Η «Σημερινή» της Κυριακής παρουσιάζει το χρονικό των τουρκικών παραβιάσεων στην κυπριακή ΑΟΖ, με την πρώτη εισβολή του ερευνητικού σκάφους «Μπαρμπαρός», το 2013. Έκτοτε, η Τουρκία έχει κλιμακώσει επικίνδυνα τη στρατηγική αμφισβήτησης της κυπριακής κυριαρχίας και σφετερισμού των κυπριακών υδρογονανθράκων, με αποκορύφωμα την πρόσφατη εισβολή στο τεμάχιο 8 για εντοπισμό κοιτάσματος.
Η κλιμάκωση στην κυπριακή ΑΟΖ, αλλά και σε ολόκληρο το ελληνοτουρκικό μέτωπο, στην οποία προβαίνει η Τουρκία το τελευταίο διάστημα, δεν είναι καθόλου τυχαία. Αντίθετα, είναι αποτέλεσμα μιας άρτια μεθοδευμένης στρατηγικής, η οποία αναβαθμίζεται, προϊόντος του χρόνου, με σαφή, κάθε φορά, ποιοτικά χαρακτηριστικά.
Έτσι, η Άγκυρα, ενώ στην αρχή έθεσε ως στόχο την παρεμπόδιση υλοποίησης του ενεργειακού προγράμματος της Κυπριακής Δημοκρατίας, στη συνέχεια προχώρησε σε σειρά κινήσεων, οι οποίες είχαν ως στόχο: Α) Να δηλώσει, με όρους κυριαρχίας, την τουρκική παρουσία στην περιοχή, αμφισβητώντας το δικαίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας να διενεργεί έρευνες ή και να προχωρήσει σε εκμετάλλευση των υποθαλάσσιων φυσικών πόρων της. Β) Να επιβάλει τη θέση της ότι τίποτα δεν μπορεί να είναι πρακτικά ρεαλιστικό στο ενεργειακό περιβάλλον της Αν. Μεσογείου χωρίς τη δική της συγκατάθεση ή συμμετοχή, στέλνοντας, με αυτόν τον τρόπο, μήνυμα επικυριαρχίας σε ολόκληρη την περιοχή. Γ) Να ακυρώσει την υλοποίηση του αγωγού EastMed, η κατασκευή του οποίου θα την έθετε, ipso facto, εκτός του ενεργειακού παιγνιδιού τής Αν. Μεσογείου. Δ) Να μετατρέψει το ζήτημα της ενέργειας και της εκμετάλλευσης του φυσικού αερίου στο κύριο ζήτημα της διαπραγμάτευσης του Κυπριακού, με όρους διαμοιρασμού, όπως η ίδια τον εννοεί, μεταξύ των δύο κοινοτήτων στην Κύπρο, αλλά και της ίδιας.
Εσχάτως, με την τελευταία, πρωτοφανή πρόκλησή της στο τεμάχιο 8 της κυπριακής ΑΟΖ (το οποίο, όπως το τεμάχιο 7, είναι αδειοδοτημένο στις εταιρείες Total και ΕΝΙ), η Τουρκία, εργαλειοποιώντας τα προηγούμενα, στρατηγικά, «κεκτημένα» της προχωρεί ένα βήμα παραπέρα, μετατοπιζόμενη από μια γεώτρηση με καθαρά «πολιτικά χαρακτηριστικά» (προβολή ισχύος), σε μια πραγματική, τεχνικού τύπου, γεώτρηση, επιδιώκοντας να βρει υποθαλάσσια κοιτάσματα, αφού πρόκειται για ένα τεμάχιο στο οποίο έχουν ήδη διενεργηθεί αρκετές έρευνες και θεωρείται αρκετά πιθανή η ύπαρξη φυσικού αερίου.
Ανύπαρκτη στρατηγική
Στρατηγική, βεβαίως, που, πρέπει να λεχθεί, εκτυλίχθηκε σ’ ένα πλαίσιο «ήπιας» έως και ανύπαρκτης αποτροπής, αφού, πέρα από την αναποτελεσματικότητα των όποιων διπλωματικών ή νομικών μέτρων μετήλθε η Κυπριακή Δημοκρατία για να παρεμποδίσει την Άγκυρα, έφτασε στο σημείο να παρακάθεται σε συνομιλίες, με το «Μπαρμπαρός» να… αλωνίζει στα νερά της κυπριακής ΑΟΖ (2013).
