Οι τιμές βασικών προϊόντων όπως το αλεύρι, το λάδι και τα καύσιμα έχουν αυξηθεί, οι μισθοί έχουν σταματήσει να καταβάλλονται, ενώ οι κάτοικοι στο Αφγανιστάν σχηματίζουν ουρές έξω από τραπεζικά καταστήματα και ATM, αναζητώντας μετρητά.
Από την ημέρα που οι Ταλιμπάν ανέλαβαν την εξουσία, οι Αφγανοί βρίσκονται αντιμέτωποι με μια οικονομική κρίση, η οποία -σύμφωνα με αναλυτές- θα μπορούσε να οδηγήσει σε οικονομική κατάρρευση και συνθήκες πείνας για μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού.
Tο Αφγανιστάν, το οποίο βασίζεται στις εξαγωγές, είναι αποκομμένο: τα σύνορά του είναι ως επί το πλείστον κλειστά και οι Ταλιμπάν δεν μπορούν να αποκτήσουν πρόσβαση στα νομισματικά αποθέματα της Κεντρικής Τράπεζας, ύψους 9 δισ. δολαρίων.
Το ΔΝΤ, η Παγκόσμια Τράπεζα και οι ΗΠΑ έχουν διακόψει τη χρηματοδότηση του Αφγανιστάν, μιας χώρας όπου η ξένη βοήθεια αντιπροσωπεύει περισσότερο από το 40% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος. Την ίδια ώρα, το νόμισμα της χώρας, το Αφγάνι, έχει απωλέσει περίπου το 10% της αξίας του.
Στην Καμπούλ εντείνεται το κλίμα δυσαρέσκειας: διαδηλωτές, μεταξύ των οποίων και κυβερνητικοί υπάλληλοι, βγήκαν στους δρόμους το Σάββατο ζητώντας να ανοίξουν οι τράπεζες και να τους καταβληθούν μισθοί, καθώς σε αρκετές περιπτώσεις η καταβολή δεδουλευμένων έχει καθυστερήσει για μήνες.
Συρρίκνωση του ΑΕΠ
Η Ανουίτα Μπάσου, επικεφαλής της Asia Country Risk στην Fitch Solutions -του αναλυτικού και ερευνητικού βραχίονα του Fitch Group- προειδοποίησε ότι το ΑΕΠ του Αφγανιστάν θα μπορούσε να συρρικνωθεί από 10% έως 20% τα επόμενα δύο χρόνια.
«Οι χώρες που αντιμετωπίζουν παρόμοιες συνθήκες όπως η Μιανμάρ, η Συρία και ο Λίβανος είδαν το ΑΕΠ τους να καταρρέει κατά περίπου 10-20%» ανέφερε και σημείωσε ότι ο υπερπληθωρισμός «δεν μπορεί να αποκλειστεί» εάν το νόμισμα συνεχίσει να αποδυναμώνεται.
Οι Αφγανοί έρχονται αντιμέτωποι με ανησυχητικές αυξήσεις στις τιμές, ενώ υπάρχει κίνδυνος για σημαντικές ελλείψεις προϊόντων τους επόμενους μήνες. Την ίδια ώρα, η επερχόμενη ξηρασία αναμένεται να επηρεάσει καλλιέργειες ζωτικής σημασίας, όπως το σιτάρι.
Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, 14 εκατομμύρια Αφγανοί, ή το ένα τρίτο του πληθυσμού, βρίσκονται ήδη αντιμέτωποι με το φάσμα της πείνας. Στη Χεράτ, την τρίτη μεγαλύτερη πόλη του Αφγανιστάν, οι κάτοικοι ανέφεραν ότι τα καταστήματα αποθηκεύουν λιγότερα αγαθά, αλλά σε υψηλότερες τιμές. Πολλοί φοβούνται ότι η κρίση θα επιδεινωθεί όταν αρχίσει ο χειμώνας.
