Σε πλήρη λειτουργία με δυνατότητα άμεσης καταγραφής και απομαγνητοφώνησης συνομιλιών αλλά και, κυρίως, αυτόματης χαρτογράφησης εγκληματικών οργανώσεων και των διασυνδέσεων ύποπτων ιδιωτών σχεδόν προτού ακόμη ολοκληρωθούν οι συνομιλίες τους τίθεται το νέο υπερσύστημα υποκλοπών της ΕΥΠ, όπως αποκαλύπτει το «Βήμα». Μάλιστα η άμεση χαρτογράφηση του κύκλου των επαφών του υπό παρακολούθηση μπορεί να γίνεται μέσω των σελίδων κοινωνικής δικτύωσης ή των chatrooms («δωματίων συζήτησης») και άλλων ιστοσελίδων που μπορεί να επισκέπτεται από το κινητό ή τον ηλεκτρονικό υπολογιστή του.
Οι δυνατότητες του νέου συστήματος
Ο «Μεγάλος Αδελφός», κόστους άνω των 4 εκατ. ευρώ, είναι ιταλικής κατασκευής και θα έχει δυνατότητα – σύμφωνα με τα αποκαλυπτικά στοιχεία του «Βήματος της Κυριακής» – παρακολούθησης υπερδιπλάσιου αριθμού στόχων από το προηγούμενο γερμανικό σύστημα, όπως και όλων των τηλεφωνικών επαφών ή των δεδομένων Internet μέσω και του δικτύου 5G. Επίσης θα έχει τη δυνατότητα καταγραφής συνομιλιών εκατοντάδων ψηφιακών τηλεφώνων (της σταθερής τηλεφωνίας), δυνατότητα που δεν υπήρχε με το προηγούμενο σύστημα. Επιπλέον διαθέτει ειδικές ασφαλιστικές δικλίδες για να μην υπάρχει το ενδεχόμενο λαθραίας ακρόασης συνομιλιών ιδιωτών με «τρικ» που φαίνεται να υπήρχαν άλλες περιόδους και με κενά ασφαλείας που είχαν επισημανθεί σε ελέγχους από την Αρχή Διασφάλισης Απορρήτου Επικοινωνιών. Με στελέχη όμως των αρμόδιων υπηρεσιών αλλά και τεχνικούς να αναφέρουν πως «παρότι έγιναν μεθοδικές έρευνες ώστε να υπάρξει δυνατότητα προσδιορισμού τηλεφωνικών επαφών μέσω των διαδικτυακών πλατφορμών (Viber, WhatsApp, Signal κ.λπ.) και καταγραφής των μηνυμάτων και του οπτικού υλικού που ανταλλάσσεται, προς το παρόν αυτό δεν έχει καταστεί εφικτό. Και αυτό γιατί θα χρειαζόταν η αγορά ειδικού συστήματος αποκωδικοποίησης, ισραηλινής ή ιταλικής τεχνολογίας, κόστους περίπου 25 εκατ. ευρώ. Ενα υψηλό δηλαδή κόστος, με αμφίβολα τεχνικά αποτελέσματα. Παράλληλα είναι εξαιρετικά δύσκολο να υπάρχει σχετική συνεργασία με τους παρόχους αυτών των υπηρεσιών στο εξωτερικό – κυρίως στις ΗΠΑ – που συνεχώς αλλάζουν τους κωδικούς κρυπτογράφησής τους». Χωρίς όμως να μπορεί να διαπιστωθεί αν το νέο σύστημα θα μπορεί τελικώς να προχωρά, σε ορισμένες περιπτώσεις, και στη μερική παρακολούθηση των διαδικτυακών πλατφορμών, παρά τις περί αντιθέτου διαβεβαιώσεις, σε μια προσπάθεια αιφνιδιασμού των υπόπτων.
Την ίδια ώρα πάντως, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της ΑΔΑΕ, το 2020 υπήρξε αύξηση του αριθμού των υποκλοπών με βάση δικαστικά βουλεύματα (για υποθέσεις δολοφονιών, ληστειών, κλοπών, ναρκωτικών και άλλες) κατά 39%. Το 2019 είχαν εκδοθεί 2.302 βουλεύματα για αρέσεις τηλεφωνικού απορρήτου και το 2020 αυτές ανήλθαν σε 3.190. Επίσης υπήρξε αύξηση κατά 18% (13.751 το 2020 έναντι 11.680 το 2019) των νόμιμων συνακροάσεων μέσω εισαγγελικών διατάξεων που δίνονται για υποθέσεις κατασκοπείας, δράσεις ενόπλων οργανώσεων, παρουσία υπόπτων για συμμετοχή του ISIS στη χώρα μας κλπ.
Αμεσος εντοπισμός και ανάλυση δεδομένων
Το σύστημα που διέθετε μέχρι τώρα η ΕΥΠ (αντίστοιχα έχει και η ΕΛ.ΑΣ. στην Αντιτρομοκρατική Υπηρεσία και στη Διεύθυνση Διαχείρισης και Ανάλυσης Πληροφοριών – ΔΙΔΑΠ) είχε τη δυνατότητα καταγραφής συνομιλιών περίπου 600 κινητών και 100 σταθερών τηλεφώνων, όπως και live παρακολούθησης 100 τηλεφώνων. Το προηγούμενο σύστημα είχε αποκτηθεί την περίοδο 2005-2007 αλλά παρουσίαζε πολλά λειτουργικά προβλήματα, ενώ σε ελέγχους που είχαν πραγματοποιηθεί από την Αρχή Διασφάλισης Απορρήτου Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ) την περίοδο 2017-2019, επί ΣΥΡΙΖΑ, είχε διαπιστωθεί ότι δεν είχε πολλές δικλίδες ασφαλείας και με περιθώρια λαθροχειριών.