Οι τελευταίες εξελίξεις, οι οποίες, προφανώς, δεν αποτελούν το απώτατο στάδιο της τουρκικής κλιμάκωσης, προκαλούν έντονη ανησυχία στη Λευκωσία, η οποία, πλέον, κατανοεί ότι η Άγκυρα «γίνεται ολοένα και πιο επιθετική και αμφισβητεί τα πάντα», ενώ ενδέχεται να δημιουργήσει κι ένα νέο, σχεδόν μη διαχειρίσιμο, τετελεσμένο, σε περίπτωση εξεύρεσης κοιτάσματος στο τεμάχιο 8.
Όπως χαρακτηριστικά επισήμανε έγκυρη πηγή στην εφημερίδα μας, «η Τουρκία βάζει, όπως πάντα, περισσότερα σίδερα στη φωτιά για να κερδίσει μερικώς. Σε σχέση με την Κύπρο γίνεται ολοένα και πιο επιθετική και αμφισβητεί τα πάντα. Το να τρυπήσει στο 8 σημαίνει ότι, αφενός, δεν αναγνωρίζει καν τη φυσική μας ύπαρξη, και, αφετέρου, ότι μπορεί να δημιουργήσει μεγάλο τετελεσμένο, αν στην περιοχή αυτή, όπως εκτιμάται, υπάρχει μεγάλο κοίτασμα και το ανακαλύψει. Θα πηγαίνουμε από το κακό στο χειρότερο και πρέπει να είμαστε έτοιμοι για μεγάλη ένταση και για πόλεμο νεύρων».
Ερμηνεύοντας τη δήλωση του Ρ. Τ. Ερντογάν ότι θα μοιράσει με την «ε/κ διοίκηση της νότιας Κύπρου» το ΦΑ, αν βρει κοίτασμα εκεί, η ίδια πηγή επισήμανε ότι «δηλοί, ακριβώς, πως αυτό που θέλει η Τουρκία είναι να βάλει χέρι στους φυσικούς πόρους και να στείλει το μήνυμα ότι χωρίς αυτήν δεν μπορεί να γίνει τίποτα στην Ανατολική Μεσόγειο».
Όσον αφορά τη στάση άλλων χωρών και ειδικά όσων συμμετέχουν στις τριμερείς συνεργασίες, σημείωσε ότι όλοι προσπαθούν να αποφύγουν την επιδείνωση και να διαφυλάξουν τα συμφέροντά τους, «στην ουσία, όμως, εθελοτυφλούν».
Το χρονικό των τουρκικών προκλήσεων
Νοέμβριο του 2013 βγαίνει το «Μπαρμπαρός»
Εισβολή εντός της κυπριακής ΑΟΖ για διεξαγωγή ερευνών (που θεωρούνται ως έχουσες «πολιτικό χρώμα») διενεργεί το τουρκικό ερευνητικό σκάφος Barbaros τον Νοέμβριο 2013, μετά από πολύμηνη παραμονή στο λιμάνι της Μερσίνας.
Το ερευνητικό σκάφος κατευθύνθηκε προς το ακρωτήρι του Αποστόλου Ανδρέα, ενώ, με βάση τις συντεταγμένες που δόθηκαν από την Τουρκία, κινήθηκε και νοτίως του νησιού. Η Τουρκία εξέδωσε NAVTEX (748/13) για τη διεξαγωγή σεισμογραφικών ερευνών από το σκάφος Barbaros Hayrettin Pasa και τα δύο συνοδευτικά σκάφη M/V Bravo και M/V Deep Supporter από τις 22 Νοεμβρίου έως τις 18 Δεκεμβρίου.
Νέα παραβίαση το 2014
Οριακά εκτός των οικοπέδων της κυπριακής ΑΟΖ, αλλά εντός των κυπριακών χωρικών υδάτων, κινείται, τον Νοέμβριο του 2014, το «Μπαρμπαρός», το οποίο διενεργεί παράνομες έρευνες για εντοπισμό υδρογονανθράκων.
Το «Μπαρμπαρός», συνοδευόμενο από τη φρεγάτα του τουρκικού πολεμικού ναυτικού, «Καλλίπολη», πλέει ανοικτά της Αμμοχώστου, κάνοντας ελιγμούς σε απόσταση εννέα ναυτικών μιλίων από το Παραλίμνι.
Ακολούθως, το «Μπαρμπαρός» κλιμακώνει την πρόκληση, αφού εισέρχεται σε μέρος της ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας που η Τουρκία ποτέ δεν αμφισβήτησε ούτε για την ίδια, ούτε για λογαριασμό των Τ/κ.
Η Άγκυρα διενεργεί έρευνες εντός της κυπριακής ΑΟΖ στις νότιες ακτές της Κυπριακής Δημοκρατίας και δεσμεύει, με NAVTEX, το μεγαλύτερο μέρος της νότιας ακτογραμμής της Κύπρου, πολύ κοντά στα χωρικά της ύδατα και μπροστά από τη γεώτρηση των ΕΝΙ-KOGAS.
