Ο Αμερικανός πολιτικός Τζον Άνταμς, ο οποίος υπηρέτησε ως πρόεδρος των ΗΠΑ από το 1797 έως το 1801: «Υπάρχουν δύο τρόποι να κατακτήσουμε και να υποδουλώσει μια χώρα: Ο ένας είναι με το σπαθί, o άλλος ο είναι με το χρέος. " Η Κίνα, επιλέγοντας το δεύτερο μονοπάτι, έχει αγκαλιάσει πρακτικές αποικιακής εποχής και αναδύθηκε γρήγορα ως ο μεγαλύτερος επίσημος πιστωτής στον κόσμο.
Με τα διεθνή δάνεια που ξεπερνούν το 5% του παγκόσμιου ΑΕΠ, η Κίνα έχει πλέον εκλείψει παραδοσιακούς δανειστές, όπως η Παγκόσμια Τράπεζα, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και όλα τα πιστωτικά έθνη του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ). Με την επέκταση τεράστιων δανείων με συμβολοσειρές σε οικονομικά ευάλωτα κράτη, όχι μόνο ενίσχυσε τη μόχλευση του πάνω τους, αλλά και παγίδευσε ορισμένα σε παγίδες χρέους που διαβρώνουν την κυριαρχία.
Το τελευταίο θύμα της διπλωματίας παγίδευσης χρέους της Κίνας είναι το μικρό Λάος, το οποίο υπέγραψε πρόσφατα μια 25ετή συμφωνία παραχώρησης που επιτρέπει στην πλειοψηφία της κινεζικής εταιρείας να ελέγχει το εθνικό της δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων των εξαγωγών ηλεκτρικής ενέργειας σε γειτονικές χώρες. Αυτό δείχνει ότι, παρά την πανδημία COVID-19 που προέρχεται από την Κίνα, το Πεκίνο συνεχίζει να εξοπλίζει το χρέος ως μέρος της στρατηγικής του για να επεκτείνει την οικονομική, πολιτική και στρατιωτική του παρουσία στο εξωτερικό.
Αντί να αξιολογήσει πρώτα την πιστοληπτική ικανότητα μιας χώρας δανειολήπτη, συμπεριλαμβανομένου του εάν τα νέα δάνεια θα μπορούσαν να το επιβαρύνουν με μια επαχθής κρίση χρέους, η Κίνα είναι στην ευχάριστη θέση να δανείσει, επειδή όσο μεγαλύτερη είναι η επιβάρυνση του χρέους στον οφειλέτη, τόσο μεγαλύτερη γίνεται η μόχλευση της Κίνας.
Μια νέα διεθνής μελέτη έριξε φως στις εκμεταλλευτικές πρακτικές δανεισμού της Κίνας, εξετάζοντας 100 από τα συμβόλαια δανεισμού της με 24 χώρες, πολλές από τις οποίες συμμετέχουν στην πρωτοβουλία Belt and Road Initiative (BRI), ένα αυτοκρατορικό έργο που επιδιώκει να κάνει πραγματικότητα τη μυθική Μέση Βασίλειο. Η μελέτη διαπίστωσε ότι αυτές οι συμφωνίες ενσωματώνουν διατάξεις που υπερβαίνουν τα τυπικά διεθνή συμβόλαια δανεισμού, οπλίζοντας έτσι την Κίνα με σημαντική μόχλευση.
Στην πραγματικότητα, αυτός είναι ο μονόπλευρος χαρακτήρας των συμβάσεων που υπαγορεύουν οι Κινέζοι που, ενώ περιορίζουν τις επιλογές των δανειοληπτικών εθνών, παρέχουν στις κρατικές τράπεζες της Κίνας απεριόριστη διακριτική ευχέρεια έναντι οποιουδήποτε δανειολήπτη, συμπεριλαμβανομένης της εξουσίας για τη διάλυση δανείων ή ακόμη και την πλήρη αποπληρωμή του χρονοδιαγράμματος, σύμφωνα με τη μελέτη ερευνητών στο AidData στο William & Mary, το Κέντρο για την Παγκόσμια Ανάπτυξη, το Ινστιτούτο Kiel για την Παγκόσμια Οικονομία και το Ινστιτούτο Peterson για τη Διεθνή Οικονομία.
«Τέτοιοι όροι δίνουν στους δανειστές ένα άνοιγμα για την επιρροή της πολιτικής στον κυρίαρχο δανειολήπτη και περιορίζουν αποτελεσματικά τον χώρο πολιτικής του δανειολήπτη για να ακυρώσει ένα κινεζικό δάνειο ή να εκδώσει νέους περιβαλλοντικούς κανονισμούς. Ορισμένες από τις συμβάσεις χρέους στο δείγμα μας θα μπορούσαν να αποτελέσουν πρόκληση για την πολυμερή συνεργασία σε χρέη ή χρηματοπιστωτικές κρίσεις, καθώς τόσα πολλά από τα όριά τους αντιβαίνουν άμεσα στις πρόσφατες πολυμερείς δεσμεύσεις, τις καθιερωμένες πρακτικές και τις θεσμικές πολιτικές », σημείωσε η μελέτη.
