Άκρως περίεργη και ιδιαιτέρως απογοητευτική στάση έχει κρατήσει η Ρωσία για το θέμα της Αγιάς Σοφιάς. Από την μια το... μαστίγιο, με την Ρωσική Εκκλησία να αντιδράσει από την πρώτη στιγμή και να οδύρεται, κι από την άλλη το επίσημο κράτος με το...καρότο, και την πολύ χλιαρή αντίδραση.
Αντιμετώπιση όπως αυτή από το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών που απλώς εκφράζει τη λύπη του για τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί και ελπίζει «ότι η διοίκηση της Αγίας Σοφίας, η οποία μέχρι πρόσφατα ήταν μουσείο και ήταν το ιερό για ολόκληρο τον Χριστιανισμό, την κληρονομιά του παγκόσμιου πολιτισμού και του ευρασιατικού πολιτισμού, θα ανταποκριθεί πλήρως στην κατάστασή της ως μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO», είναι ελλιπέστατες και τουλάχιστον ανεπαρκείς.
Η εκπρόσωπος του υπουργείου Μαρία Ζαχάροβα σε ανακοίνωσή της, σχολιάζοντας την απόφαση της Τουρκίας σχολιάζει σαν να γράφει έκθεση ιδεών πως “για δεκαετίες έκανε την Αγία Σοφία σύμβολο ειρήνης και διαθρησκευτικής συμφωνίας και έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση της ατμόσφαιρα θρησκευτικής ανοχής και διαλόγου μεταξύ των εθνών ".
Από την πλευρά του ο επίσημος εκπρόσωπος του Προέδρου της Τουρκίας Ιμπραήμ Καλίν δήλωσε πως «το άνοιγμα της Αγίας Σοφίας για λατρεία δεν θα εμποδίσει τους ντόπιους ή ξένους τουρίστες να το επισκεφθούν». Ωστόσο, υποσχέθηκε ότι θα διατηρηθούν τα μοναδικά χριστιανικά ψηφιδωτά στους τοίχους.
Αναλυτές στην Τουρκία είναι πεπεισμένοι ότι στην πραγματικότητα η απόφαση για αλλαγή του καθεστώτος της Αγίας Σοφίας ήταν εντελώς στα χέρια του Προέδρου Ερντογάν.
Έτσι, ο πρώην Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Yashar Yakysh σε συνέντευξη στο Kommersant ανέφερε ότι ο κύριος στόχος του Προέδρου Ερντογάν είναι «να ανταποκριθεί στις προσδοκίες του συντηρητικού και θρησκευτικού μέρους του τουρκικού εκλογικού σώματος». «Επιπλέον, ένα σημαντικό μέρος της τουρκικής κοινωνίας αντιλαμβάνεται αυτό το ζήτημα ως θέμα εθνικής κυριαρχίας. Επομένως, αυτοί οι άνθρωποι είναι πεπεισμένοι ότι άλλες χώρες δεν έχουν κανένα δικαίωμα να πουν στην Τουρκία τι να κάνει σε αυτήν την περίπτωση», πρόσθεσε ο κ. Γιακίς. Ο Yashar Yakysh είναι πεπεισμένος ότι οποιαδήποτε διεθνής οργή "θα υποχωρήσει σύντομα", και για την Αθήνα επανέφερε το θέμα τζαμιών στην Ελλάδα από την οθωμανική περίοδο.
«Εκατοντάδες τζαμιά της πρώην Οθωμανικής Αυτοκρατορίας έμειναν στην Ελλάδα. Μερικά από αυτά μετατράπηκαν σε εκκλησίες, άλλα χρησιμοποιούνται ως αποθήκες, φυλακές, νυχτερινά κέντρα, εκθεσιακοί χώροι και μερικά είναι εντελώς ερείπια », δήλωσε. Ωστόσο, ο κ. Γιακίς είναι πεπεισμένος ότι οι τουρκικές αρχές δεν θα επιτύχουν στη δημιουργία συναίνεσης παρόμοιας με εκείνη που προέκυψε στη ρωσική κοινωνία μετά την προσάρτηση της Κριμαίας. «Αυτό το ζήτημα είναι πιο πιθανό να διχάσει την τουρκική κοινωνία από το να την ενώσει», είναι πεπεισμένος ο πρώην διπλωμάτης. “Μερικοί άνθρωποι είναι πεπεισμένοι ότι αφού μερικά μέτρα από την Αγία Σοφία υπάρχει το Μπλε Τζαμί, ανοιχτό για ενορίτες, δεν υπάρχει έλλειψη θέσεων για πιστούς σε αυτήν την περιοχή. Έτσι, θα ήταν καλύτερα να αφήσετε την Αγία Σοφία ως μουσείο. " υποστηρίζει.
