Για ένα πανέμορφο νησί θα κάνουμε λόγο και όποιος καταλάβει... κατάλαβε.
Τι το ιδιαίτερο έχει αυτό το μέρος; Είναι ένα νησί μέσα σε μια λίμνη, η οποία είναι μέσα σε ένα ηφαίστειο, το οποίο είναι μέσα σε μια μεγαλύτερη λίμνη, η οποία είναι μέσα σε ένα νησί.
Το θέλετε ακόμα καλύτερο; Και το ίδιο το νησί είναι μέσα σε νησιά. Σε μια συστάδα νησιών του Ειρηνικού Ωκεανού, σε ένα από τα αρχιπελάγη που απαρτίζουν τις Φιλιππίνες.
Όσο προσπαθεί όμως κάποιος να περιγράψει στον άλλο τι ακριβώς συμβαίνει με τη δύστροπη αυτή γεωγραφία, συνειδητοποιεί πως πιθανότατα δεν χρειάζεται πια: Το ηφαίστειο εξερράγη ξανά φέτος και η λίμνη δεν υπάρχει πια.
Η πρώτη λίμνη, αυτή που ήταν μέσα στο ηφαίστειο. Άρα το νησί δεν είναι πια νησί;
Τι είναι και πού βρίσκεται το Vulcan Point
Το Λουζόν είναι το μεγαλύτερο και πολυπληθέστερο νησί των Φιλιππίνων, εκεί που βρίσκονται η πρωτεύουσα Μανίλα και η Κεζόν, η μεγαλύτερη πόλη του συμπλέγματος. Το Λουζόν είναι επίσης εξαιρετικά ηφαιστειογενές, καθώς εκεί υπάρχει το Πινατούμπο και άλλα 19 ηφαίστεια. Άλλα ενεργά και άλλα που έχουν να δώσουν σημεία ζωής από το Ολόκαινο.
Το Πινατούμπο μπορεί να είναι το γνωστότερο, δεν είναι όμως ούτε το πιο δραστήριο ούτε και το τρομακτικότερο. Αυτή η «τιμή» ανήκει δυστυχώς για τους κατοίκους στο Τάαλ, καμιά πενηνταριά χιλιόμετρα νότια της Μανίλα.
Εκεί θαύμαζες μέχρι τις αρχές του έτους μια λίμνη παραδείσιας ομορφιάς, τη Λίμνη Τάαλ, που είχε ωστόσο την καρδιά της τον ίδιο τον εφιάλτη. Ένα εξαιρετικά ενεργό ηφαίστειο (33 καταγραμμένες εκρήξεις) που έχει διεκδικήσει βαρύτατο φόρο σε ανθρώπινες ζωές και βρυχόταν διαρκώς από το 1991, έπειτα από μια σχετικά ήρεμη περίοδο μετά την τελευταία του έκρηξη το 1977.
Το Τάαλ βρίσκεται στον λεγόμενο «Δακτύλιο της Φωτιάς», μια εξαιρετικά ασταθή και σεισμογενή περιοχή στη λεκάνη του Ειρηνικού Ωκεανού. Εκεί οι τεκτονικές πλάκες χορεύουν και εκεί θα βρεις πάνω από το 75% των συνολικών ηφαιστείων της οικουμένης.
Παρά τις εφιαλτικές περγαμηνές, η Τάαλ ήταν μεγάλος τουριστικός πόλος, καθώς όλοι έπαιρναν το καραβάκι για να δουν το νησί-ηφαίστειο. Έπειτα από μερικές ώρες πεζοπορίας ή ιππασίας μπορούσες να θαυμάσεις τη λίμνη μέσα στον κρατήρα, στο κέντρο της οποίας υπήρχε το Vulcan Point. Το στολίδι του θαυμάσιου αυτού γεωλογικού παιχνιδιού.
