Την προηγούμενη εβδομάδα, η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον Ντερ Λάιεν, εκφώνησε την ομιλία της για την κατάσταση της Ένωσης. Αυτή η συνήθεια από τις ΗΠΑ, προσφέρει την ευκαιρία να αποτυπώσει ένα πολιτικό και οικονομικό τοπίο που έχει προκύψει από την πανδημία και τον πόλεμο. Η πρόεδρος ήρθε σαφώς στο Ευρωκοινοβούλιο με έναν ξεχωριστό σκοπό: να προβάλει την εικόνα μιας ενωμένης ΕΕ -ίσως με την ελπίδα ότι, εάν η εικόνα είναι αρκετά ισχυρή, θα γίνει και πραγματικότητα.
Αυτό δεν αφορούσε απλώς στην ενότητα αναφορικά με την στήριξη για την Ουκρανία -αν και με την παρουσία της Όλγα Ζελένσκι και την απόφαση πολλών από τα βασικά μέλη της ομάδας γύρω από την φον ντερ Λάιεν να ντυθούν στα χρώματα της ουκρανικής σημαίας, με κίτρινο και μπλε. Αυτό αφορούσε στην ενότητα των κρατών-μελών της ΕΕ για να ξεπεράσουν την κρίση ενέργειας και ασφάλειας στην οποία βρίσκονται. Με το φάσμα των νέων κυβερνήσεων και στην Ιταλία και στη Σουηδία που περιλαμβάνουν Ακροδεξιά κόμματα ως πολιτικό φόντο στην ομιλία της, ήταν λες και το μήνυμα της φον ντερ Λάιεν για τις κυρώσεις -"Είναι η ώρα για αποφασιστικότητα και όχι για κατευνασμό”- κατευθυνόταν τόσο σε εθνικιστικά κόμματα εντός της Ευρωπαϊκής ένωσης και επίδοξους καταστροφείς της ενότητας της ΕΕ όσο και στη Ρωσία.
Θα μπορούσε κανείς να της απαντήσει ότι είναι εύκολο για αυτήν να διακηρύξει με αποφασιστικότητα ότι η ενότητα της ΕΕ μπορεί να αντέξει μετά από μια εκπληκτική εβδομάδα επιτυχιών της Ουκρανίας που απώθησαν τον ρωσικό στρατό και ένα μακρύ καλοκαίρι που συνεχίζει σε μεγάλο μέρος της Ευρώπης, βοηθώντας στη διατήρηση των προμηθειών φυσικού αερίου. Οι επικριτές των συνεχιζόμενων και αυστηρότερων κυρώσεων εντός της ΕΕ, έχουν προσωρινά σιωπήσει.
Αλλά η ουσία της ομιλίας προσπάθησε επίσης να θέσει ένα όραμα μακροπρόθεσμης βιώσιμης ενεργειακής ασφάλειας. Αυτό έχει τη δυνατότητα να ενώσει Ευρωπαίους, μεταξύ άλλων ενάντια στον άλλο αντίπαλο που προκάλεσε τον όλεθρο αυτό το καλοκαίρι: την κλιματική αλλαγή. Υποστήριξε ότι η ΕΕ πρέπει να ενεργήσει στρατηγικά όχι μόνο για την αποσύνδεση από τη Ρωσία αλλά και για τη διαφοροποίηση των σχέσεων που στηρίζουν την ευρωπαϊκή ενεργειακή ασφάλεια. Η πρόεδρος χρησιμοποίησε την πλατφόρμα για να ανακοινώσει ότι η Κομισιόν θα εισάγει έναν νόμο περί κρίσιμων πρώτων υλών, ο οποίος θα εστιάζει στην πρόσβαση στο λίθο και στις σπάνιες γαίες. Αυτό το σχέδιο αναγνώρισε όχι μόνο την ανάγκη να κλείσει η εποχή των ορυκτών καυσίμων, αλλά και να δημιουργηθεί πράσινη τεχνολογία για την εκμετάλλευση των ΑΠΕ -αποφεύγοντας την επανάληψη των λαθών του παρελθόντος λόγω της υπερβολικής εξάρτησης από έναν μικρό αριθμό εταίρων.
Σε αυτό το πνεύμα, η φον ντερ Λάιεν ανακοίνωσε επίσης τη δημιουργία μιας Ευρωπαϊκής Τράπεζας Υδρογόνου, η οποία θα εξασφάλιζε επενδύσεις 3 δισ. Ευρώ στον κλάδο. Αυτό υποστηρίζει την ταχεία επέκταση της ανανεώσιμης ενέργειας που προβλέπεται στο σχέδιο RePowerEu τον Μάιο, και θα μπορούσε να βοηθήσει στη διαχείριση των κοινωνικό-οικονομικών συνεπειών της μετάβασης στη βιώσιμη ενεργειακή ασφάλεια. Υποστήριξε ότι το "μέλλον των παιδιών μας χρειάζεται τόσο να επενδύουμε στη βιωσιμότητα, όσο και να επενδύουμε βιώσιμα”.