Η Κίνα αξιοποιεί τα δάνεια που χρηματοδοτείται από το κράτος σε αναπτυσσόμενες χώρες για να προωθήσει επιθετικά το εμπόριο και τα γεωπολιτικά της συμφέροντα, με τη μελέτη να αναφέρει διεισδυτικούς δεσμούς μεταξύ των κινεζικών χρηματοοικονομικών, εμπορικών και κατασκευαστικών συμβάσεων με άλλες χώρες. Πολλά κινεζικά δάνεια, στην πραγματικότητα, δεν έχουν αποκαλυφθεί δημοσίως, δημιουργώντας έτσι ένα πρόβλημα «κρυφού χρέους».
Κάθε σύμβαση από το 2014 έχει ενσωματώσει μια ρήτρα εμπιστευτικότητας που υποχρεώνει τη δανειζόμενη χώρα να διατηρήσει εμπιστευτική τους όρους της ή ακόμη και την ύπαρξη του δανείου. Μια τέτοια αδιαφάνεια που επιβάλλεται από την Κίνα, όπως επισημαίνει η μελέτη, παραβιάζει την αρχή ότι το δημόσιο χρέος πρέπει να είναι δημόσιο και να μην κρύβεται από τους φορολογούμενους, έτσι ώστε οι κυβερνήσεις να μπορούν να λογοδοτούν.
Αναγκάζοντας την άλλη πλευρά να διατηρήσει τις συμβατικές διατάξεις υπό αναδίπλωση είναι επίσης απαραίτητο από το γεγονός ότι οι συμφωνίες δανείου της Κίνας την εξοπλίζουν με «ευρύ περιθώριο για την ακύρωση δανείων ή την επιτάχυνση της αποπληρωμής, εάν διαφωνεί με τις πολιτικές ενός δανειολήπτη», είτε εσωτερική είτε εξωτερική πολιτική, μελέτη.
Όχι λιγότερο σημαντική είναι μια άλλη μοναδική ρήτρα: Τα συμβόλαια, σύμφωνα με τη μελέτη, υποχρεώνουν τον οφειλέτη να αποκλείσει το κινεζικό χρέος από οποιαδήποτε πολυμερή διαδικασία αναδιάρθρωσης, όπως η Λέσχη των Παρισίων επίσημων διμερών πιστωτών, και από οποιαδήποτε «συγκρίσιμη μεταχείριση χρέους». Αυτό αποσκοπεί στο να διασφαλίσει ότι η δανειζόμενη χώρα θα παραμείνει εξαρτημένη από το Πεκίνο, συμπεριλαμβανομένης τυχόν ανακούφισης του χρέους σε περίπτωση οικονομικής δυσχέρειας, όπως στην τρέχουσα πανδημία.
Η μελέτη επιβεβαιώνει ότι λίγα από αυτά που παρέχει η Κίνα είναι η βοήθεια ή ο δανεισμός με χαμηλό επιτόκιο. Αντ 'αυτού, η χρηματοδότησή της για υποδομές έρχεται κυρίως με τη μορφή δανείων επιτοκίου όπως αυτά από ιδιωτικές κεφαλαιαγορές. Όσο πιο τρομερή είναι η οικονομική κατάσταση του οφειλέτη, τόσο υψηλότερο είναι το επιτόκιο που θα χρεώσει η Κίνα για το δανεισμό χρημάτων.
Αντίθετα, τα επιτόκια για τα δάνεια υποδομής της Ιαπωνίας προς τις αναπτυσσόμενες χώρες, για παράδειγμα, κυμαίνονται κυρίως κάτω από το μισό τοις εκατό.
Ακόμη χειρότερα, πολλές από τις δανειακές συμβάσεις της Κίνας περιλαμβάνουν συμφωνίες εξασφάλισης, όπως λογαριασμούς εσόδων ελεγχόμενων από δανειστές. Οι πρακτικές εξασφάλισης επιδιώκουν να διασφαλίσουν την αποπληρωμή χρέους με έσοδα που προέρχονται από, για παράδειγμα, εξαγωγές εμπορευμάτων. Μέσα από διάφορες ρήτρες συμβάσεων, μια εμπορικά επιθετική Κίνα, σύμφωνα με τη μελέτη, περιορίζει τις επιλογές διαχείρισης κρίσεων του δανειζόμενου κράτους, ενώ παράλληλα αξιοποιεί τον δικό της ρόλο.
Η μελέτη δεν εξέτασε πώς τα κράτη δανεισμού, όταν δεν είναι σε θέση να αποπληρώσουν τα κινεζικά δάνεια, υποχρεούνται, μεταξύ άλλων μέσω συμβατικών διατάξεων που επιτρέπουν την ανταλλαγή χρεών για μετοχές, να παραχωρήσουν στρατηγικά περιουσιακά στοιχεία στην Κίνα. Το πλούσιο σε νερό Λάος έδωσε στην Κίνα την πλειοψηφία του ελέγχου του εθνικού ηλεκτρικού δικτύου της, αφού το χρέος της κρατικής εταιρείας ηλεκτρικής ενέργειας αυξήθηκε στο 26% του εθνικού ΑΕΠ. Η μεταφορά έχει επίσης επιπτώσεις στους εθνικούς υδάτινους πόρους, καθώς η υδροηλεκτρική ενέργεια αντιπροσωπεύει περισσότερα από τα τέσσερα πέμπτα της συνολικής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας του Λάος.