Στο Λουζόν υπάρχει λοιπόν μια λίμνη, η λίμνη Τάαλ. Μέσα στη λίμνη υπάρχει ένα ηφαίστειο, το ηφαίστειο Τάαλ. Το νησί-ηφαίστειο Τάαλ. Στην κορυφή του ηφαιστείου, αρκετές εκατοντάδες μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας, υπάρχει η καλδέρα του, σκαλισμένη μέσα στα βουνά εδώ και χιλιάδες χρόνια.
Η καλδέρα είναι γεμάτη με νερό, νερό της βροχής, δημιουργώντας μια ηφαιστειακή λίμνη, τη μεγαλύτερη μάλιστα ηφαιστειακή λίμνη του πλανήτη.
Στο κέντρο αυτής της λίμνης είναι ένα μικροσκοπικό νησάκι, το Vulcan Point. Το μεγαλύτερο του κόσμου «τρίτης τάξης νησί», ένας κομψός και περιεκτικός τρόπος να περιγράψεις το καθεστώς του ως νησί μέσα σε μια λίμνη, που βρίσκεται σε ένα άλλο νησί, μέσα σε μια λίμνη, σε ένα άλλο νησί. Κι όλα αυτά μέσα σε ένα αρχιπέλαγος του Ειρηνικού.
Το Vulcan Point ήταν ένα από τα ελάχιστα νησιά του κόσμου για τα οποία έπρεπε να εφεύρουμε νέο τρόπο περιγραφής. Τι τρόπο; «Νησί σε λίμνη νησιού σε λίμνη νησιού». Και πάνω που πήγαμε να τον συνηθίσουμε, η έκρηξη της 12ης Ιανουαρίου 2020 εξαφάνισε τη λίμνη...
Η πρώτη λίμνη, η μικρή
Η ηφαιστειακή λίμνη Τάαλ ήταν γνωστή ως Κίτρινη Λίμνη. Ο σχηματισμός της έλαβε χώρα το 1911, έπειτα από άλλη μια έκρηξη, αν και ποτέ δεν ήταν ακριβώς σαφές πώς διατηρούσε σταθερό το επίπεδο της επιφάνειάς της. Πιθανότατα το νερό που έχανε από την εξάτμιση να αναπληρωνόταν από τις βροχοπτώσεις.
Μετά την έκρηξη στις 12 Ιανουαρίου, δορυφορικές εικόνες έδειξαν πως το νερό στην κρατηρολίμνη είχε εξαφανιστεί. Και πάλι άγνωστος ο λόγος, οι επιστήμονες υποθέτουν πως στέρεψε λόγω των ρωγμών που εμφανίστηκαν στην καλδέρα από την έκρηξη. Άλλοι πάλι υποδεικνύουν πως ίσως έφταιξε η λάβα που καραδοκούσε στο ηφαίστειο, εξατμίζοντας το νερό.
Ακόμα και το νησί δεν είναι σαφές αν επιβίωσε. Το Vulcan Point ήταν απλώς μια βραχώδης προεξοχή του ηφαιστείου και χωρίς νερό ολόγυρα να το κάνει νησί, κανείς δεν ξέρει αν παραμένει εκεί και σε τι κατάσταση το άφησε η έκρηξη.
Οι αναφορές πάντως μας λένε πως η λίμνη αρχίζει να σχηματίζεται εκ νέου, χάρη στον υψηλό δείκτη βροχόπτωσης της περιοχής. Οι τελευταίες πηγές από τον Μάρτιο κάνουν λόγο για θριαμβευτική επανεμφάνιση της λίμνης. Αν θα αναδυθεί ξανά το νησί, θα δούμε...
Το ηφαίστειο
Το Τάαλ δεν ήταν ποτέ ένας κοιμισμένος δεινόσαυρος του παρελθόντος, αλλά ένα ανήμερος εφιάλτης που δεν άφηνε την ανθρωπότητα να ξεχάσει την παρουσία του. Είναι το δεύτερο ενεργό ηφαίστειο των Φιλιππίνων με 34 πλέον καταγραμμένες εκρήξεις.
Σε μερικές από αυτές, σε ένα διάστημα από 140.000-5.400 χρόνια πριν, σχηματίστηκε και η λίμνη που περιβάλλει το ηφαίστειο-νησί. Πρόκειται για ένα νησί επιφάνειας 23 τετραγωνικών χιλιομέτρων που στεγάζει το ηφαίστειο.
