Σε μια συμφωνία ορόσημο ύψους 1,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2018, η Τουρκία συμφώνησε να πουλήσει 30 επιθετικά ελικόπτερα T129 ,που φέρεται να είναι γηγενή αλλά στην πραγματικότητα κατασκευάστηκαν με ιταλική-βρετανική άδεια, στο Πακιστάν.
Αυτό θα αποτελούσε μία από τις μεγαλύτερες συμφωνίες εξαγωγής όπλων της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας. Η Τουρκία ήταν τόσο απελπισμένη για να κάνει την πώληση που πρόσφερε ακόμη και στον ασιατικό σύμμαχό της πίστωση 1,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2017.
Οι Τούρκοι προχώρησαν και γιόρτασαν την υπογραφή του συμβολαίου χωρίς να σκεφτούν ότι μπορεί να αποκλειστεί από κάποια απρόβλεπτη δυσλειτουργία.
Το 5 τόνων T129 είναι ένα ελικόπτερο πολλαπλών ρόλων διπλού κινητήρα που παράγεται με άδεια από την AgustaWestland και βασίζεται στο A129 Mangusta. Τροφοδοτείται από δύο κινητήρες turboshaft LHTEC T800-4A.
Ο κατασκευαστής κινητήρων, LHTEC, είναι κοινοπραξία μεταξύ της αμερικανικής εταιρείας Honeywell και της βρετανικής εταιρείας Rolls-Royce. Αυτό σημαίνει ότι ο Τούρκος κατασκευαστής του T129 θα χρειαζόταν αμερικανικές άδειες εξαγωγής για να εκπληρώσει την πακιστανική συμφωνία.
Αυτή η άδεια δεν ήρθε ποτέ. Τον Μάρτιο, το Πακιστάν συμφώνησε για άλλη μια φορά να επεκτείνει τη συμφωνία με την Τουρκία για τα ελικόπτερα, μια προμήθεια που ξεκίνησε με καθυστερήσεις από την αρχή. «Έχουμε λάβει εξάμηνη παράταση από το Πακιστάν», δήλωσε ο ανώτερος αξιωματούχος της Τουρκίας, Ismail Ismail, σε δημοσιογράφους στις 12 Μαρτίου.
Η άδεια εξαγωγής πιθανότατα δεν θα έρθει ποτέ, καθώς η Ουάσινγκτον εξετάζει το ενδεχόμενο να επιβάλει αυστηρότερες τις κυρώσεις της στην Τουρκία λόγω της απόκτησης του ρωσικού συστήματος αντιαεροπορικής άμυνας S-400 από αυτήν.
Αυτό είναι άσχημο νέο για την ακμάζουσα αμυντική βιομηχανία της Τουρκίας ειδικά σε μια εποχή που η TAI, η ελεγχόμενη από το κράτος αεροδιαστημική δύναμη της Τουρκίας, είναι κοντά στη σύναψη συμβολαίου για την πώληση του ελικοπτέρου T129 στις Φιλιππίνες.
Ο Διευθύνων Σύμβουλος της TAI, Temel Kotil, ισχυρίστηκε πρόσφατα ότι οι ΗΠΑ ενέκριναν τη συμφωνία εξαγωγής με τη Μανίλα. Αυτό μπορεί να μην είναι ολόκληρη η αλήθεια.
Στο παρελθόν, η TAI κέρδισε θεωρητική έγκριση από τις ΗΠΑ για την πώληση του κινητήρα στις Φιλιππίνες για μια συμφωνία που δεν υλοποιήθηκε ποτέ. Αυτό είναι ένα νομικό κενό που η TAI ελπίζει να εκμεταλλευτεί για να κινηθεί η νέα συμφωνία των Φιλιππίνων. Από πολιτική άποψη τα πράγματα για την Τουρκία δεν είναι καλά, οπότε η TAI μπορεί να περιμένει πάρα πολύ.
Μόλις στις 22 Απριλίου, οι ΗΠΑ ενημέρωσαν την Τουρκία για τον επίσημο αποκλεισμό της από τη συμφωνία κοινοπραξίας για το μαχητικό 5ης γενιάς F-35 Lightning II.
Όλα αυτά είναι άσχημα για την αμυντική βιομηχανία της Τουρκίας, η οποία αγωνίζεται τόσο για αυτάρκεια όσο και για βιώσιμες εξαγωγές.
Αλλά η "αχίλλειος πτέρνα " της τουρκικής βιομηχανίας είναι τα συστήματα drone ,ιδιαίτερα το TB-2 Bayraktar, το οπλισμένο και δοκιμασμένο με μάχη σύστημα, το οποίο συζητείται μεταξύ των αγοραστών drone σε όλο τον κόσμο.
Η Baykar Makina, ο κατασκευαστής του TB-2, έχει πουλήσει το σύστημα στην Ουκρανία, το Κατάρ και το Αζερμπαϊτζάν μέχρι στιγμής. Τον Δεκέμβριο, η TAI κέρδισε σύμβαση 80 εκατομμυρίων δολαρίων για την πώληση του συστήματος drone Anka στην Τυνησία, ενώ στη συνέχεια βρίσκεται το Μαρόκο, το οποίο θέλει να αγοράσει 13 συστήματα TB-2.
Ωστόσο στις 12 Απριλίου, ο Καναδάς ανακοίνωσε την ακύρωση 29 στρατιωτικών αδειών εξαγωγής στην Τουρκία. Αυτό περιλαμβάνει κάμερες ηλεκτροοπτικών αισθητήρων Ε/Ο Wescam, οι οποίες κατασκευάζονται από την L3Harris και χρησιμοποιούνται στα drone TB-2 οι οποίες είναι στην πραγματικότητα, η καρδιά ολόκληρου του συστήματος drone.