Είναι κρίσιμο από αυτή την άποψη, ότι αναγνώρισε επίσης "μια νέα πραγματικότητα υψηλότερου δημόσιου χρέους”. Αυτό ήταν ίσως ένα από τα πιο πολιτικά στοιχεία της ομιλία της. Η συζήτηση για τη χρηματοδότηση δεν θα είναι εύκολη δεδομένων των μακροχρόνιων διχασμών στην Ευρώπη σχετικά με τον δανεισμό για επενδύσεις -και ιδιαίτερα σε ένα πολιτικό κλίμα στο οποίο οι πολίτες φοβούνται για την οικονομία, το κόστος διαβίωσης, και τη βασική τους ασφάλεια σε μια καταρρέουσα παγκόσμια τάξη. Είναι παρόλα αυτά μια συζήτηση που είναι απαραίτητη και αυτό χρειάζεται να γίνει γρήγορα εάν θέλουμε να επικρατήσει το όραμα της προέδρου για "αποφασιστικότητα και όχι για κατευνασμό”.
Αυτή η αναγνώριση της ανάγκης να μάθουμε να ζούμε με υψηλά χρέη, δεν ήταν το μόνο στοιχείο της ομιλίας που πυροδότησε διαμάχη -σε αυτή την περίπτωση, μεταξύ των πιο συντηρητικών δημοσιονομικά κρατών-μελών. Η κριτική ήρθε αμέσως στη συζήτηση του Ευρωπαϊκού Κοινοβούλιο που ακολούθησε, ότι η πρόεδρος δεν είχε δώσει επαρκή αναγνώριση στο ενεργειακό της πακέτο για την κρίση την οποία αντιμετωπίζουν οι Ευρωπαίοι πολίτες μέσω των λογαριασμών που έχουν εκτοξευθεί, με οργή στην απάντηση της προέδρου, ότι θα πρέπει να στείλει τους λογαριασμούς στη Μόσχα. Υπήρξε μεγάλη κριτική στη διαδικτυακή ανάλυση της ομιλίας για την απουσία αναφοράς της επισιτιστικής κρίσης στα λόγια της.
Ο Γκι Φερχόφσταντ δήλωσε σοκαρισμένος που η πρόεδρος δεν έκανε καμιά αναφορά στην ασφάλεια. Αλλά τα σχόλια του φάνηκαν να μην αναγνωρίζουν ότι η κατανόηση των Ευρωπαίων για την ασφάλεια έχει μεγαλώσει. Η προστασία των πολιτών σήμερα αφορά τόσο στην οικονομική, ενεργειακή και τεχνολογική κυριαρχία, όσο και στις κλασικές στρατιωτικές μας ικανότητες. Υπό αυτή την έννοια, η κατάσταση της Ένωσης αφήνει ακόμη πολλά για τα οποία υπάρχει επιθυμία. Στα έξι "τερέν” που εξέτασε ο Ευρωπαϊκός Δείκτης Κυριαρχίας του ECFR -οικονομία, κλίμα, τεχνολογία, μετανάστευση, ασφάλεια και κυριαρχία υγείας- η ΕΕ τα πήγε καλά μόνο στην υγεία και στην οικονομική κυριαρχία. Σε όλους τους άλλους τομείς οι επιδόσεις της ήταν ικανοποιητικές ή φτωχές.
Αυτή ήταν η τρίτη ομιλία για την κατάσταση της Ένωσης από την φον ντερ Λάιεν και είναι πιθανό να είναι η τελευταία της -σε αυτή τη θητεία τουλάχιστον- στην οποία έχει μια πραγματική ικανότητα να διαμορφώσει τι θα ακολουθήσει. Τον επόμενο χρόνο, όλο το focus θα είναι στην επόμενη Κομισιόν του 2024. Αυτό της δίνει έναν χρόνο για να κάνει πραγματικότητα την εικόνα της ενότητας που σκιαγράφησε αυτή την εβδομάδα.
Οι πρώτοι έξι μήνες του ρωσικού πολέμου έχουν καταγράψει κάποια σημαντικά βήματα προς τα εμπρός σε ό,τι αφορά στην προθυμία των κρατών-μελών να δουλέψουν μαζί για να προστατέψουν την Ευρώπη, μέσω μιας μεγάλης σειράς πακέτων κυρώσεων και τις απαρχές των προσπαθειών για την οικοδόμηση ενεργειακής κυριαρχίας. Αλλά η διατήρηση αυτού του momentum μέσω ενός μακρού πολέμου και μιας σειράς ψυχρών χειμώνων, παραμένει τρομερή πρόκληση.
Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: https://ecfr.eu/article/state-of-the-union-how-the-energy-crisis-can-strengthen-eu-unity/
