Την Τετάρτη 18 Ιανουαρίου 2023 υπεγράφη από τον Διευθυντή Διαστήματος του ΓΕΕΘΑ Υποναύαρχο Κωνσταντίνο Βλάχο ΠΝ στο Παρίσι, Επιχειρησιακό Μνημόνιο Συνεργασίας του ΥΠΕΘΑ με το Κέντρο Αριστείας Διαστήματος του ΝΑΤΟ (NATO Space Center of Excellence), σε τελετή η οποία έλαβε χώρα στο Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας και Διαστήματος (Armeé de l’Air et de l’Espace) των Ενόπλων Δυνάμεων της Γαλλίας.
Το Μνημόνιο υπεγράφη μεταξύ της Γαλλίας ως Framework Nation και εκπροσώπων των συμβαλλόμενων κρατών – μελών από το Βέλγιο, την Γαλλία, την Γερμανία, την Δανία, την Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας, το Ηνωμένο Βασίλειο, τις Η.Π.Α, την Ισπανία, την Ιταλία, τον Καναδά, το Λουξεμβούργο, την Ολλανδία, την Ουγγαρία, την Πολωνία, την Πορτογαλία, την Ρουμανία, την Σλοβακία, την Τουρκία και την Τσεχία.
Η υπογραφή του εν λόγω Μνημονίου από την Ελλάδα συνδέεται μεταξύ άλλων και με την συζήτηση που έλαβε χώρα κατά την διάρκεια της συνάντησης του Αρχηγού ΓΕΕΘΑ Στρατηγού Κωνσταντίνου Φλώρου με τον Διοικητή της Commandement de l’Espace της Γαλλίας Général de Division Aérienne Michel Friedling τον Ιούνιο του 2022, επί των προκλήσεων ασφαλείας στο επιχειρησιακό πεδίο του Διαστήματος.
Επισημαίνεται ότι το ΓΕΕΘΑ έχει πρόσφατα προβεί στην συγκρότηση της Διεύθυνσης Διαστήματος (ΓΕΕΘΑ/Γ5), η οποία αποτελεί τον αρμόδιο επιτελικό φορέα για θέματα που αφορούν στο Διάστημα και στις συναφείς τεχνολογίες και συμμετείχε για πρώτη φορά στην Στρατιωτική Διαστημική Άσκηση με την επωνυμία «ASTERX 2022» που πραγματοποιήθηκε από την Γαλλική Διοίκηση Διαστήματος στο «Cité de l’Espace», με τις Ένοπλες Δυνάμεις της Γαλλίας, της Γερμανίας και των ΗΠΑ.
Με την υπογραφή του Μνημονίου σηματοδοτείται και η επίσημη ίδρυση του Κέντρου Αριστείας Διαστήματος του ΝΑΤΟ ως μια ενεργή στρατιωτική οντότητα στο πλαίσιο της Συμμαχίας.
Σχετικά με το Κέντρο αυτό η ιστοσελίδα του ΝΑΤΟ αναφέρει μεταξύ άλλων: «Κατά τη διάρκεια δεκαετιών, το Διάστημα έχει διαδραματίσει ολοένα και πιο σημαντικό ρόλο σε όλες τις πτυχές της καθημερινής μας ζωής. Ως αποτέλεσμα, είμαστε πλέον μόνιμα συνδεδεμένοι με και μέσω του «Διαστήματος». Τα στρατηγικά χαρακτηριστικά του Διαστήματος έχουν εξελιχθεί από πολύ σημαντικά στα πρώτα στάδια της περιπέτειας, ειδικά όσον αφορά την αξιοπιστία της ισχύος, σε ζωτικής σημασίας. Η πρόοδος των κοινωνιών μας είναι οριστικά συνυφασμένη με το Διάστημα.