Νέα NAVTEX τον Ιανουάριο 2015
Η Άγκυρα συνεχίζει την τακτική πρόκλησης έντασης στην κυπριακή ΑΟΖ με έκδοση νέας NAVTEX στις 6 Ιανουαρίου 2015.
Η Τουρκία εντείνει τις παραβιάσεις, δημιουργώντας νέα τετελεσμένα εις βάρος της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Μπλόκο στην ΕΝΙ
Αποκορύφωμα των τουρκικών προκλήσεων καθ’ όλη αυτήν την περίοδο είναι η απαγόρευση, διά της παρουσίας μονάδων του τουρκικού πολεμικού ναυτικού, τον Φεβρουάριο του 2018, διενέργειας γεωτρητικών ερευνών από την ΕΝΙ στον στόχο «Σουπιά», του τεμαχίου 3 της κυπριακής ΑΟΖ.
Οι Τούρκοι εμποδίζουν το γεωτρύπανο της ιταλικής εταιρείας, Saipem 12.000, το οποίο, έπειτα από μερικές ημέρες ακινητοποίησης, αποχωρεί.
Η ανανέωση της τουρκικής Navtex μέχρι τις 10 Μαρτίου 2018 καθιστά ανέφικτη τη γεώτρηση, αφού το γεωτρύπανο έπρεπε να βρίσκεται στο Μαρόκο στις 8 Μαρτίου, για άλλη υποχρέωση της ΕΝΙ.
Οι τουρκικές προκλήσεις μέσα στο 2019
Η χρονιά που μας πέρασε σημαδεύτηκε από την κλιμάκωση των τουρκικών προκλήσεων στην κυπριακή ΑΟΖ, με την Άγκυρα να διενεργεί έναν τρίτο Αττίλα (ενεργειακό, αυτήν τη φορά) εις βάρος της ΚΔ, καταπατώντας τα κυριαρχικά της δικαιώματα.
Τον Ιανουάριο του 2019 ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου φτάνει στα κατεχόμενα, όπου προαναγγέλλει τουρκική γεώτρηση στην Ανατολική Μεσόγειο τον Φεβρουάριο, με το Barbaros να πραγματοποιεί παράνομες έρευνες εντός της Κυπριακής ΑΟΖ.
Αρχές Φεβρουαρίου, ο Υπουργός Ενέργειας της Τουρκίας Φατίχ Ντονμέζ δηλώνει ότι η Άγκυρα θα στείλει ένα δεύτερο γεωτρύπανο για γεώτρηση, χωρίς να αποκλείεται αυτή να είναι εντός της AOZ της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Στις 15 Φεβρουαρίου ο Πορθητής περνάει τα στενά του Γιβραλτάρ με κατεύθυνση την Ανατολική Μεσόγειο και ο Ερντογάν δηλώνει πως η Άγκυρα δεν θα σταματήσει τις έρευνες, όσο και αν ενοχλούνται οι Ε/κ. Η Τουρκία μέσω της TPAO επιβεβαιώνει τα σχέδια για γεώτρηση στα βορειοδυτικά της Κύπρου, τοποθετώντας την χρονικά μετά το καλοκαίρι.
Εφορμά ο «Πορθητής»
Τον Μάιο του 2019 εισβάλλει βορειοδυτικά της Πάφου ο Πορθητής, με σκοπό τη διεξαγωγή παράνομης γεώτρησης. Οι διερευνητικές δραστηριότητες διεξάγονται σε γεωγραφικό μήκος 31 29 25 E και γεωγραφικό πλάτος 34 55 32 Ν. στη μη οριοθετημένη ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Εν μέσω διεθνούς κατακραυγής, το τουρκικό Υπουργείο Ενέργειας, με ανακοίνωσή του, απευθύνει κάλεσμα για μια συμφωνία win-win στην ανατολική Μεσόγειο.
Η Τουρκία παρουσιάζει, επίσης, χάρτες σε ξένους διπλωμάτες υποστηρίζοντας ότι οι γεωτρητικές της δραστηριότητες είναι εντός της δικής της υφαλοκρηπίδας και εντός της περιοχής που το ψευδοκράτος αδειοδότησε την κρατική εταιρεία πετρελαίου.
Το Yavuz φτάνει στη Μεσόγειο
Στις 18 Ιουνίου ο Τούρκος Υπουργός Ενέργειας δηλώνει ότι ο «Πορθητής» έχει ξεκινήσει γεώτρηση. Το Yavuz, με συνοδεία πολεμικών πλοίων, φτάνει στην Ανατολική Μεσόγειο, ενώ Άγκυρα και ψευδοκράτος υπογράφουν πρωτόκολλο για παρακολούθηση στην ΑΟΖ.
