Η Άγκυρα κτυπά ρέστα. Σε μια συγκυρία κατά την οποία δέχεται πιέσεις από την Ουάσιγκτον για την εγκατάσταση των S-400 και στην οικονομία της, διαχέει μηνύματα ότι δεν προτίθεται να κάνει πίσω σε ότι αφορά την Κυπριακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη. Την εικόνα της εγκατάστασης στις θαλάσσιες περιοχές της Κυπριακής Δημοκρατίας αντανακλούν πληροφορίες που διαβιβάστηκαν από αρμόδιες υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς τα κράτη- μέλη.
Σύμφωνα με πληροφορίες του «Φ» από έγκυρη κοινοτική πηγή στις Βρυξέλλες, γίνεται λόγος για «επιτυχή γεώτρηση» του γεωτρύπανου «Φατίχ» που βρίσκεται το τελευταίο διάστημα στα ανοιχτά της Πάφου και παραπομπή σε κοίτασμα που φέρεται να φτάνει τα 170 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα. Για την όλη εικόνα εκφράζονται επιφυλάξεις με τη Λευκωσία να μην επιβεβαιώνει τις «βάσιμες υποψίες» υπηρεσιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για επιτυχή γεώτρηση του «Φατίχ» στη βάση ενημέρωσης που έχουν οι κυπριακές αρχές από τρίτες χώρες.
Πρόσθετα ευρωπαϊκές υπηρεσίες κάνουν λόγο για μεταφορά στις υπό κατοχή περιοχές μπαταριών του ρωσικού πυραυλικού συστήματος S-400, αν και η συμφωνία με τη Ρωσία περιλαμβάνει πρόνοια για εγκατάσταση εντός της Τουρκίας.
Στις Βρυξέλλες καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι «η Τουρκία δεν κάνει πίσω» στο ζήτημα της Κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, εκτιμήσεις τις οποίες συνυπογράφουν και πολλά κράτη- μέλη της ΕΕ που είχαν την ευκαιρία να ανταλλάξουν απόψεις με την τουρκική κυβέρνηση το τελευταίο διάστημα.
Όπως επισημαίνεται η εξέλιξη αυτή καταδεικνύει τη μεγάλη πολιτική σημασία των αποφάσεων για επιβολή κόστους στην Αγκυρα, για πρώτη φορά μετά από 13 χρόνια οπότε και είχαν παγώσει με κοινοτική απόφαση, οκτώ τουρκικά διαπραγματευτικά κεφάλαια, λόγω Πρωτοκόλλου.
Το πολιτικό μήνυμα της ΕΕ προς την Τουρκία είναι ότι δεν μπορεί να παρακολουθεί με σταυρωμένα τα χέρια τις έκνομες ενέργειες της στην ανατολική Μεσόγειο. Τα μέτρα δεν είναι μεν σκληρά αλλά αποτελούν το πρώτο σημαντικό πλέγμα αποφάσεων που «ανοίγει λογαριασμό» ο οποίος μπορεί να μεγαλώνει όσο η Τουρκία συνεχίζει την παράνομη δραστηριότητά της στην Κυπριακή ΑΟΖ.
ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝΤΑΙ ΤΕΤΕΛΕΣΜΕΝΑ
Κινήσεις που γίνονται παράλληλα αλλά στοχεύουν στη διαμόρφωση νέων δεδομένων επί του εδάφους και στη θάλασσα, προωθούνται από διάφορους κύκλους.
Η πρώτη κίνηση αφορά την ένταξη των ενεργειακών σε ένα πακέτο διαπραγμάτευσης, που θα αφορά το Κυπριακό. Ένα δεύτερο σενάριο επί του ιδίου ζητήματος είναι η ιδέα για συγκρότηση τεχνικής επιτροπής για τους υδρογονάνθρακες, που αφορούν τη διαχείριση του φυσικού αερίου, ανεξαρτήτως εάν λυθεί ή όχι το Κυπριακό.