Επιπλέον, οι νέες τεχνολογικές και βιομηχανικές εξελίξεις έχουν δημιουργήσει ένα λεγόμενο περιβάλλον «νέου χώρου». Είναι πιο προσιτό και, ως εκ τούτου, επιτρέπει την ευκολότερη πρόσβαση στο Διάστημα που γίνεται ανοιχτό σε περισσότερους πελάτες, παρόχους υπηρεσιών και λύσεων και νέες κερδοφόρες επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένου του Διαστημικού τουρισμού. Αυτοί οι εξαιρετικοί παράγοντες μαζί με τις αυξανόμενες στρατηγικές ανησυχίες έχουν μεταμορφώσει δραστικά το περιβάλλον που τώρα συνήθως περιγράφεται ως συμφορημένο, αμφισβητούμενο και ανταγωνιστικό. Επιπλέον, είναι πιθανότατα μόνο η αρχή μιας νέας εποχής.
Μετά από αυτή την εξέλιξη, οι σύμμαχοι και το ΝΑΤΟ έχουν αναπτύξει το δικό τους όραμα για το Διάστημα. Κατά συνέπεια, το ΝΑΤΟ δήλωσε δημόσια τον Δεκέμβριο του 2019 ότι το Διάστημα, το οποίο «είναι όλο και πιο σημαντικό για την ασφάλεια και την ευημερία της Συμμαχίας και των Συμμάχων», πρέπει τώρα να αντιμετωπιστεί «ως επιχειρησιακός τομέας για να διασφαλιστεί μια συνεκτική προσέγγιση για την ενσωμάτωση του Διαστήματος στη συνολική αποτροπή του ΝΑΤΟ και αμυντική στάση».
Μέσα σε αυτό το νέο πλαίσιο, το ΝΑΤΟ έχει αναπτύξει μια φιλόδοξη Γενική Διαστημική Πολιτική που ξεκινά με μια περίοδο αύξησης πέντε έως έξι ετών. Υπάρχει σημαντικός όγκος εργασίας που πρέπει να πραγματοποιηθεί για την επίτευξη των φιλόδοξων στόχων. Πρέπει να αναπτυχθεί ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, συμπεριλαμβανομένων ενδεικτικά: συλλογική ευαισθητοποίηση του χώρου, πλαίσιο και καθοδήγηση, ιδέα, ανάπτυξη δογμάτων, εκπαίδευση και κατάρτιση κ.λπ.
Σε αυτό το πλαίσιο, η Γαλλία προσφέρθηκε να υποστηρίξει το Σχέδιο Εφαρμογής του ΝΑΤΟ δημιουργώντας και ιδρύοντας ένα Κέντρο Αριστείας (COE) αφιερωμένο στο Διάστημα στην επικράτειά της. Σε απάντηση, η Στρατιωτική Επιτροπή του ΝΑΤΟ αποδέχθηκε τη γαλλική πρόταση στις 29 Ιανουαρίου 2021.
Για να βοηθήσει στη δημιουργία του NATO Space COE, έχει αναπτυχθεί ένας οδικός χάρτης από τη Γαλλία σε συντονισμό με τη Στρατιωτική Επιτροπή του ΝΑΤΟ. Έχουν διατεθεί μόνο δύο χρόνια για την ανάδειξη του COE και, τελικά, για την απόκτηση της διαπίστευσης του ΝΑΤΟ. Υπάρχουν τέσσερα σημαντικά ορόσημα σε αυτόν τον οδικό χάρτη. Δύο από αυτές εκπροσωπούνται από τις ιδρυτικές διασκέψεις, οι οποίες συγκεντρώνουν όλα τα υποψήφια Χορηγά Έθνη (ΝΑΤΟ). Η πρώτη έγινε στο Παρίσι (τον Νοέμβριο του 2021) και η δεύτερη στην Τουλούζη (τον Μάρτιο του 2022). Αυτά τα συνέδρια επέτρεψαν την ανάπτυξη της ιδέας για το COE, το επιχειρησιακό Μνημόνιο Συναντίληψης (MOU) που περιγράφει τις μελλοντικές σχέσεις μεταξύ των Χορηγών Εθνών και το λειτουργικό MOU που αντιμετωπίζει τις σχέσεις μεταξύ του NATO Space COE και της Συμμαχικής Διοίκησης Μετασχηματισμού (ACT). Επιπλέον, κατά τη διάρκεια της δεύτερης ιδρυτικής διάσκεψης, τα έθνη μοιράστηκαν την πρόθεσή τους να εκπληρώσουν ορισμένες από τις θέσεις του COE, δίνοντας απτό εύρος στο έργο.