Λίγες εβδομάδες αργότερα, ο Μουσταφά Ακιντζί, με επιστολή προς τον ΟΗΕ, ζητά τη σύσταση Δικοινοτικής Επιτροπής και Κοινού Ταμείου για την ενέργεια και συνδιαχείριση του Φ.Α.
Γεώτρηση Yavuz
Στις 6 Αυγούστου πραγματοποιεί παράνομη επίσκεψη στα κατεχόμενα ο Τούρκος Υπουργός Ενέργειας, ο οποίος ανακοινώνει την έναρξη γεωτρήσεων από το Yavuz ανοιχτά της Καρπασίας.
Την ίδια ώρα, διευρύνοντας την τακτική των προκλήσεων, Άγκυρα και ψευδοκράτους αποφασίζουν να περάσουν από τη διπλωματία των κανονιοφόρων στη χρήση παράλληλων πλατφορμών σε «αμφισβητούμενα ύδατα».
Τέλος Αυγούστου το τουρκικό ερευνητικό σκάφος Oruc Reis καταπλέει στο λιμάνι της Αττάλειας.
Eνόχληση στο τεμάχιο 7
Τον Σεπτέμβριο το Yavuz αποχωρεί από την Κυπριακή ΑΟΖ και πάει για ανεφοδιασμό σε τουρκικά λιμάνια. Ο Τούρκος Υπουργός Άμυνας, Χουλουσί Ακάρ, και ο Τούρκος Αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, Φουάτ Οκτάι, δηλώνουν πως το πνεύμα του ’74 είναι παρόν και σήμερα, σε περίπτωση που θιγούν τα δικαιώματα των Τ/κ.
Τον ερχόμενο μήνα, η Τουρκία προβαίνει στην παράτυπη δέσμευση θαλάσσιας περιοχής από τις 19 Οκτωβρίου μέχρι τις 20 Ιανουαρίου, εντός του νόμιμα οριοθετημένου τεμαχίου 7 της κυπριακής ΑΟΖ, με σκοπό τις παράνομες γεωτρητικές δραστηριότητες από το Yavuz.
Νοτίως της Καρπασίας
Παράνομη γεώτρηση νοτίως της χερσονήσου της Καρπασίας ετοιμάζει ο «Πορθητής». Σύμφωνα με νέα παράνομη Navtex, που εξέδωσε η Τουρκία τον Νοέμβριο, οι εργασίες ξεκίνησαν στις 13 του μηνός και θα ολοκληρωθούν στα μέσα Φεβρουαρίου 2020.
Από το βήμα της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης ο Τούρκος Υπουργός Ενέργειας προαναγγέλλει 5 νέες γεωτρήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Παράλληλα, η τουρκική εφημερίδα «Μιλιέτ» στο πρωτοσέλιδό της, ημερομηνίας 22 Νοεμβρίου, με τίτλο «Αγωγός φυσικού αερίου στην ‘τδβκ’», αναφέρει πως η Τουρκία και το ψευδοκράτος ετοιμάζονται για το επόμενο σημαντικό βήμα.
Την ίδια ώρα, η Άγκυρα καταθέτει στον ΟΗΕ τις νομικές της αξιώσεις στην Ανατολική Μεσόγειο, μέσω του Μονίμου Αντιπροσώπου της στον Οργανισμό. Κάνει, επίσης, λόγο για ipso facto και ab initio νομικά και κυριαρχικά δικαιώματα στις θαλάσσιες περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου, που βρίσκονται δυτικά του μεσημβρινού 32 ° 16'18.
Η εισβολή στο τεμάχιο 8
Την Παρασκευή, 17 Ιανουαρίου 2020, το τουρκικό γεωτρύπανο Γιαβούζ εισβάλλει στο τεμάχιο 8 της κυπριακής ΑΟΖ, για πραγματοποίηση γεώτρησης. Πρόκειται για την κορύφωση, μέχρι στιγμής, των τουρκικών προκλήσεων, αφού η Άγκυρα εισβάλλει εντός αδειοδοτημένου (Total-ENI) τεμαχίου της κυπριακής ΑΟΖ, με στόχο την εξεύρεση κοιτάσματος.
Η Άγκυρα διαμηνύει, μάλιστα, πως, αν βρεθούν υδρογονάνθρακες, τα έσοδα θα μοιραστούν ανάμεσα στους Ελληνοκυπρίους και τους Τουρκοκυπρίους, ενώ καταγγέλλει πως η Ευρωπαϊκή Ένωση παραμένει σιωπηλή στην παραβίαση των δικαιωμάτων της Τουρκίας και των Τουρκοκυπρίων.
