«Από το 1934, η μεγάλη χριστιανική βασιλική της Κωνσταντινούπολης καλωσόριζε τους επισκέπτες της σε ουδέτερο έδαφος χάρη στην μουσειακή της κατάσταση. Αλλά στις 24 Ιουλίου, οι τουρκικές αρχές οργάνωσαν μια μουσουλμανική προσευχή εκεί, επιβεβαιώνοντας την ισλαμική ανοικοδόμηση του κτηρίου. Για τον Ερντογάν, αυτό δεν είναι μόνο ένα προσωπικό όνειρο που πραγματοποιείται, αλλά και η κινητοποίηση των ψηφοφόρων του», γράφει η δημοσιογράφος της Le Figaro, Άννα Άνλοερ.
«(...) Μετά την Αγία Σοφία και ειδικά μετά τον Β 'Παγκόσμιο Πόλεμο, όλο και περισσότερες παλιές βυζαντινές εκκλησίες έγιναν τζαμιά υπό τους Οθωμανούς, αποκαταστάθηκαν και άνοιξαν ξανά ως μουσεία», εξηγεί ο ιστορικός τέχνης Hayri Fehmi Yilmaz. "Αυτό σαφώς ανησυχούσε τους πιο ευσεβείς μουσουλμάνους, για τους οποίους αυτά τα μνημεία συμβόλιζαν τη νίκη του Ισλάμ επί του χριστιανικού κόσμου" Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, που μεγάλωσε σε αυτούς τους κύκλους, προσωποποιεί το ρεβανσιστικό πνεύμα του», λέει το άρθρο.
«Κατά την άποψή μας, όταν ο Μωάμεθ ο Κατακτητής έκανε την πρώτη του προσευχή εκεί, η Αγία Σοφία έγινε τζαμί για την αιωνιότητα», επιβεβαιώνει ο Yunus Genç, πρόεδρος του συλλόγου που έχει αγωνιστεί για την κατάργηση του καθεστώτος του μουσείου για μισό αιώνα. Ο Σουλτάνος ανέθεσε την Αγία Σοφία στο ίδρυμα, το οποίο υπάρχει ακόμα σήμερα, προκειμένου να το διατηρήσει ως τζαμί. Η μετατροπή του σε μουσείο ήταν λεηλασία της κληρονομιάς. Το τουρκικό κρατικό συμβούλιο υποστήριξε αυτό το συμπέρασμα της απόφασης της 10ης Ιουλίου που επέτρεπε την επιστροφή του κτηρίου στο Ισλάμ», επισημαίνει.
«Οι περισσότεροι θρησκευόμενοι και εθνικιστές Τούρκοι έχουν από καιρό δει την μετατροπή τζαμιών σε μουσεία ως μορφή απαλλοτρίωσης, σαν βεβήλωση που σημαίνει ότι θα τους στερήσει τον τουρκικό τους χαρακτήρα ». «Ο Ερντογάν δεν αντιπροσωπεύει το χάσμα», δήλωσε ο ιστορικός Etienne Copo, ειδικός στην Τουρκία. “Είναι το προϊόν μιας μακράς εξέλιξης που ορίζει το τουρκικό έθνος ως μουσουλμανικο από την αρχή. Η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί είναι το αποκορύφωμα του τουρκικού εθνικισμού, το οποίο μάλλον περιγράφω ως εθνικό ισλαμισμό”. «Για να απεικονίσει αυτήν τη συμβίωση μεταξύ έθνους και θρησκείας, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ζήτησε ένα χαλί προσευχής «100% τουρκικής προέλευσης», παρόλο που του προσφέρθηκε μαλλί Νέας Ζηλανδίας καλύτερης ποιότητας», λέει ο δημοσιογράφος.
«(...) Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, του οποίου το κόμμα κυβερνά τη χώρα από το 2002, περίμενε 18 χρόνια για να εκπληρώσει το«νεανικό του όνειρο» και να εξισλαμίσει την Αγία Σοφία. Κατάλαβε τις συνέπειες μιας τέτοιας απόφασης για την εικόνα της Τουρκίας στον δυτικό κόσμο και τις σχέσεις της με τον Έλληνα γείτονά της, επομένως, για ρεαλιστικούς λόγους, απέρριπτεε αυτήν την ιδέα για μεγάλο χρονικό διάστημα », γράφει η Le Figaro. «(...) Η απότομη αλλαγή απόψεων του Ερντογάν μπορεί να εξηγηθεί εν μέρει από την αποτυχία του κόμματός του στις δημοτικές εκλογές του περασμένου έτους. Καθώς το εκλογικό σώμα του κατέρρευσε, το κόμμα του διαλύθηκε και η οικονομία επιδεινώθηκε, χρειαζόταν ένα ολοένα και πιο ισχυρό σύμβολο» σχολιάζει.
«Αυτή είναι μια εξαιρετικά πολιτική απόφαση, ανέλαβε το ρίσκο με την ελπίδα να κινητοποιήσει την εκλογική του βάση, την οποία η οικονομική κρίση έκανε όλο και περισσότερο δυσαρεστημένη», δήλωσε ο πολιτικός δημοσιογράφος Κεμάλ Ιαν.
«Έχει επίσης να κάνει με τον ισχυρισμό του ότι είναι ηγέτης στην περιοχή, πιο συγκεκριμένα ως ηγέτης στον σουνιτικό μουσουλμανικό κόσμο», προσθέτει ο Σόλι Οζέλ, καθηγητής διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Kadir Ha στην Κωνσταντινούπολη.
«Για να είμαστε πεπεισμένοι για αυτό, αρκεί να διαβάσουμε το αραβικό ανακοινωθέν που εξέδωσε ο Πρόεδρος της Τουρκίας με την ευκαιρία της Αγίας Σοφίας. Η «ανάσταση» του τζαμιού περιγράφεται εκεί ως «ο προάγγελος της απελευθέρωσης του τζαμιού Al-Aqsa» στην Ιερουσαλήμ. Η αγγλική έκδοση της ίδιας ανακοίνωσης λέει μια πολύ διαφορετική ιστορία. "Οι πύλες της Αγίας Σοφίας θα είναι ανοιχτές σε όλους, αλλοδαπούς ή ντόπιους, μουσουλμάνους ή μη μουσουλμάνους", δηλώνει αμέσως και το μνημείο ονομάζεται "κοινή κληρονομιά της ανθρωπότητας". Οι τουρκικές αρχές δεσμεύτηκαν ότι τα έργα που κληρονομήθηκαν από το Βυζάντιο θα παραμείνουν ορατά εκτός της ώρας προσευχής», αναφέρει.
