Μέχρι τα τέλη του 2023 αναμένεται να έχουν «κλειδώσει» τα κριτήρια της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης για την ίδρυση και λειτουργία ξένων, μη-κρατικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα, σύμφωνα με υψηλόβαθμο στέλεχος του υπουργείου Παιδείας. Νωρίτερα, σύμφωνα με πηγές του ΑΠΕ-ΜΠΕ, θα προηγηθεί σχετική νομοθετική πρωτοβουλία του υπουργείου, με την οποία αναμένεται να ανατεθεί και επίσημα στην ΕΘΑΑΕ η διαδικασία καθορισμού των κριτηρίων.
Από πλευράς ΕΘΑΑΕ, πάντως, έχει αρχίσει τώρα μία σχετική προεργασία. «Θα πρέπει να δούμε ποια κριτήρια θα πρέπει να πληρούνται για το εάν μία εκπαιδευτική οντότητα μπορεί να λειτουργήσει ως πανεπιστήμιο», εξήγησε, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Περικλής Μήτκας, πρόεδρος του Ανωτάτου Συμβουλίου της ΕΘΑΑΕ.
Χαρακτήρισε την ίδρυση ενός ξένου, μη-κρατικού πανεπιστημίου «σύνθετη υπόθεση», καθώς θα πρέπει να ληφθούν υπ' όψιν πολλοί παράγοντες, όπως οι υποδομές (αίθουσες και εργαστήρια) και ο τρόπος επιλογής καθηγητών, αλλά και η διασφάλιση της βιωσιμότητας και της ανάπτυξής του. Όπως ξεκαθάρισε ο κ. Μήτκας, η ΕΘΑΑΕ θα κινηθεί στο πλαίσιο διεθνών πρακτικών για παρόμοιες διαδικασίες, κάνοντας τις απαραίτητες προσαρμογές στα δεδομένα της Ελλάδας.
Ήδη, έχει ξεκαθαριστεί από πλευράς υπουργείου Παιδείας, ότι τα κριτήρια θα είναι πολύ αυστηρά και θα ελεγχθούν όλες οι λεπτομέρειες του πλαισίου ίδρυσης και λειτουργίας, αφού στόχος είναι το πτυχίο των πανεπιστημίων αυτών να είναι και ακαδημαϊκά και επαγγελματικά ισότιμο με εκείνο των ελληνικών, δημόσιων ΑΕΙ. Θα είναι, δηλαδή, διακριτά από τα κολέγια, που παρέχουν πτυχία με ισοδυναμία επαγγελματικών προσόντων μόνο.
Σύμφωνα με υψηλόβαθμο στέλεχος του υπουργείου Παιδείας, το ενδιαφέρον από πανεπιστήμια του εξωτερικού είναι ήδη εκπεφρασμένο για την παρουσία τους στην Ελλάδα και υπάρχουν ήδη προτάσεις. «Αυτό που μένει, είναι να "ξεκλειδώσει" η θεσμική παράμετρος», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Όπως επισήμανε, το άρθρο 28 του Συντάγματος σε συνάρτηση με κείμενα έγκριτων συνταγματολόγων και το ενωσιακό δίκαιο και επικουρούμενο από διεθνείς συμβάσεις μπορεί να παρακάμψει την αναθεώρηση του άρθρου 16 και να επιτρέψει την παρουσία ξένων, μη-κρατικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα.
Το άρθρο 28 αναφέρει ότι «οι γενικά παραδεδεγμένοι κανόνες του διεθνούς δικαίου, καθώς και οι διεθνείς συμβάσεις, από την επικύρωσή τους με νόμο και τη θέση τους σε ισχύ, σύμφωνα με τους όρους καθεμιάς, αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του εσωτερικού ελληνικού δικαίου και υπερισχύουν από κάθε άλλη αντίθετη διάταξη νόμου. H εφαρμογή των κανόνων του διεθνούς δικαίου και των διεθνών συμβάσεων στους αλλοδαπούς τελεί πάντοτε υπό τον όρο της αμοιβαιότητας».
Όπως αναφέρεται σε ερμηνευτική δήλωση που προστέθηκε από την Αναθεώρηση του 2001, το άρθρο 28 αποτελεί θεμέλιο για τη συμμετοχή της Ελλάδας στις διαδικασίες της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
Έτσι, η θέσπιση κριτηρίων ίδρυσης και λειτουργίας, σε συνδυασμό με τη «συνδρομή» του άρθρου 28, θα επιτρέψει -σε πρώτη φάση τουλάχιστον- την παρουσία παραρτημάτων ευρωπαϊκών πανεπιστημίων στην Ελλάδα.
«Βγαίνουμε από μία εσωστρεφή, εθελοτυφλική προσέγγιση της Ανώτατης Εκπαίδευσης», σημείωσε, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο Γενικός Γραμματέας Ανώτατης Εκπαίδευσης, Οδυσσέας Ζώρας. «Τα πράγματα αλλάζουν στην Ευρώπη με ιλιγγιώδεις ρυθμούς, είναι ώρα να προσαρμοστούμε στα ευρωπαϊκά δρώμενα», πρόσθεσε, αναφερόμενος και στη διαδικασία αναθεώρησης του άρθρου 16 μελλοντικά.
Επεσήμανε, δε, τον όρο αμοιβαιότητας που περιέχει το άρθρο 28, για να τονίσει ότι παράλληλα, εφ'όσον υπάρξουν οι απαραίτητες διακρατικές συμφωνίες, τα ελληνικά πανεπιστήμια θα έχουν κι εκείνα τη δυνατότητα να έχουν παρουσία στις ευρωπαϊκές χώρες.
Πάντως, από πλευράς ελληνικών ΑΕΙ, σύμφωνα με πηγές που πρόσκεινται στη Σύνοδο των Πρυτάνεων, προτεραιότητα και βασικός στόχος παραμένει η ενδυνάμωση των δημόσιων πανεπιστημίων.