Μία από τις πρώτες επιτυχίες της διπλωματίας παγίδευσης χρέους της Κίνας ήταν η εξασφάλιση 1.158 τετραγωνικών χιλιομέτρων στρατηγικής επικράτειας Όρη Παμίρ από το έθνος της Κεντρικής Ασίας του Τατζικιστάν το 2011, με αντάλλαγμα τη διαγραφή χρέους. Η ατελείωτη κρίση χρέους του Τατζικιστάν το ανάγκασε επίσης να παραχωρήσει στις κινεζικές εταιρείες δικαιώματα να εξορύσσουν χρυσό, ασήμι και άλλα μεταλλεύματα. Καθώς η κινεζική στρατιωτική βάση στην περιοχή Badakhshan υπογραμμίζει, η Κίνα έχει εδραιώσει περαιτέρω το πόδι της στο Τατζικιστάν, χάρη σε μια διεφθαρμένη ελίτ εξουσίας εκεί.
Ένα πιο διάσημο παράδειγμα είναι η μεταβίβαση του λιμανιού Hambantota από τη Σρι Λάνκα, μαζί με περισσότερα από 6.000 εκτάρια γης γύρω από αυτό, στο Πεκίνο με 99 χρόνια μίσθωσης - μια ιδέα που, ειρωνικά, προέκυψε από την αναταραχή της ευρωπαϊκής αποικιακής επέκτασης στην Κίνα τον 19ο αιώνα. Η μεταφορά του πιο στρατηγικά λιμανιού της περιοχής του Ινδικού Ωκεανού στα τέλη του 2017 θεωρήθηκε στη Σρι Λάνκα ως το αντίστοιχο ενός βαριά χρεωμένου αγρότη που έδωσε την κόρη του στον σκληρό δανειστή.
Η διπλωματία παγίδευσης χρέους της Κίνας δεν έχει ξεφύγει από το Πακιστάν, το οποίο κατατάσσεται ως ο μοναδικός στρατηγικός σύμμαχός του μετά τη μαρασμό της ειδικής σχέσης του Πεκίνου με τη Βόρεια Κορέα, κάποτε υποτελής. Με το τεράστιο χρέος της Κίνας, το Πακιστάν έχει δώσει στην Κίνα αποκλειστικά δικαιώματα, σε συνδυασμό με μια φορολογική απαλλαγή, για τη διαχείριση του λιμανιού της Γκουαντάρ για τις επόμενες τέσσερις δεκαετίες. Η Κίνα θα συγκεντρώσει το 91% των εσόδων του λιμανιού. Σχεδιάζει επίσης να κατασκευάσει κοντά στο λιμάνι ένα φυλάκιο σε στιλ Τζιμπουτί για το ναυτικό του.
Σε μικρά νησιωτικά έθνη, η Κίνα έχει μετατρέψει μεγάλα δάνεια σε απόκτηση ολόκληρων νησίδων μέσω αποκλειστικών δικαιωμάτων ανάπτυξης. Η Κίνα ανέλαβε δύο νησίδες στο αρχιπέλαγος Ινδικού Ωκεανού των Μαλδίβων και ένα νησί στο έθνος του Νότιου Ειρηνικού των Νήσων Σολομώντος. Εν τω μεταξύ, η Ευρωπαϊκή Ένωση αρνήθηκε να διασώσει τη μικροσκοπική βαλκανική δημοκρατία του Μαυροβουνίου για υποθήκη στην Κίνα.
Η πρωτοβουλία υπογραφής του Προέδρου της Κίνας Xi Jinping, BRI, μαστίζεται από ισχυρισμούς διαφθοράς και κακής πρακτικής και πολλά από τα ολοκληρωμένα έργα του δεν έχουν αποδειχθεί οικονομικά βιώσιμα. Όμως, όπως ανέφερε μια μη ταξινομημένη έκθεση πληροφοριών των ΗΠΑ που κυκλοφόρησε στις 13 Απριλίου, το καθεστώς του Xi θα συνεχίσει να προωθεί το BRI, ενώ το βελτιστοποιεί ως απάντηση σε περιφερειακές και διεθνείς κριτικές.
Σε τελική ανάλυση, η BRI είναι κεντρική για τη διπλωματία της παγίδας χρέους. Η Κίνα ξεκινά συχνά ως οικονομικός εταίρος μιας μικρής, οικονομικά αδύναμης χώρας και στη συνέχεια αυξάνει σταδιακά το αποτύπωμά της σε αυτήν την πολιτεία για να γίνει ο οικονομικός της κύριος.
--
