επαφή του με τον ψυχρό Ατλαντικό, «παραμένει μια χώρα με κατοίκους ομιλητικούς, δυναμικούς, που μοιάζουν πάρα πολύ με τους Έλληνες στην καθημερινή, κοινωνική τους συμπεριφορά», όπως επισημαίνει ο κ. Σωτηρόπουλος, θέλοντας μ' αυτόν τον τρόπο να τονίσει πως δεν ήταν μια ιδιοσυγκρασία «απόμακρης» κοινωνικότητας, που οδήγησε στο πορτογαλικό πανδημικό «θαύμα».
Ως κάτοικος μιας χώρας που το 2021 αποτέλεσε παράδειγμα για τους εμβολιασμούς στην Ευρώπη, ο κ. Σωτηρόπουλος τονίζει πως στον μέσο Πορτογάλο αρέσει να γιορτάζει, να βρίσκεται με παρέες και φίλους «...ακριβώς όπως συμβαίνει με τον Έλληνα» και για τον λόγο αυτό, μετά τα Χριστούγεννα του 2020 και πριν ξεκινήσει ο εμβολιασμός, μια θλιβερή περίοδος σε επίπεδο κρουσμάτων και θανάτων ήρθε ως απόρροια «μέτρων που είχαν ατονίσει σε κοινωνικό επίπεδο». Τότε «δεν πιστεύαμε πως μπορεί να έχουμε τόσους πολλούς θανάτους... Όλοι είχαν από μια απώλεια στο περιβάλλον τους», λέει χαρακτηριστικά ο κ. Σωτηρόπουλος.
Μετά το συγκεκριμένο υγειονομικό σοκ, που είχε οδηγήσει σε χιλιάδες νεκρούς τον Ιανουάριο, τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο του 2021, η πορτογαλική κοινωνία -«μια βασισμένη στην οικογένεια, μάλιστα, κοινωνία, όπως η ελληνική»- κατάλαβε, όπως λέει ο Έλληνας γιατρός, πως ο κίνδυνος είναι πολύ μεγάλος κι επέλεξε τον εμβολιασμό σε ευρύτατο επίπεδο, «όποτε και ήρθαν τα θετικά αποτελέσματα που έμαθε και η Ευρώπη».
Εμπιστοσύνη στην επιστημονική γνώση
Συνδυαστικά με την επιλογή του εμβολιασμού, που κυριάρχησε στην κοινωνία των κατοίκων της Ιβηρικής Χερσονήσου το 2021, ο κ. Σωτηρόπουλος εξηγεί πως «κλειδί» στα θετικά αποτελέσματα ήταν και η συμβολή των επιστημόνων υγείας- και όχι μόνο. «Σημαντικός επιπλέον λόγος, που πήγε καλά το εμβολιαστικό πλάνο στην Πορτογαλία, είναι πως ο κόσμος στη χώρα εμπιστεύεται τους επιστήμονες. Αυτό είναι κάτι που βλέπω πως έχει συμβεί και στην Ελλάδα», σημειώνει -μεταξύ άλλων- ο κ. Σωτηρόπουλος.
Η ματιά του Έλληνα επιστήμονα στο πώς έχει δημιουργηθεί το «πορτογαλικό θαύμα» της Covid-19 δεν απέχει από την πραγματικότητα που συναντά κανείς έξω, στους δρόμους, στο μετρό, στα καταστήματα της πρωτεύουσας της χώρας.
«Το 2021, οι Πορτογάλοι κέρδισαν τη ζωή τους- και όχι μόνο. Έσοδα πολύτιμα ήρθαν στα ταμεία της χώρας καθώς στα τέλη του Νοέμβρη της περασμένης χρονιάς, ο τουρισμός έφερνε τζίρους σημαντικούς. Το αεροδρόμιο της πρωτεύουσας έβλεπες να λειτουργεί σε πλήρεις ρυθμούς και στους δρόμους της Λισαβόνας να καταφθάνουν χιλιάδες τουρίστες. Επισκέπτες από παντού, όχι μόνο από την Ευρώπη, που με τη σειρά τους γέμιζαν τα ξενοδοχεία και τα καφέ, απολάμβαναν γνήσια παραδοσιακή πορτογαλική κουζίνα στα εστιατόρια, χειροκροτούσαν στις παραστάσεις φάντο, γέμιζαν τις αποσκευές τους με δημιουργήματα των ζαχαροπλαστείων, που πουλούσαν παραδοσιακά ταρτάκια Pasteis de nata. Με τον εμβολιασμό πάνω από το 90%, οι Πορτογάλοι εμπιστεύτηκαν το κράτος τους και κέρδισαν», σχολιάζει ο κ. Σωτηρόπουλος, που έχει τη χώρα της Ιβηρικής Χερσονήσου ως δεύτερη πατρίδα του.
