Το φαινόμενο της πεταλούδας λέει με λίγα λόγια, ότι αν μια πεταλούδα κουνήσει τα φτερά της κάπου στην Ασία, τότε μπορεί να προκληθεί τυφώνας (ή κάποιο άλλο μεγάλο φαινόμενο) στην Αμερική, ή σε κάποια άλλη γειτονιά στην άλλη άκρη του πλανήτη.
Στη πραγματικότητα πρόκειται για ένα μαθηματικό φαινόμενο που εντάσσεται σε μια ευρύτερη μαθηματική θεωρία που ονομάζεται θεωρία του χάους. Ουσιαστικά περιγράφει και αποδεικνύει ότι μία μικροσκοπική, και για πολλούς ασήμαντη, αλλαγή στα δεδομένα ενός μη γραμμικού συστήματος μπορεί να επιφέρει τεράστιες διαφοροποιήσεις στο τελικό αποτέλεσμα.
Η περίπτωση της Κίνας
Και καμία θεωρία δεν θα μπορούσε να περιγράψει καλύτερα αυτό που συμβαίνει σήμερα στην Κίνα…με απρόβλεπτες συνέπειες όχι μόνο για την πορεία ανάκαμψης της παγκόσμιας οικονομίας, αλλά και για το μεγάλο στοίχημα της ανθρωπότητας, που δεν είναι άλλο από την ενεργειακή μετάβαση και τις μηδενικές εκπομπές άνθρακα.
Το σήμα δόθηκε από την Κίνα, ωστόσο η μεγάλη εικόνα μπορεί να αναδείξει μια σημαντική στροφή σε προτεραιότητες, σε ό,τι αφορά την ενεργειακή μετάβαση.
Με την ενεργειακή κρίση να πιέζει προϋπολογισμούς, επιχειρήσεις και νοικοκυριά και να δοκιμάζει τις αντοχές ολόκληρων οικονομιών, το Πεκίνο ανακοίνωσε ότι έδωσε εντολή στις εταιρείες εξόρυξης άνθρακα να αυξήσουν επειγόντως την παραγωγή.
Σχεδόν τα τρία τέταρτα της συνολικής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της Κίνας προέρχεται από ορυκτά καύσιμα. Και ο περιορισμός του άνθρακα είναι βασικός πυλώνας των υποσχέσεων του Πεκίνου για την κλιματική αλλαγή.
Ο φαύλος κύκλος
Και πλέον φαίνεται ότι οι προτεραιότητες αλλάζουν.
Οι συνέπειες στην ασιατική οικονομία από τα προβλήματα στην ενέργεια είναι εμφανείς.
Σε περισσότερες από 20 επαρχίες εφαρμόζονται διακοπές ρεύματος, επηρεάζοντας την παραγωγή των πάντων, από iPhone μέχρι αυτοκίνητα και παιχνίδια. Πολλά εργοστάσια κλείνουν ή καθυστερούν στις παραδόσεις τους, επιβαρύνοντας ακόμα περισσότερα τα προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί από τις στρεβλώσεις στην εφοδιαστική αλυσίδα.
Αυτό με τη σειρά του προκαλεί νέες πληθωριστικές πιέσεις, ανεβάζοντας τον δείκτη τιμών παραγωγού, και κατ΄επέκταση τις τιμές λιανικής. Και ο φαύλος κύκλος συνεχίζεται.
Σε όλο αυτό έρχεται να προστεθεί και το κλείσιμο εργοστασίων επεξεργασίας τροφίμων, με το Πεκίνο να προειδοποιεί για επισιτιστική κρίση καθώς παγκόσμιες τιμές τροφίμων εκτοξεύτηκαν σε υψηλά 10ετίας.
Μέσα στο εκρηκτικό αυτό πλαίσιο, με την πανδημία να παραμένει, η Κίνα κάνει πίσω σε ό,τι αφορά την ενεργειακή μετάβαση. Τουλάχιστον επί του παρόντος…
Επιστροφή στον άνθρακα
Οι αξιωματούχοι του τομέα Ενέργειας στην Εσωτερική Μογγολία, μία από τις μεγαλύτερες κινεζικές περιοχές παραγωγής άνθρακα, έδωσαν εντολή σε 72 τοπικά ανθρακωρυχεία να επεκτείνουν τη χωρητικότητά τους κατά 100 εκατομμύρια τόνους.
Η εγχώρια παραγωγή άνθρακα της Κίνας έφτασε τους 3,9 δισεκατομμύρια τόνους πέρυσι και προβλέπεται να αυξηθεί το 2021, παρά τη διεθνή δέσμευση-υπόσχεση του Σι ότι η Κίνα θα φτάσει τις μέγιστες εκπομπές άνθρακα πριν από το 2030 και θα επιτύχει ουδετερότητα άνθρακα έως το 2060.