Η δεύτερη κίνηση αφορά μια νέα πρακτική, που προωθείται και από τα Ηνωμένα Έθνη και παραπέμπει σε συνεργασία των «δύο πλευρών» για επίλυση διαφορών. Επί τούτου προτείνεται η δημιουργία ενισχυμένων μηχανισμών. Βασικά η επίλυση προβλημάτων θα γίνεται μέσα από τη συγκρότηση τεχνικών επιτροπών για όλα τα θέματα και παράλληλα ενίσχυση των υφιστάμενων.
Αναφορικά με το θέμα των υδρογονανθράκων, η γενική διαπίστωση είναι πως η Άγκυρα θα συνεχίσει τις γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ μέχρι να συρθεί η Λευκωσία σε διαπραγματεύσεις «για δίκαιο διαμοιρασμό του φυσικού αερίου». Ή μέχρι να εδραιωθεί η παρουσία της, η δημιουργία τετελεσμένων.
Είναι, πάντως, προφανές πως η Τουρκία ξοδεύει πολλά χρήματα για τις γεωτρήσεις και τις έρευνες, επενδύοντας πρωτίστως στην υλοποίηση των πολιτικών της σχεδιασμών. Εάν προκύψει και εντοπισθεί αέριο, τότε θα κινηθεί σε αυτό το πεδίο.
Με βάση αυτά τα δεδομένα, μεθοδεύεται από διάφορες πλευρές η επανέναρξη των συνομιλιών με στόχο να διαμορφωθεί ένα πάρε-δώσε εντάσσοντας στο πακέτο όλα τα ζητήματα, περιλαμβανομένου και του φυσικού αερίου. Την ίδια ώρα, είναι σαφές πως η τουρκική πλευρά προσεγγίζει το θέμα της ενέργειας χωριστά, γι’ αυτό και ετοιμάζεται να καταθέσει πρόταση για συνδιαχείριση.
Αυτό που έγινε από τουρκικής πλευράς είναι επικαιροποίηση παλαιότερων προτάσεων της, αυτές που είχαν υποβληθεί από τον τότε κατοχικό ηγέτη, Ντερβίς Έρογλου, τον Σεπτέμβριο του 2011 και τον Σεπτέμβριο του 2012, στη Νέα Υόρκη. Πρόκειται για πρόταση η οποία προέβλεπε τη δημιουργία τεχνικής επιτροπής για τους υδρογονάνθρακες. Δηλαδή, ένταξη του θέματος αυτού στα πλαίσια του διακοινοτικού διαλόγου και την προώθηση των σχεδιασμών για διαχείριση στη βάση αυτή.
Το έδαφος για την υποβολή νέας πρότασης, που θα υποβληθεί κατά πάσα πιθανότητα στα Ηνωμένα Έθνη, προετοίμασε ο εκπρόσωπος του ψευδοκράτους στη Νέα Υόρκη, Ισμέτ Κορούκογλου, σε επιστολή του προς τον Γ.Γ., τον περασμένο Απρίλιο. Η τουρκική πλευρά είχε αξιοποιήσει μια αναφορά του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, σε έκθεσή του τον περασμένο Ιανουάριο, για ανάπτυξη μηχανισμών μείωσης της έντασης, τους οποίους συνδέει για ευνόητους για αυτήν λόγους με το θέμα των υδρογονανθράκων.
Η τουρκική πλευρά επιχειρεί στη νέα πρόταση της να εμπλέξει και τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε αδειοδοτημένα από την Κυπριακή Δημοκρατία, θαλασσοτεμάχια. Και για το θέμα των εταιρειών αναφερόταν στην επιστολή. Καλούσε τις εταιρείες να λάβουν τα αναγκαία βήματα προς την κατεύθυνση δημιουργίας ατμόσφαιρας για συνεργασία των «δύο πλευρών». Η τουρκική πλευρά παρέπεμπε δε και σε μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης, στα οποία θέλει να περιληφθεί και το θέμα των υδρογονανθράκων!
