Ανακατατάξεις στη λίστα αμυντικών δαπανών των χωρών-μελών του NATO παρατηρήθηκαν το 2020, για λόγους που συνδέονται πάντα με την ασφάλεια και τις γεωπολιτικές ισορροπίες και επιδιώξεις, αλλά ολοένα και περισσότερο ως απόρροια της ευρύτερης οικονομικής κατάστασης και των πολιτικών που εφαρμόζουν οι κυβερνήσεις.
Η λίστα με τις αμυντικές δαπάνες των χωρών του NATO, δημοσιεύεται παραδοσιακά πριν από την ετήσια Σύνοδο Κορυφής της Συμμαχίας. Η λίστα αποτελεί παραδοσιακά στοιχείο ενδιαφέροντος καθώς καταδεικνύει τις τάσεις και τη δυναμική της αμυντικής βιομηχανίας.
Καθώς ο Μπάιντεν επιχειρεί να επουλώσει τις πληγές που δημιούργησαν Τραμπ και Ερντογάν στον οργανισμό του Βορειατλαντικού Συμφώνου, οι αμυντικές δαπάνες και ο προσανατολισμός τους αναδεικνύοντας σε μείζον ζήτημα. Υπ αυτό το πρίσμα, δαπάνες όπως αυτές της Τουρκίας για τους S-400 υπολογίζονται μεν, όχι όμως θετικά δε.
Στο όχι πολύ μακρινό παρελθόν, ο Τραμπ επέκρινε ορισμένα κράτη μέλη του ΝΑΤΟ επειδή δεν πληρούσαν το όριο δαπανών του 2% του ΑΕΠ, που συμφωνήθηκε στη σύνοδο κορυφής του 2014 στην Ουαλία. Ο Τραμπ τότε επέκρινε σφόδρα τη Γερμανία, διατάσσοντας την απόσυρση 12.000 αμερικανικών στρατευμάτων από τη χώρα, μια απόφαση που αργότερα αντέστρεψε ο Μπάιντεν. Ωστόσο, οι απειλές του, σε συνδυασμό με την αύξηση των στρατιωτικών δαπανών τόσο στη Ρωσία όσο και στην Κίνα, ανάγκασαν πολλές χώρες να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες πάνω από το όριο του 2%.
Η λίστα δε λέει όλη την αλήθεια
Οι μετρήσεις αυτές, όμως, δεν είναι ακριβείς, καθώς το 2020 το παγκόσμιο ΑΕΠ μειώθηκε σημαντικά εξαιτίας της υγειονομικής κρίσης του κορονοϊού. Οι αμυντικές δαπάνες όμως δεν ακολούθησαν την τάση αυτή. Έτσι, στην πραγματικότητα η σύγκριση σε όρους ΑΕΠ είναι ανεπίκαιρη και παραπλανητική.
Ακριβέστερα συμπεράσματα μπορούν να εξαχθούν, μόνο με την εξέταση, της συγκριτικής εξέλιξης των αμυντικών δαπανών των χωρών σε απόλυτες τιμές, την τελευταία 5ετία. Επίσης, ακόμα πιο σαφή και αποκαλυπτικά είναι τα συμπεράσματα στις ειδικές λίστες, όπου διαπιστώνεται πόσα από τα κεφάλαια κατευθύνονται σε αγορά εξοπλισμού, συντήρηση και επιχειρησιακή ετοιμότητα και πόσα σε πάγιες δαπάνες.
Η Γερμανία αύξησε επίσης τις δαπάνες της. Το Βερολίνο ξόδεψε το 1,2% του ΑΕΠ του για την άμυνα το 2018 και τώρα βρίσκεται σε καλό δρόμο να ξοδέψει 1,5%, ή 65 δισεκατομμύρια δολάρια, το 2021, το τρίτο υψηλότερο συνολικό ποσό δαπανών σε όλη τη συμμαχία.
Οι ΗΠΑ εξακολουθούν να διατηρούν -μακράν- τις μεγαλύτερες αμυντικές δαπάνες, με εκτιμώμενη δαπάνη 811 δισεκατομμυρίων δολαρίων στις κάρτες για το 2021 ή 3,5% του ΑΕΠ. Το Ηνωμένο Βασίλειο πρόκειται να δαπανήσει περίπου 73 δισεκατομμύρια δολάρια το 2021, ή 2,29% του ΑΕΠ του, τοποθετώντας το δεύτερο.
Στο άλλο άκρο βρίσκεται το Λουξεμβούργο, με αμυντικές δαπάνες που αναλογούν μετά βίας στο 0,57% ή 474 εκατομμύρια δολάρια.
Η Ελλάδα δίνει το δεύτερο μεγαλύτερο ποσοστό του ΑΕΠ για αμυντικές δαπάνες
Η Γαλλία, η Νορβηγία και η Σλοβακία βρίσκονται ξανά στο «κλαμπ» των μελών του ΝΑΤΟ, που αφιέρωσαν το 2020 τουλάχιστον το 2% του ΑΕΠ τους για την άμυνα, όπως ανακοίνωσε η Συμμαχία. Στα στοιχεία φαίνεται ότι η Ελλάδα καταλαμβάνει τη δεύτερη θέση, πίσω από τις ΗΠΑ.