Ο Γκάβιν Τόμσον, εμπειρογνώμονας εμπορευμάτων στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού, στην ερευνητική συμβουλευτική Wood Mackenzie, δήλωσε ότι η Κίνα – όπως και άλλες αγορές ενέργειας που αντιμετωπίζουν ελλείψεις – «πρέπει να εκτελέσει μια άσκηση ισορροπίας» χρησιμοποιώντας άνθρακα για να διατηρήσει την ομαλή ηλεκτροδότηση της χώρας, και τηρώντας ταυτόχρονα τη δέσμευση για τους στόχους της απαλλαγής από τον άνθρακα.
«Αυτό φαίνεται άβολο καθώς η Κίνα προετοιμάζεται για τη [διεθνή διάσκεψη για το κλίμα] COP26 και έρχεται λίγες εβδομάδες αφότου ο Πρόεδρος Σι ανακοίνωσε ότι η Κίνα δεν θα κατασκευάζει πλέον εργοστάσια άνθρακα στο εξωτερικό. Αλλά η βραχυπρόθεσμη πραγματικότητα είναι ότι η Κίνα και πολλοί άλλοι δεν έχουν άλλη επιλογή παρά να αυξήσουν την κατανάλωση άνθρακα για να καλύψουν τη ζήτηση ενέργειας », δήλωσε ο Τόμσον.
Αύξηση στη χρήση πετρελαίου βλέπει και ο ΟΠΕΚ
Η ζήτηση πετρελαίου θα αυξηθεί κατακόρυφα τα επόμενα χρόνια καθώς οι οικονομίες θα ανακάμψουν από την πανδημία, προέβλεψε ο ΟΠΕΚ την Τρίτη, προσθέτοντας ότι ο κόσμος πρέπει να συνεχίσει να επενδύει στην παραγωγή για να αποτρέψει την κρίση παρά την ενεργειακή μετάβαση.
Η άποψη του πετρελαϊκού καρτέλ έρχεται σε αντίθεση με εκείνη της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας, η οποία σε έκθεση του Μαΐου ανέφερε ότι οι επενδυτές δεν θα πρέπει να χρηματοδοτούν νέα έργα πετρελαίου εάν ο κόσμος θέλει να φτάσει σε καθαρές μηδενικές εκπομπές.
Το πρόβλημα στην Ευρώπη έρχεται από… την ανατολή
Η έλλειψη άνθρακα προκαλεί επί του παρόντος προβλήματα παροχής ηλεκτρικής ενέργειας σε δύο μεγάλες οικονομίες που χρησιμοποιούν άνθρακα, την Ινδία και την Κίνα.
Σύμφωνα με την Ember, η Ινδία εξακολουθεί να παράγει το 70 % της ηλεκτρικής της ενέργειας από άνθρακα, το έκτο υψηλότερο μερίδιο στον κόσμο. Στην Κίνα το αντίστοιχο ποσοστό 61 %. Και οι δύο χώρες επενδύουν επί του παρόντος σε διάφορες ενεργειακές τεχνολογίες – πυρηνικά, άνθρακα και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας – καθώς οι οικονομίες τους επεκτείνονται ραγδαία.
Σύμφωνα με τα δεδομένα, η Μποτσουάνα ήταν η χώρα που βασίστηκε περισσότερο στον άνθρακα στον κόσμο. Η χώρα της Νότιας Αφρικής χρησιμοποιεί άνθρακα για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας σχεδόν αποκλειστικά, με ποσοστό 099,8% ενώ στη δεύτερη θέση με 95% βρίσκεται το Κοσσυφοπέδιο. Οι χώρες της Ανατολικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης συγκαταλέγονται σε μεγάλο βαθμό στις δέκα πρώτες χώρες που εξαρτώνται από τον άνθρακα, ενώ σημαντικά είναι τα ποσοστά σε Μογγολία και Νότια Αφρική.
Η ενεργειακή κρίση της Κίνας χτυπά τα πάντα, από iPhone έως γάλα
Η ενεργειακή κρίση στην Κίνας μοιάζει με ντόμινο που έχει αρχίσει να πλήττει όλες τις πτυχές της παγκόσμιας οικονομίας: από τις αυτοκινητοβιομηχανίες, έως τους Αυστραλούς κτηνοτρόφους αλλά και τους κατασκευαστές χαρτόκουτων.
Η έλλειψη ηλεκτρικής ενέργειας στον μεγαλύτερο εξαγωγέα του κόσμου δεν βλάπτει μόνο τη δική της ανάπτυξη, αλλά ο αντίκτυπος στις αλυσίδες εφοδιασμού θα μπορούσε να πλήξει την παγκόσμια οικονομία που προσπαθεί να βγει από την πανδημία.
Η συγκυρία, είναι αρνητική: η ναυτιλιακή βιομηχανία αντιμετωπίζει ήδη πιεσμένες γραμμές εφοδιασμού που καθυστερούν την παράδοση ρούχων και παιχνιδιών για τις διακοπές του τέλους του έτους. Την ίδια στιγμή η Κίνα ξεκινά την εποχή της συγκομιδής με τις ανησυχίες για ακόμα υψηλότερες τιμές τροφίμων να πληθαίνουν.