Το τωρινό σύστημα, σύμφωνα με σχετική ανάλυση που έχει τεθεί στη διάθεση της εφημερίδας, «θα διασυνδεθεί αρχικά νομίμως με πέντε παρόχους VoIP, VoBB (τηλεφωνικές συνομιλίες μέσω Διαδικτύου), PSTN, ISDN (αναλογικές και ψηφιακές υπηρεσίες επικοινωνίας), όπως και με τρεις παρόχους κινητής τηλεφωνίας στη χώρα μας. Ακόμα, το σύστημα υποστηρίζει την παρακολούθηση 1.100 στόχων κινητής τηλεφωνίας (φωνή, δεδομένα, συμπεριλαμβανομένων υπηρεσιών Διαδικτύου) και 500 στόχων σταθερής τηλεφωνίας (φωνή, δεδομένα, υπηρεσίες Διαδικτύου). Η κατανομή των ρόλων ανά πάροχο θα μεταβάλλεται ανάλογα με τις ανάγκες της ΕΥΠ. Επιπλέον το σύστημα θα υποστηρίζει την ταυτόχρονη παρακολούθηση (δηλαδή και σε live καταγραφή) τουλάχιστον 350 στόχων κινητής τηλεφωνίας και Διαδικτύου και τουλάχιστον 200 στόχων σταθερής τηλεφωνίας και Διαδικτύου», όμως το καινοτόμο του συγκεκριμένου ζητήματος είναι το μνημονευόμενο ότι «κατ’ ελάχιστο απαιτείται η συλλογή, αποκωδικοποίηση και προβολή σε γραφικό περιβάλλον των δεδομένων, περιεχομένου και πληροφορίας, εφόσον δεν είναι κρυπτογραφημένα από ενσύρματα και ασύρματα δίκτυα, MMS, email, Chat, Fax ID, Messaging και άλλα διαδικτυακά δεδομένα».
Κάτι δηλαδή που αναδεικνύει τις άμεσες χαρτογραφήσεις και ειδικές αναλύσεις του δικτύου των παρακολουθούμενων προσώπων, τις διασυνδέσεις τους, τη συχνότητα των επαφών τους. Επιπλέον θα γίνεται άμεσος εντοπισμός των ύποπτων συνομιλιών με λέξεις-«κλειδί», αυτόματη απομαγνητοφώνηση κ.λπ., κάτι που μέχρι σήμερα γινόταν με σημαντική καθυστέρηση, σε δεύτερη φάση, κάτι που επηρέαζε την ταχύτητα των ερευνών.
Ερωτήματα προκαλεί η ενημέρωση υπό παρακολούθηση υπόπτων
Σειρά ερωτημάτων προκαλούν σε αστυνομικούς και δικαστικούς κύκλους όπως και σε άλλους κρατικούς λειτουργούς πληροφορίες ότι η Αρχή Διασφάλισης Απορρήτου Επικοινωνιών προετοιμάζει σύστημα ψηφιοποίησης ή και άλλης επεξεργασίας του αρχείου των δικαστικών εγγράφων της τελευταίας τουλάχιστον δεκαετίας, που αφορούν 60.000-70.000 άρσεις απορρήτου επικοινωνιών και τις σχετικές απόρρητες τηλεφωνικές παρακολουθήσεις από ΕΛ.ΑΣ. και ΕΥΠ. Τα σχετικά δικαστικά έγγραφα στέλνονται βάσει νόμου στην ΑΔΑΕ, που μέχρι τώρα απλώς συγκέντρωνε και καταμετρούσε σε ετήσια έκθεση τα σχετικά αιτήματα. Με ενδεχόμενο στόχο πλέον, όπως μνημονεύουν οι κρατικοί λειτουργοί, να υπάρχει από την εν λόγω Αρχή ενημέρωση ατόμων που μπορεί να εμπλέκονται σε υποθέσεις οργανωμένου εγκλήματος ή σε ζητήματα εθνικής ασφαλείας για τις τηλεφωνικές παρακολουθήσεις που έχουν γίνει από τις κρατικές αρχές. Κάτι που μπορεί να προκαλέσει νέες δυσχέρειες στις περαιτέρω έρευνες των αστυνομικών υπηρεσιών, αφού θα χάνεται το στοιχείο του αιφνιδιασμού και όχι μόνο. Με τους υπόπτους να έχουν πηγή ενημέρωσης για τις μυστικές έρευνες που πραγματοποιούν οι διωκτικές αρχές και οι μυστικές υπηρεσίες και να λαμβάνουν σχετικά μέτρα. Παράλληλα ελλοχεύει ο κίνδυνος, όπως υποστηρίζουν αστυνομικοί, να υπάρξουν δικαστικές εμπλοκές ή να δημιουργηθούν σύνθετα ζητήματα με άτομα που μπορεί να έχουν τύχει αυτής της ενημέρωσης. Πολύ δε περισσότερο που αρκετές από αυτές τις άρσεις απορρήτου μπορεί να αφορούν παρακολουθήσεις μελών του ISIS ή υπόπτους για άλλες εγκληματικές ενέργειες, στις οποίες μπορεί να συμμετέχουν και αρχές ασφαλείας από άλλες χώρες της Ευρώπης ή τις ΗΠΑ κ.λπ. Σημειώνεται ότι προ μερικών μηνών η ΑΔΑΕ είχε ζητήσει από δικαστικούς λειτουργούς και από τη λεωφόρο Κατεχάκη να προχωρήσει σε μια τέτοια ενέργεια και υπήρξε αρνητική απάντηση.