Στο κέντρο του νησιού υπάρχει ο βασικός κρατήρας του ηφαιστείου, διαμέτρου 2 χιλιομέτρων, που είχε και την κρατηρολίμνη Τάαλ. Που τόσο η ίδια όσο και το μικροσκοπικό νησάκι ήταν από τα πιο γραφικά μέρη των Φιλιππίνων, απαθανατισμένα σε εκατομμύρια φωτογραφίες επισκεπτών.
Στην καταγραμμένη ιστορία του, το Τάαλ έχει στερήσει πάνω από 6.000 ανθρώπινες ζωές, λόγω της εγγύτητάς του σε κατοικημένες περιοχές και της πλούσιας δράσης του.
Γι’ αυτό και περιλαμβάνεται στα 16 Ηφαίστεια Δεκαετίας, όπως τα ονομάζει η Διεθνής Ένωση Ηφαιστειολογίας και Χημείας του Εσωτερικού της Γης (IAVCEI), στο πλαίσιο του προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για τη «Διεθνή δεκαετία μείωσης των φυσικών καταστροφών». Το παρακολουθούν πια νυχθημερόν οι επιστήμονες.
Παρά τις εκκλήσεις ντόπιων και ξένων ειδικών όμως, πολλοί επιμένουν να ζουν ακόμα σε επικινδύνως κοντινή απόσταση, ρισκάροντας τη ζωή τους για να βγάλουν τα προς το ζην από τα εύφορα ηφαιστειακά χώματα.
Το Τάαλ ήταν πολύ ενεργό μεταξύ 1572-1977, με μεγαλύτερες ή μικρότερες εκρήξεις και περισσότερα ή λιγότερα θύματα. Μια από τις καταστροφικότερες έλαβε χώρα τον Ιανουάριο του 1911, προκαλώντας μερικές εκατοντάδες σεισμούς και διασκορπίζοντας την τέφρα σε μια ακτίνα 2.000 χιλιομέτρων. Πάνω από χίλιοι άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους.
Αυτή η έκρηξη άλλαξε εντελώς την εικόνα μέσα στην καλδέρα. Πριν τα γεγονότα του Ιανουαρίου, η καλδέρα φιλοξενούσε πολλές μικρότερες και πολύχρωμες λίμνες: την κίτρινη, την κόκκινη, την πράσινη κ.λπ. Οι οποίες εξαφανίστηκαν και στη θέση τους αναδύθηκε η μεγαλύτερη και ενιαία πια Κίτρινη Λίμνη, η Τάαλ.
Η πρόσφατη έκρηξη του 2020
Το απόγευμα της 12ης Ιανουαρίου 2020, 43 χρόνια μετά την τελευταία σημαντική δράση του το 1977, το Τάαλ βρυχήθηκε ξανά. Και αυτή τη φορά έσκασε από τον κεντρικό του κρατήρα, όπως συνήθιζε να κάνει στο παρελθόν. Χάρη όμως στην έγκαιρη ενημέρωση του Ινστιτούτου Ηφαιστειολογίας και Σεισμολογίας των Φιλιππίνων, ο φόρος αίματος περιορίστηκε στους 39 ανθρώπους.
Για να συμβεί αυτό, μια ακτίνα 14 χιλιομέτρων από το ηφαίστειο έπρεπε να εκκενωθεί, αναγκάζοντας 459.000 ανθρώπους να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Σε μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια υπολογίστηκε η ζημία από την καταστροφή στις καλλιέργειες, αλλά και την παύση της οικονομικής δραστηριότητας στην περιοχή.
Ακόμα και η Ευρωπαϊκή Ένωση έστειλε ανθρωπιστική βοήθεια 750.000 ευρώ. Αυτή τη φορά το μεγαλύτερο θύμα του Τάαλ ήταν η λίμνη που φιλοξενούσε το νησί μέσα σε νησί μέσα σε νησί...