Η τουρκική αντιπολίτευση επέλεξε να μην επαινέσει ή να επικρίνει την αλλαγή του καθεστώτος της Αγίας Σοφίας, αλλά τον κάλεσε να μην χρησιμοποιήσει τον καθεδρικό ναό με ιστορία 1500 ετών για την επίτευξη πολιτικών στόχων. Αυτή η ιδέα, συγκεκριμένα, εκφράστηκε από τον Ekrem Imamoglu, τον δήμαρχο της Κωνσταντινούπολης από το αντιπολιτευόμενο Δημοκρατικό Λαϊκό Κόμμα (τα μέλη του θεωρούν τους εαυτούς τους κληρονόμους των ιδεών του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ). Σύμφωνα με τον Timur Akhmetov, εμπειρογνώμονα στο Ρωσικό Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων, που ζει στην Άγκυρα, μια τέτοια αντίδραση υποδηλώνει ότι το σχέδιο του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν απέτυχε. «Ένας από τους στόχους της αναθεώρησης του καθεστώτος της Αγίας Σοφίας ήταν πιθανώς να προκαλέσει σχίσμα στις τάξεις της αντιπολίτευσης», είναι βέβαιος ο κ. Akhmetov. “Ανάμεσά τους υπάρχουν και θρησκευτικοί και κοσμικοί άνθρωποι που έχουν μάθει να ενώνονται ενάντια στις αρχές την κατάλληλη στιγμή. Αλλά δεν υπέκυψαν στην πρόκληση”εκτιμά.
Χαλδαίος Πατριάρχης για Αγία Σοφία : Λυπηρή και επώδυνη απόφαση
Σε μια εποχή πανδημίας, ο κόσμος χρειάζεται «ανθρώπινη αλληλεγγύη», όχι «περαιτέρω σύγκρουση», δήλωσε ο Χαλδαίος Πατριάρχης Card Sako για την απόφαση για την Αγιά Σοφιά.
Μετά τη γενοκτονία των Αρμενίων, ο Atatürk έστειλε ένα ισχυρό μήνυμα «συνύπαρξης και προστασίας της κοινής κληρονομιάς». Τώρα η επιλογή του έχει απορριφθεί. Οι πολιτικοί ηγέτες της Χριστιανικής Δύσης έχουν δείξει αδυναμία, εκτιμά ο Πατριάρχης των Χαλδαίων.«Εκείνη την εποχή, η απόφαση του Atatürk ήταν θαρραλέα», δήλωσε ο Πατριάρχης Σάκο γιατί «μετά τη γενοκτονία των Αρμενίων έστειλε ένα ισχυρό μήνυμα για να ζήσουμε μαζί και να διαφυλάξουμε την κοινή κληρονομιάχριστιανών και μουσουλμάνων» .
Για τον προκαθήμενο των Χαλδαίων, «είναι σοβαρό το γεγονός ότι ο Τούρκος πρόεδρος δεν έδειξε σεβασμό για τα συναισθήματα δύο δισεκατομμυρίων χριστιανών στον κόσμο, ξεχνώντας τι έχουν κάνει για τους μουσουλμάνους. Η μετατροπή μιας εκκλησίας μόνο σε ισλαμική προσευχή είναι μια σοβαρή πράξη. Η Αγία Σοφία είναι ένα σύμβολο της ισλαμο-χριστιανικής συνύπαρξης»
"Αυτή η απόφαση έρχεται σε αντίθεση με τη διαθρησκευτική ανοχή. Είναι επιτακτική ανάγκη να αναζητηθεί διάλογος για τη διάδοση της ανοχής και της συνύπαρξης μεταξύ διαφορετικών θρησκειών” είπε και επέκρινε επίσης τους πολιτικούς ηγέτες της χριστιανικής Δύσης που έχουν δείξει «αδυναμία και απέτυχαν να μιλήσουν». Για τον Ιεράρχη, είναι επίσης «σοβαρό και αναπόφευκτο να πολιτικοποιούμε τη θρησκεία για τους ίδιους τους σκοπούς», δεδομένου ότι ο ίδιος ο Μωάμεθ στο σύμφωνο με τους χριστιανούς συμφώνησε ότι «μια εκκλησία δεν πρέπει να μετατραπεί σε τζαμί»
