Η πανδημία του κορονοϊού έχει επιφέρει μεταξύ άλλων συνέπειες στη συμπεριφορά και την ψυχολογία των πολιτών. Έχουν υπάρξει πολλές μελέτες για τις επιπτώσεις του εγκλεισμού και τη δυσκολία που πιθανόν αντιμετωπίσουν αρκετοί συμπολίτες μας στο να επιστρέψουν στην κοινωνικότητα που διατηρούσαν πριν τη πανδημία.
Η μετάβαση πίσω στην κοινωνία είναι πιθανόν να οδηγήσει σε όλους τους τύπους άγχους. Για όσους έχουν ήδη βιώσει διαταραχή κοινωνικού άγχους, θα μπορούσε να προκαλέσει επανεμφάνιση των συμπτωμάτων, δηλώνει ο Richard Heimberg, καθηγητής ψυχολογίας στο Temple University, ο οποίος έχει μελετήσει το κοινωνικό άγχος από τις αρχές της δεκαετίας του 1980. Ακόμα και όσοι δεν έχουν ιστορικό κοινωνικού άγχους μπορεί να το βιώσουν για πρώτη φορά, προσθέτει, στο 19thnews.oprg, όπως αναμεταδίδει η ΕΡΤ.
«Ορισμένοι άνθρωποι εκπλήσσονται από το άγχος – κοινωνικό και γενικευμένο – που βιώνουν. Η μετάβαση και το άνοιγμα των πραγμάτων δημιουργεί τόσο την επιθυμία να επιστρέψει κανείς στην κανονική ζωή όσο και την προσδοκία ότι θα το κάνει», λέει. «Περιμένουμε να είναι τόσο απλό και εύκολο όσο πριν. Και απλά δεν είναι».
Η διαταραχή κοινωνικού άγχους είναι από τις πιο συχνές διαταραχές άγχους. Περίπου 12% των Αμερικανών εκτιμάται ότι το βιώνουν σε κάποιο σημείο της ζωής τους, σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας της χώρας.
Και, όπως όλες οι διαταραχές άγχους, παρουσιάζεται πολύ πιο συχνά στις γυναίκες. Υπάρχουν περίπου τρεις γυναίκες με διαταραχή κοινωνικού άγχους για κάθε δύο άνδρες που το βιώνουν, αν και οι άνδρες είναι πιο πιθανό να αναζητήσουν θεραπεία. Δεν υπάρχουν αρκετά δεδομένα για τα ποσοστά κοινωνικού άγχους των μη δυαδικών ανθρώπων. Ωστόσο, η Δρ Vivian Pender, ψυχίατρος με έδρα τη Νέα Υόρκη και πρόεδρος της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας, αναφέρει ότι τα μη δυαδικά άτομα διατρέχουν επίσης μεγαλύτερο κίνδυνο, ως υποπροϊόν κοινωνικής διάκρισης.
Τι ακριβώς είναι όμως το κοινωνικό άγχος, γιατί μπορεί να εμφανίζεται πιο συχνά τώρα και πώς μπορούμε να το διαχειριστούμε όταν χτυπά;
Τι είναι το κοινωνικό άγχος;
Η διαταραχή κοινωνικού άγχους διαφέρει από άλλους τύπους άγχους. Στις πιο σοβαρές εκδηλώσεις της, χαρακτηρίζεται από «επίμονο φόβο και αποφυγή κοινωνικών καταστάσεων λόγω φόβων αξιολόγησης από άλλους», σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε από την Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία.
Εκείνοι με χαμηλότερο βαθμό κοινωνικού άγχους – όχι απαραίτητα διαταραχή κοινωνικού άγχους – συνήθως φοβούνται να εμπλακούν σε κοινωνικές καταστάσεις όπου θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν επίκριση από άλλους. Αλλά ο φόβος δεν μειώνει απαραίτητα την ικανότητά τους να είναι λειτουργικοί σε καθημερινή βάση.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Πορτογαλία: Στο "κατώφλι" του τέταρτου κύματος της πανδημίας
Όπως και άλλες διαταραχές ψυχικής υγείας, το κοινωνικό άγχος έχει και φυσικές επιπτώσεις, όπως εφίδρωση, ταχυκαρδία, τρέμουλο και στομαχικές διαταραχές.
Οι ερευνητές δεν γνωρίζουν γιατί η κατάσταση είναι πιο διαδεδομένη στις γυναίκες. Ούτε γιατί οι άνδρες είναι πιο πιθανό να αναζητήσουν θεραπεία για το κοινωνικό άγχος – ειδικά από τη στιγμή που συνήθως οι γυναίκες είναι πιο πιθανό από τους άνδρες να αναζητήσουν φροντίδα ψυχικής υγείας.
Γιατί οι άνθρωποι είναι πιο ευάλωτοι τώρα;
Το προηγούμενο ενάμισι έτος – και ειδικότερα, η επιτακτική απαίτηση εξαιτίας της πανδημίας για την ελαχιστοποίηση των κοινωνικών επαφών – περιορίστηκε η έκθεση των ανθρώπων σε άλλους. Έτσι, καθώς οι άνθρωποι αρχίζουν να κοινωνικοποιούνται ξανά, ενδέχεται να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να αισθανθούν συμπτώματα κοινωνικού άγχους.
Αυτό είναι φυσικό, λένε οι ειδικοί ψυχικής υγείας.
«Τα πράγματα που ήταν αυτόματα δεν είναι αυτόματα πια. Και ως αποτέλεσμα αυτού, καταλήγουμε να αφιερώνουμε περισσότερο χρόνο παρατηρώντας τον εαυτό μας και επικρίνουμε τον εαυτό μας και αναρωτιόμαστε: “Τι συμβαίνει με εμάς; Τι συμβαίνει με εμένα;”» λέει ο Heimberg. Για άτομα που ήταν ήδη ευάλωτα στο κοινωνικό άγχος, το προηγούμενο έτος – το οποίο δεν επέτρεψε πολλές τακτικές επαφές με πολλούς άλλους – θα μπορούσε να ήταν επιζήμιο.