Το τρίτο ορόσημο είναι η υπογραφή του επιχειρησιακού ΜΣ. Αυτό το σημαντικό γεγονός θα σηματοδοτήσει την αυγή της ιστορίας του NATO Space COE. Σε αυτό το στάδιο, το COE θα έχει καθεστώς Διεθνούς Στρατιωτικής Οργάνωσης.
Το δεύτερο εξάμηνο του 2022 θα είναι αφιερωμένο στην απόκτηση της διαπίστευσης του ΝΑΤΟ. Αυτή η περίοδος θα κορυφωθεί με το τελευταίο ορόσημο, μια in situ αξιολόγηση διαπίστευσης με επικεφαλής την ACT. Τελικά, μια διαδικασία στελέχωσης του ΝΑΤΟ θα πρέπει να ολοκληρωθεί με τη διαπίστευση του COE και την υπογραφή του λειτουργικού MOU. Στη συνέχεια, η συσσώρευση του NATO Space COE θα συνεχιστεί για μια περίοδο τριών ετών, για να φτάσει σε πλήρη επιχειρησιακή ικανότητα, έως τα μέσα του 2025.
Όσον αφορά το πλαίσιο αποστολής του, το COE θα παρέχει γνώση, ανάλυση και προϊόντα που καλύπτουν τις επιχειρησιακές λειτουργίες του Διαστήματος όπως περιγράφονται από το ΝΑΤΟ. Θα προωθήσει την ανταλλαγή εμπειρογνωμοσύνης στο διάστημα και τη διαλειτουργικότητα και θα δημιουργήσει μια γέφυρα μεταξύ του ΝΑΤΟ και όλων των σχετικών εθνικών και διεθνών διαστημικών οργανισμών από όλους τους τομείς (Άμυνα, Πολιτισμός, Βιομηχανία και Έρευνα).
Το NATO Space COE θα επικεντρωθεί στους βασικούς ρόλους του ΝΑΤΟ που σχετίζονται με το Διάστημα. Εκ του σχεδιασμού, το COE θα αντιμετωπίσει τις απαιτήσεις του ΝΑΤΟ μέσω των τεσσάρων βασικών πυλώνων:
- Εκπαίδευση, Κατάρτιση, Άσκηση και Αξιολόγηση.
- Ανάλυση και διδάγματα.
- Δόγμα και Τυποποίηση, και
- Ανάπτυξη και Πειραματισμός Εννοιών.
Το COE θα βρίσκεται στην Τουλούζη, στην καρδιά ενός πολύτιμου διαστημικού οικοσυστήματος, το οποίο θα προσφέρει τη δυνατότητα να επωφεληθείτε από διαστημικούς πόρους και τεχνογνωσία παγκόσμιας κλάσης. Θα διευκολύνει την παρακολούθηση των τελευταίων τάσεων, τον εντοπισμό τεχνολογικών καινοτομιών και την ενημερωμένη αξιολόγηση των συνεπειών για τον εντοπισμό κινδύνων, απειλών και οφελών για το ΝΑΤΟ και τους συμμάχους.
Το Joint Air Power Competence Center (στο Kalkar της Γερμανίας) είναι και θα παραμείνει ουσιαστικός εταίρος για το NATO Space COE για διάφορους λόγους. Πρώτον, το JAPCC έχει αναπτύξει ένα Στρατιωτικό Διαστημικό Δόγμα. Καθώς το NATO Space COE αγκαλιάζει τον τομέα του Διαστήματος, μια παράδοση του θέματος του Διαστήματος.
Η τεχνογνωσία μεταξύ των δύο COE βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη. Ως εκ τούτου, το NATO Space COE θα κεφαλαιοποιήσει το έργο του JAPCC για να ενισχύσει, να αναπτύξει και να επεκτείνει τις ρίζες του διαστημικού δόγματος για να καλύψει ολόκληρο τον τομέα του Διαστήματος. Δεύτερον, ο τομέας Air έχει μια μοναδική, ιστορική και φυσική σύνδεση με τον τομέα του Διαστήματος. Τέλος, το JAPCC, ως έμπειρο COE, μπορεί να παρέχει συμβουλές όσον αφορά την οργάνωση και τη σχέση εντός του κόσμου του COE».