Σε ό,τι αφορά τις νέες προσεγγίσεις στο Κυπριακό, είναι σαφές πως επανέρχεται μια προσπάθεια που έγινε μετά το δημοψήφισμα για το σχέδιο Ανάν το 2004 και αφορούσε την προώθηση μέσα από την έκθεση του τότε Γενικού Γραμματέα της αναβάθμισης του κατοχικού καθεστώτος. Το Συμβούλιο Ασφαλείας δεν υιοθέτησε τις αναφορές της έκθεσης με παρέμβαση της Μόσχας.
Στη νέα έκθεση του Γενικού Γραμματέα, που αφορά την ΟΥΝΦΙΚΥΠ και η οποία κυκλοφόρησε προ ημερών, επαναφέρονται ζητήματα που αφορούν τη συνεργασία δύο οντοτήτων. Τόσο σε σχέση με τη δημιουργία μηχανισμών όσο και διά των ΜΟΕ.
Εκείνο το οποίο θεωρείται στη Λευκωσία απαράδεκτο είναι το μήνυμα από τα Ηνωμένα Έθνη ότι πρέπει –βασικά– να ξεπεραστούν «φοβίες» για τα θέματα της αναγνώρισης.
Στην έκθεση του Γ.Γ. σημειώνεται πως στις προσπάθειες «για την προώθηση στενότερης συνεργασίας μεταξύ των κοινοτήτων, οι τοπικοί και διεθνείς παράγοντες εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις και τα εμπόδια που συνδέονται με το καθεστώς του βορρά και τις ανησυχίες που σχετίζονται με την «αναγνώριση»»…
Επιχειρώντας να καθησυχάσει την Κυπριακή Δημοκρατία κάνει αναφορά στις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας, τις οποίες επικαλείται για να υποδείξει ότι οι ανησυχίες σχετικά με την «αναγνώριση» δεν θα πρέπει από μόνες τους να αποτελέσουν ανυπέρβλητο εμπόδιο για την ενισχυμένη συνεργασία. Αυτό που προτείνει ο ΟΗΕ είναι να μην ασχολούνται οι εμπλεκόμενοι με το θέμα της αναγνώρισης. Και για να γίνει τούτο θα πρέπει να υιοθετούν χωρίς αναστολές κινήσεις, ενέργειες, αποφάσεις, πολιτικές, ΜΟΕ, ανεξαρτήτως εάν παραπέμπουν σε αναγνώριση της αποσχιστικής οντότητας.
Αυτή η προσέγγιση συνδέεται με αλλαγή πλεύσης σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση του Κυπριακού. Μια προσέγγιση, η οποία αναβαθμίζει τη συνεργασία των «δύο πλευρών» επί του εδάφους, δύο οντοτήτων που θα συνεννοούνται και θα επιλύουν ζητήματα, προβλήματα, διαφορές μέσα από μηχανισμούς, διά των τεχνικών επιτροπών. Στα ζητήματα, για παράδειγμα, της νεκρής ζώνης οι συνεννοήσεις θα μπορούν να γίνονται μεταξύ της Εθνικής Φρουράς και των Τουρκοκυπριακών Δυνάμεων Ασφαλείας. Ο κατοχικός στρατός είναι προφανώς… αόρατος.
Είναι ξεκάθαρο πως η Κύπρος βρίσκεται υπό ασφυκτικό κλοιό πιέσεων τόσο σε σχέση με τη μορφή μιας μελλοντικής διευθέτησης στο πολιτικό θέμα όσο και ως προς τα ενεργειακά. Επί της ουσίας, βρίσκεται υπό επίθεση, επέλαση της Τουρκίας, η οποία βρίσκει και συμμάχους στην προσπάθεια να επιβάλει όρους επί του εδάφους και στη θαλάσσια περιοχή.