«Η τιμή για τις φακές έχει υπερδιπλασιαστεί, από 50 Αφγάνι το κιλό έφτασε τα 120 (1,5 δολάρια), ενώ τα ρεβίθια και τα φασόλια βρίσκονται σε ακόμα υψηλότερα επίπεδα» σημείωσε κάτοικος της Χεράτ και πρόσθεσε: «Οι μεγάλοι επιχειρηματίες έφυγαν από την πόλη, γεγονός που μας προβληματίζει όσον αφορά τη συνέχεια του εμπορίου στην περιοχή».
Κλειστές οι τράπεζες
Οι τράπεζες παραμένουν ως επί το πλείστον κλειστές από τη στιγμή που ανέλαβαν την εξουσία οι Ταλιμπάν. Τα λίγα καταστήματα που άνοιξαν, αντιμετώπισαν απελπισμένα πλήθη που προσπαθούσαν να αδειάσουν τους λογαριασμούς τους προκειμένου να εξασφαλίσουν μετρητά.
Το περασμένο Σαββατοκύριακο, οι Ταλιμπάν περιόρισαν το ύψος των τραπεζικών αναλήψεων σε 200 δολάρια την εβδομάδα, λόγω ανησυχιών για την έλλειψη μετρητών.
Η πορεία της οικονομίας του Αφγανιστάν τους επόμενους μήνες θα εξαρτηθεί από τις σχέσεις των Ταλιμπάν με άλλες χώρες. Η συνεργασία με γειτονικές χώρες, όπως το Πακιστάν και το Ιράν, ή ακόμα και με τις ΗΠΑ ή την Ευρώπη, θα μπορούσε να βοηθήσει στην επανεκκίνηση του χερσαίου εμπορίου, αλλά και στην επανέναρξη αποστολής διεθνούς βοήθειας.
Οι ισλαμιστές έχουν πραγματοποιήσει συνομιλίες με ηγέτες που δεν ανήκουν στους Ταλιμπάν, όπως ο πρώην πρόεδρος Χαμίντ Καρζάι, αυξάνοντας τις πιθανότητες για τον σχηματισμό κυβέρνησης με οικονομική εμπειρία. Ωστόσο, σύμφωνα με πολλούς αναλυτές, το σενάριο αυτό δεν συγκεντρώνει πολλές πιθανότητες.
Η προσπάθεια των Ταλιμπάν να παρουσιάσουν μια πιο μετριοπαθή εικόνα σε σχέση με τη δεκαετία του 1990 έρχεται σε αντίθεση με αναφορές για εκδικητικές δολοφονίες και βασανιστήρια.
Ο κίνδυνος από ενδεχόμενες κυρώσεις
Στο μεταξύ, ενδεχόμενες κυρώσεις κατά του Αφγανιστάν από τη Δύση «θα πλήξουν τους κατοίκους του Αφγανιστάν περισσότερο από τους ισλαμιστές ηγέτες που έχουν μάθει να τιμωρούν» σημειώνει ο Σμιθ, σύμβουλος στην International Crisis Group (ICG).
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΥΠΕΞ Γερμανίας: «Δεν υπάρχει εναλλακτική λύση» παρά μόνο οι συνομιλίες με τους Ταλιμπάν
Εκατοντάδες χιλιάδες Αφγανοί κινδυνεύουν από τους Ταλιμπάν, συμπεριλαμβανομένων των δημοσίων υπαλλήλων που εργάζονταν για την προηγούμενη κυβέρνηση αλλά και μελών των ενόπλων δυνάμεων.
Οι Ταλιμπάν δήλωσαν ότι οι κυβερνητικοί μισθοί θα συνεχίσουν να καταβάλλονται, δέσμευση που αντιμετωπίστηκε με σκεπτικισμό.
Επίσης δεν έχει γίνει ακόμα σαφές, αν θα επιτραπεί στις γυναίκες να συνεχίσουν να εργάζονται. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, γυναίκες σε ορισμένες επαρχίες έχουν λάβει εντολή να μείνουν στο σπίτι.
«Δεν ξέρεις αν πρέπει να πας στη δουλειά, αν θα πληρωθείς και πόσο» ανέφερε μία γιατρός σε κρατικό νοσοκομείο στην πόλη Χεράτ και πρόσθεσε: «Αυτοί που συνεχίζουν να εργάζονται, το κάνουν με οδηγό τη δέσμευσή τους προς τον Θεό και τους ανθρώπους».