«Εάν οι ελλείψεις ηλεκτρικής ενέργειας και οι περικοπές της παραγωγής συνεχιστούν, θα μπορούσαν να γίνουν ένας ακόμη παράγοντας που προκαλεί παγκόσμια προβλήματα από την πλευρά της προσφοράς, ειδικά αν αρχίσουν να επηρεάζουν την παραγωγή εξαγωγικών προϊόντων», δήλωσε ο Louis Kuijs, ανώτερος οικονομολόγος στην Oxford Economics.
Οι οικονομολόγοι έχουν ήδη προειδοποιήσει για βραδύτερη ανάπτυξη στην Κίνα. Στην Citigroup, ένας δείκτης ευπάθειας υποδεικνύει ότι οι εξαγωγείς βιομηχανικών προϊόντων και εμπορευμάτων κινδυνεύουν ιδιαίτερα από την αποδυνάμωση της κινεζικής οικονομίας.
Όσον αφορά τους καταναλωτές, το ερώτημα είναι αν οι κατασκευαστές θα είναι σε θέση να απορροφήσουν το υψηλότερο κόστος ή θα το μετακυλήσουν.
Ωστόσο, ήδη, ορισμένες βιομηχανίες βρίσκονται υπό πίεση…
Χαρτί
Η παραγωγή χαρτόκουτων και υλικά συσκευασίας είχε ήδη προβλήματα λόγω της εκρηκτικής ζήτησης κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Τώρα, οι προσωρινές διακοπές λειτουργίας στην Κίνα έχουν επηρεάσει ακόμη περισσότερο την παραγωγή, οδηγώντας σε πιθανή μείωση της προσφοράς κατά 10% έως 15% για τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο, σύμφωνα με τη Rabobank. Αυτό θα προσθέσει περαιτέρω επιπλοκές στις επιχειρήσεις που ήδη υποφέρουν από την παγκόσμια έλλειψη χαρτιού.
Τρόφιμα
Ο πληθωρισμός των τροφίμων ενισχύεται και η ενεργειακή κρίση μπορεί να το κάνει χειρότερο. Η αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων κινδυνεύει επίσης καθώς η ενεργειακή κρίση καθιστά την περίοδο συγκομιδής πιο δύσκολη για τον μεγαλύτερο γεωργικό παραγωγό στον κόσμο. Οι παγκόσμιες τιμές των τροφίμων έχουν ήδη εκτοξευθεί σε υψηλό δεκαετίας και οι ανησυχίες εντείνονται ότι η κατάσταση θα επιδεινωθεί καθώς η Κίνα αγωνίζεται να χειριστεί τις καλλιέργειες από καλαμπόκι μέχρι σόγια έως φιστίκια και βαμβάκι.
Η μεταποιητική βιομηχανία πρόκειται να επηρεαστεί σοβαρότερα από τα βασικά προϊόντα όπως τα σιτηρά και το κρέας, αναφέρουν οι αναλυτές της Rabobank. Στον τομέα των γαλακτοκομικών προϊόντων, οι διακοπές ρεύματος θα μπορούσαν να διαταράξουν τη λειτουργία των μηχανών άρμεξης, ενώ οι προμηθευτές χοιρινού κρέατος θα αντιμετωπίσουν πίεση από την αυστηρότερη παροχή ψυκτικών αποθεμάτων.
Μαλλί
Οι αγρότες στην Αυστραλία, που προμηθεύουν περίπου το 90% του παγκόσμιου μαλλιού ενδυμάτων, έχουν αγωνιστεί κατά τη διάρκεια του αποκλεισμού Covid-19 καθώς τα παγκόσμια εργοστάσια ένδυσης και οι λιανοπωλητές κλείνουν.
Εκτός Κίνας, οι αυστραλοί κτηνοτρόφοι προετοιμάζονται για ασθενέστερη ζήτηση, καθώς προσπαθούν να πουλήσουν το μαλλί τους σε δημοπρασίες. Η βιομηχανία είδε ότι τα κινεζικά εργοστάσια μείωσαν την παραγωγή έως και 40% λόγω διακοπών ρεύματος την περασμένη εβδομάδα, ανέφερε η Australian Broadcasting Corp.
Tech
Ο κόσμος της τεχνολογίας θα μπορούσε επίσης να δει ένα εντυπωσιακό χτύπημα, δεδομένου ότι η Κίνα είναι η μεγαλύτερη βάση παραγωγής στον κόσμο για gadget από iPhone έως κονσόλες παιχνιδιών και σημαντικό κέντρο για τη συσκευασία ημιαγωγών που χρησιμοποιούνται σε αυτοκίνητα και συσκευές.
Αυτοκινητοβιομηχανίες
Οποιαδήποτε περαιτέρω επιδείνωση της αγοράς ημιαγωγών θα προκαλούσε επίσης πονοκέφαλο για τις αυτοκινητοβιομηχανίες, οι οποίες έχουν ήδη δει την παραγωγή να περιορίζεται από την έλλειψη τσιπ.