«Το κλαμπ του 2%», όπως το είχε αποκαλέσει ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, είχε έντεκα μέλη το 2020, διευκρινίζεται στην έκθεση που παρουσίασε ο γενικός γραμματέας της Ατλαντικής Συμμαχίας, Γενς Στόλτενμπεργκ.
Ορισμένοι σύμμαχοι ξεπέρασαν το 2% λόγω της μείωσης του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος τους, εξαιτίας της κρίσης που προκάλεσε ο κορονοϊός, παραδέχθηκε.
Η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Γερμανία, παραμένει εκτός, με τις αμυντικές της δαπάνες να ανέρχονται στο 1,56% του ΑΕΠ της το 2020.
Όλοι οι σύμμαχοι, δεσμεύθηκαν να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες μέχρι το 2% του ΑΕΠ τους έως το 2024.
Τα έντεκα μέλη με ποσοστό από 2% και πάνω έχουν ως εξής: ΗΠΑ (3,73%), Ελλάδα (2,68%), Εσθονία (2,33%), Μεγάλη Βρετανία (2,32%), Πολωνία (2,31%), Λετονία (2,27%), Λιθουανία (2,13%), Ρουμανία (2,07%), Γαλλία (2,04%), Νορβηγία και Σλοβακία (2%), διευκρινίζεται στην έκθεση.
Η Βουλγαρία, μέλος το 2019, βγήκε το 2020, με μια πτώση των αμυντικών δαπανών της από 3,3% σε 1,6% του ΑΕΠ της.
Το Βέλγιο (1,07%) και το Λουξεμβούργο (0,57%) είναι στο τέλος της σειράς. Οι ηγέτες αυτών των δύο χωρών αμφισβητούν τον υπολογισμό. «Το να βλέπουμε τη δέσμευση μιας χώρας μόνο από την οικονομική συνεισφορά της, είναι έλλειψη στρατηγικού οράματος. Είναι σαν να ξεχνάμε τη συνεισφορά σε άνδρες και σε υλικό στις αποστολές του ΝΑΤΟ», είχε πει η Βελγίδα υπουργός Εξωτερικών και πρώην πρωθυπουργός, Σοφί Βιλμές, σε συνέντευξη που παραχώρησε στο AFP στα τέλη Ιανουαρίου.
Η Βιλμές είχε προβάλει τα επιχειρήματά της, στον νέο υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Άντονι Μπλίνκεν, κατά τη σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ.
Το μοίρασμα των βαρών των στρατιωτικών δαπανών, είναι μια επαναλαμβανόμενη πολεμική ανάμεσα στις ΗΠΑ και τους Ευρωπαίους.
Ο προηγούμενος πρόεδρος των ΗΠΑ, το είχε καταστήσει ένα συγκρουσιακό θέμα στη διάρκεια της προεδρίας του. Εμφανιζόταν πολύ σκληρός απέναντι σε χώρες που υπολείπονταν αυτού του ποσοστού, κατηγορώντας τες ως «αποτυχημένους εταίρους» και «κακοπληρωτές».
Ελληνική «πρωτιά», 600 ευρώ κατά κεφαλή
Σε κάθε περίπτωση, η Ελλάδα όχι απλώς δεν έχει λόγο να ανησυχεί, αλλά θεωρητικά έχει και περιθώριο να διαπραγματευτεί τη μείωση των αμυντικών δαπανών της. Κι αυτό διότι, όπως φαίνεται, φέτος αναμένεται πως θα αναδειχθεί «πρωταθλήτρια», διαθέτοντας το 3,82% του ΑΕΠ (σε πραγματικούς όρους) για τη συντήρηση και τον εξοπλισμό των ενόπλων δυνάμεών της – όταν το 2014 το ποσοστό αυτό ήταν μόλις πάνω από 2%.
Πρόκειται για ένα ποσοστό που αντιστοιχεί φέτος, με βάση τις προβλέψεις, σε πάνω από 6,5 δισ. ευρώ (ή κάπου 8 δισ. δολάρια), με αύξηση της τάξης του 49% σε σύγκριση με το 2020. Έτσι, σε κάθε Έλληνα υπολογίζεται ότι αναλογούν ετησίως περίπου 600 ευρώ (700 δολάρια) για τις αμυντικές δαπάνες.
Η θέση της Τουρκίας
Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η σύγκριση με την Τουρκία. Επισήμως, η γειτονική χώρα διαθέτει το 1,57% του ΑΕΠ της σε αυτόν τον τομέα, με το 29% του ποσού που αντιστοιχεί στο παραπάνω ποσοστό να κατευθύνεται προς νέους εξοπλισμούς. Έτσι, κάθε πολίτης της Τουρκίας επιβαρύνεται με 200 δολάρια ετησίως (σε πραγματικούς όρους) για «αμυντικές δαπάνες», ποσό που είναι το ένα τρίτο σε σύγκριση με την Ελλάδα.