Αυτό είναι και το συμπέρασμα μιας μικρής μελέτης από το Ισραήλ, η οποία ακολούθησε μια ομάδα μαθητών που είχαν ήδη κοινωνικό άγχος. Συνήθως, τα συμπτώματα των μαθητών θα μειώνονταν μεταξύ του φθινοπωρινού και του εαρινού εξαμήνου, όσο θα περνούσαν περισσότερο χρόνο με τους συνομηλίκους τους.
Όμως τον περασμένο χρόνο, τα συμπτώματα παρέμειναν σταθερά υψηλά. Αυτό ισχύει ακόμη και ελέγχοντας άλλες επιπτώσεις στην ψυχική υγεία που πιθανώς σχετίζονται με την πανδημία.
Τώρα, η μετάβαση σε περισσότερες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις μπορεί να είναι πιο δύσκολη στη διαχείριση από ό,τι ήταν κάποτε, αυξάνοντας όχι μόνο την πιθανότητα εμφάνισης άγχους, αλλά και την ένταση των συμπτωμάτων.
«Οι άνθρωποι έχουν απομονωθεί κοινωνικά σε τέτοιο βαθμό και πολλές κοινωνικές συνδέσεις έχουν αλλάξει ή ακόμα και χαθεί», εξηγεί η Pender. «Έχει καταστήσει πιο δύσκολο για τους ανθρώπους να χρησιμοποιούν αυτές τις κοινωνικές συνδέσεις για να αντιμετωπίσουν το άγχος τους».
Τι μπορείτε να κάνετε από μόνοι σας;
Σε σοβαρές περιπτώσεις, τα άτομα που αντιμετωπίζουν διαταραχή κοινωνικού άγχους μπορεί να χρειάζονται ιατρική βοήθεια. Αλλά μερικοί μπορεί να είναι σε θέση να διαχειριστούν το χαμηλής έντασης κοινωνικό άγχος μόνοι τους.
Το πιο σημαντικό, λέει ο Heimberg, είναι να αναγνωρίσετε ότι πολλοί άλλοι άνθρωποι πιθανότατα περνούν κάτι παρόμοιο.
«Αυτό ισχύει εξίσου είτε πρόκειται για κοινωνικό άγχος είτε γενικότερα για άγχος επανεισόδου. Αυτό που περνάμε τώρα είναι δύσκολο. Και μεγάλος αριθμός ανθρώπων περνούν το ίδιο πράγμα – δεν είμαστε μόνοι σε αυτήν την εμπειρία», λέει. Με λίγα λόγια «Δώστε στον εαυτό σας ένα διάλειμμα – μην είστε σκληροί μαζί του».
Η Karestan Koenan, καθηγήτρια επιστημονικής επιδημιολογίας και ψυχικής υγείας στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Χάρβαρντ T. H. Chan, λέει ότι και η ίδια αντιμετώπισε κοινωνικό άγχος όταν ήταν νεότερη. Ανάγκαζε τον εαυτό της να πηγαίνει σε δεξιώσεις συνεδρίων και τον προκαλούσε να μην φύγει έως ότου είχε συστηθεί σε πέντε νέα άτομα.
Τώρα, προτείνει στους ανθρώπους να βρίσκουν τρόπους να κάνουν τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις λιγότερο αγχωτικές. Αυτό μπορεί να σημαίνει να φέρνετε μαζί σας έναν φίλο σε μια συγκέντρωση ανθρώπων που δεν γνωρίζετε, ή «να κάνετε μια συμφωνία με τον εαυτό σας» – να συμφωνήσετε να βγείτε έξω και να κοινωνικοποιηθείτε, αλλά ίσως μόνο για 15 λεπτά.
Η λήψη μέτρων για τη μείωση του βασικού στρες συνολικά μπορεί επίσης να μειώσει τις επιπτώσεις του κοινωνικού άγχους.
«Ας πούμε ότι είστε ανήσυχοι επειδή θα πάτε σε ένα πάρτι, αλλά η άσκηση μειώνει το άγχος σας. Ίσως είναι καλό να ασκηθείτε, να πάτε για τρέξιμο λίγες ώρες πριν από το πάρτι – αφήνοντας αρκετό χρόνο για να αλλάξετε και να ετοιμαστείτε – και μετά να φύγετε», λέει η Koenan. «Αν αισθάνεστε καλά και πιο χαλαρωμένοι γενικά, είναι πιθανό να αισθανθείτε λιγότερο αγχωμένοι στο πάρτι».
Οι ειδικοί συνιστούν επίσης η ενσωμάτωση εκ νέου της κοινωνικοποίησης στην καθημερινή ρουτίνα μας να γίνει σιγά σιγά και προσεκτικά. Δοκιμάστε κάτι μικρότερο, ή σε πιο κλειστό κύκλο, ή για μικρότερο χρονικό διάστημα. Φέρτε έναν φίλο ή μέλος της οικογένειας. Πηγαίνετε κάπου όπου αισθάνεστε πιο ασφαλείς ή πιο άνετα προτού δοκιμάσετε κάτι ανοίκειο.
«Μπορείτε ας πούμε να πάτε σε ένα νυχτερινό κέντρο διασκέδασης την Πέμπτη αντί για το Σάββατο», λέει ο Heimberg. «Ή να πάτε νωρίς αντί για αργά. Μείνετε για μια πιο σύντομη χρονική περίοδο, αντί για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα».