Ο Καναδός υπουργός Εξωτερικών Marc Garneau είπε: «Μετά από μια ανασκόπηση των στοιχείων ότι η καναδική τεχνολογία που εξάγεται στην Τουρκία χρησιμοποιείται στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, ανακοινώνω την ακύρωση των αδειών από το φθινόπωρο του 2020».
Στις αρχικές αντιδράσεις τους, Τούρκοι αξιωματούχοι υποβάθμισαν το καναδικό εμπάργκο για λόγους εγχώριους προπαγάνδας
Ο επικεφαλής αξιωματούχος προμηθειών άμυνας Ντέμιρ δήλωσε ότι τα TB-2, εξοπλισμένα με τοπικά κατασκευασμένες ηλεκτροοπτικές κάμερες, έχουν ήδη παραδοθεί στις τουρκικές δυνάμεις ασφαλείας.
Το CATS αναπτύχθηκε από την τουρκική κατασκευάστρια εταιρεία στρατιωτικών ηλεκτρονικών Aselsan, τη μεγαλύτερη αμυντική εταιρεία της Τουρκίας.
Η Aselsan έγραψε στο Twitter ότι «το CATS είναι έτοιμο να υπηρετήσει το έθνος μας».
«Ο Καναδάς δεν παράγει UAV, οπότε για ποια τεχνολογία μιλάμε;» ανέφερε ο Selçuk Bayraktar, τεχνικός διευθυντής της Baykar και γαμπρός του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Ας βάλλουμε την προπαγάνδα στην άκρη, όλοι γνωρίζουν ότι το CATS δεν είναι ένα σύστημα δοκιμασμένο στη μάχη και ότι οι δυνητικοί αγοραστές του TB-2 θέλουν το σύστημα «ως έχει» δηλαδή, με καναδικούς αισθητήρες, κάτι που δεν είναι πλέον πιθανό. Μπορεί να χρειαστούν χρόνια για την Aselsan να ωριμάσει το CATS για να ταιριάζει βέλτιστα στο TB-2, εάν φυσικά μπορεί να το κάνει
Πως σκέφτονται οι Τούρκοι να λύσουν το πρόβλημα τώρα;
Σε μια προτεινόμενη λύση, το Μαρόκο μπορεί να αγοράσει το TB-2 από την Τουρκία χωρίς το εν λόγω σύστημα και, στη συνέχεια, να αγοράσει το σύστημα της Wescam από τον Καναδά ξεχωριστά και να συνδυάσει τα δύο συστήματα ή το καναδικό σύστημα E / O θα μπορούσε να παραδοθεί στο Bayrak για εγκατάσταση, αλλά υπό την προϋπόθεση ότι ολόκληρο το σύστημα στη συνέχεια μεταφέρεται στο Μαρόκο.
Σε τελική ανάλυση, ο Καναδάς έχει επιβάλει εμπάργκο στην Τουρκία, όχι στο Μαρόκο ή στους άλλους μελλοντικούς αγοραστές του TB-2.
Υπάρχει κάποια εταιρική νομική λογική σε αυτήν την ιδέα, αλλά ως ρεαλιστική λύση φαντάζει αμφίβολη. Είναι αλήθεια ότι το εμπάργκο συστημάτων όπλων επιβάλλεται στη χώρα τελικού χρήστη και όχι στη χώρα παραγωγής.
Με άλλα λόγια, εάν οι ΗΠΑ δεν βλέπουν κανένα κακό στο Πακιστάν ή στις Φιλιππίνες να χρησιμοποιούν τουρκικά ελικόπτερα T129, μπορεί να εκδώσουν άδειες εξαγωγής για τον κινητήρα LHTEC T800-4A για τις συμβάσεις Τουρκίας-Πακιστάν ή Τουρκίας-Φιλιππίνων. Ομοίως, εάν η καναδική κυβέρνηση δεν έχει πολιτικό λόγο να αντιταχθεί στη χρήση από το Μαρόκο του TB-2 εξοπλισμένο με αισθητήρες Wescam, μπορεί να επιτρέψει την υλοποίηση της συμφωνίας.
Και στις δύο περιπτώσεις το εμπάργκο θα βαρύνει την Τουρκία και τους Τούρκους κατασκευαστές και όχι τις χώρες τελικού χρήστη. Αλλά η πολιτική δεν βασίζεται πάντα στην καθαρή νομιμότητα.
Αν ο στόχος είναι να τιμωρηθεί η αμυντική βιομηχανία μιας χώρας του ΝΑΤΟ που βρίσκεται ολοένα και περισσότερο στην αμυντική τροχιά της Ρωσίας και χρησιμοποιεί την τεχνολογία drone της στη σύγκρουση Αρμενίων-Αζέρων υπέρ μιας αντιμαχόμενης πλευράς, τα πράγματα μπορεί να αποδειχθούν καθαρά πολιτικά.
Από τα παραπάνω διαπιστώνεται ότι η τουρκική πολεμική βιομηχανία κατασκευάζει μεν κάποια απάρτια οπλικών συστημάτων, ωστόσο εξακολουθεί να βασίζεται σε κρίσιμα υλικά αυτών , όπως κινητήρες, ηλεκτοοπτικά συστήματα σε δυτικές βιομηχανίες. γεγονός που την καθιστά έρμαιο της πολιτικής βούλησης των χωρών κατασκευής αυτών.
Συνεπώς η έκφραση που ταιριάζει για την κατάσταση της τουρκικής πολεμικής βιομηχανίας είναι "ναι μεν αλλά" και οπωσδήποτε δεν είναι τόσο αδύναμη όσο θα θέλαμε να είναι, αλλά και ούτε τόσο δυνατή όσο την προβάλλουν οι Τούρκοι.
