Η μόνιμη επωδός της κυβέρνησης Ερντογάν, όταν καλείται να δικαιολογήσει τις πρακτικές της στο προσφυγικό, είναι πως η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει τηρήσει τις δεσμεύσεις που ανέλαβε έναντι της Τουρκίας το 2016 για χορήγηση σημαντικής οικονομικής ενίσχυσης. Ωστόσο, τα επίσημα στοιχεία της ΕΕ δείχνουν πως ο ισχυρισμός αυτός μόνο ορθός δεν είναι.
Η τουρκική κυβέρνηση διαμαρτύρεται για μεγάλο χρονικό διάστημα ότι η ΕΕ δεν έχει καταβάλει ολόκληρο το ποσό των 6 δισ. ευρώ προς την Τουρκία για το οποίο δεσμεύθηκε προς τετραετίας. Μάλιστα, όταν η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ επισκέφθηκε την Κωνσταντινούπολη τον Ιανουάριο που μας πέρασε, ο Ερντογάν την βομβάρδισε με αιτήματα για περισσότερη οικονομική στήριξη, ώστε να αντιμετωπίσει η Τουρκία το προσφυγικό.
Ωστόσο, ο Ερντογάν ζήτησε από την Μέρκελ «μετρητά», δείχνοντας πως δεν ικανοποιείται από την πρακτική της ΕΕ να μην δίνει τα χρήματα απευθείας στο τουρκικό Δημόσιο, αλλά σε διεθνείς οργανώσεις, σε προσφυγικές ενώσεις και σε ΜΚΟ.
Ο μηχανισμός χρηματοδοτικής στήριξης της ΕΕ για τους πρόσφυγες στην Τουρκία (The EU Facility for Refugees in Turkey) που δημιουργήθηκε το 2016 είναι η απάντηση των κρατών μελών της ΕΕ στο αίτημα για σημαντική πρόσθετη χρηματοδότηση για την υποστήριξη των προσφύγων στην Τουρκία. Ο μηχανισμός διαχειρίζεται συνολικά 6 δισ. ευρώ, τα οποία εξ αρχής είχε προγραμματιστεί να δοθούν σε δύο δόσεις. Η πρώτη δόση χρησιμεύει για τη χρηματοδότηση έργων που εκτείνονται μέχρι τα μέσα του 2021. Η δε δεύτερη δόση χρησιμεύει για τη χρηματοδότηση έργων που εκτείνονται μέχρι τα μέσα του 2025.
Οι κύριοι τομείς εστίασης είναι η ανθρωπιστική βοήθεια, η εκπαίδευση, η υγεία, οι δημοτικές υποδομές και η κοινωνικοοικονομική στήριξη. Μέχρι στιγμής ο μηχανισμός χρηματοδοτικής στήριξης της ΕΕ για τους πρόσφυγες στην Τουρκία έχει προχωρήσει σε συμβάσεις συνολικού ύψους 4,7 δισ. ευρώ, εκ των οποίων έχουν εκταμιευθεί 3,2 δισ. ευρώ.
Για να εξασφαλιστεί ο σωστός συντονισμός, η συμπληρωματικότητα και η αποτελεσματικότητα της χρηματοδοτικής βοήθειας, η διοικούσα επιτροπή του μηχανισμού στήριξης παρέχει στρατηγική καθοδήγηση σχετικά με το είδος των δράσεων που χρηματοδοτούνται, για το ποσό και τα μέσα χρηματοδότησης.
Η διοικούσα επιτροπή του μηχανισμού στήριξης προεδρεύεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και απαρτίζεται από εκπροσώπους των κρατών μελών της ΕΕ, ενώ η Τουρκία έχει μόνον συμβουλευτικό ρόλο. Οι αποφάσεις χρηματοδότησης λαμβάνονται βάσει αξιολόγησης των αναγκών και σύμφωνα με τη διαδικασία των εκάστοτε χρηματοδοτούμενων μέσων.
Το πόσο σημαντική είναι η χρηματοδοτική στήριξη της ΕΕ προς τους πρόσφυγες προκύπτει από τις δράσεις που έχουν χρηματοδοτηθεί τα τελευταία χρόνια με τα χρήματα των Ευρωπαίων φορολογουμένων για τη στήριξη των προσφύγων στην Τουρκία.
Ενδεικτικά:
- Σχεδόν 1,7 εκατομμύρια πρόσφυγες λαμβάνουν υποστήριξη για βασικές καθημερινές ανάγκες.
- Περισσότερα από 500.000 προσφυγόπουλα υποστηρίχτηκαν να φοιτήσουν σε τουρκικό σχολείο.
- 4.000 καθηγητές της Τουρκικής γλώσσας απασχολούνται για να παρέχουν γλωσσική κατάρτιση σε περισσότερα από 230.000 παιδιά.
- Δημιουργήθηκαν 180 νέα σχολεία για να ανταποκριθούν στις εκπαιδευτικές ανάγκες.
- Καλύφθηκε το κόστος περισσότερων από 9 εκατομμύριων επισκέψεων παροχής πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης.
- Εμβολιάστηκαν 650.000 βρέφη.
- Δημιουργούνται 179 κέντρα υγείας μεταναστών με πάνω από 2.900 απασχολούμενους.
Από όλα τα παραπάνω προκύπτει πως η ΕΕ στηρίζει στοχευμένα τις ανάγκες των προσφύγων και μέσα από την κάλυψη των αναγκών αυτών δημιουργεί και χρηματοδοτείχιλιάδες θέσεις εργασίας στην Τουρκία. Ωστόσο, αυτή η πρακτική δεν είναι αρκετή για την κυβέρνηση Ερντογάν, η οποία φαίνεται πως θέλει να αναλάβει η ίδια τον έλεγχο των ευρωπαϊκών κονδυλίων που προορίζονται για την ανακούφιση των προσφύγων.
