Οχήματα με “αύρα” δακρυγόνων, χημικών και νερού με πίεση, που όταν τα βλέπουμε καταλαβαίνουμε πως κάτι δεν πάει καλά ή… μυρίζει μπαρούτι (μαζί με μυρωδιά μολότοφ και καμένων ελαστικών).
Πρωταγωνιστούν στα δελτία ειδήσεων. Τα αποκαλούν “Αύρες” και ας μην είναι αυτό το όνομά τους ή ακόμη και η ιδιότητά τους. Η θέα τους είναι επιβλητική και σίγουρα όταν βγαίνουν στο δρόμο δεν είναι για καλό.
Τα οχήματα καταστολής ταραχών, ή «εσωτερικής ασφάλειας» (Internal Security Vehicles: ISV’s) όπως έχει καθιερωθεί να λέγονται τα τελευταία χρόνια, έχουν την δική τους ιστορία. Με αφορμή την εμφάνισή τους στους δρόμους της Αθήνας (λόγω των επεισοδίων) ψάξαμε την βρήκαμε και σας την παρουσιάζουμε.
Όπως αναφέρει το newsauto.gr, τα οχήματα αυτά χρησιμοποιούνται στη χώρα μας εδώ και πολλές δεκαετίες. Είναι γνωστά ως “Αύρες”. Για την προέλευση της ονομασίας αυτής υπάρχουν αρκετές θεωρίες, η πιθανότερη όμως είναι αυτή με τις βρετανικές ρίζες από τα αρχικά A.V.R.E’s (Armoured Vehicles of Royal Engineers), που περιγράφει τα τεθωρακισμένα οχήματα μάχης μηχανικού, του Βρετανικού στρατού.
Μια από τις βασικές αποστολές των οχημάτων αυτών είναι η διάνοιξη/διάσπαση εμποδίων στο πεδίο της μάχης, αποστολή που έχουν συχνά τα οχήματα καταστολής ταραχών: Την διάλυση οδοφραγμάτων και άλλων εμποδίων, για να διευκολυνθεί η πρόσβαση στις αστυνομικές δυνάμεις.
Η παράφραση των αρχικών AVRE’s ως «αύρες» χρονολογείται ίσως από την δεκαετία του ’20, όταν δηλαδή αποκτήθηκαν τα πρώτα οχήματα καταστολής, που ήταν βρετανικής προέλευσης. Η χρήση του όρου γενικεύτηκε κατά στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’40 και τη δεκαετία του ’50 όταν η Αστυνομία και η Χωροφυλακή απέκτησαν νεότερα οχήματα γι΄αυτήν την αποστολή. Σημειώστε πως είχαν προηγηθεί οι επιχειρήσεις του Βρετανικού Στρατού στην Αθήνα κατά τα Δεκεμβριανά.
Τα πρώτα οχήματα καταστολής ταραχών που εμφανίστηκαν στη χώρα μας ανήκαν στον Στρατό. Επρόκειτο για 10 (ίσως 20) Peerless Lorry της βρετανικής Vickers-Armstrong τα οποία παρελήφθησαν από τη χώρα μας το 1923. Τα οχήματα αυτά είχαν πλούσια δράση τόσο στην καταστολή διαδηλώσεων όσο και στα διάφορα στρατιωτικά κινήματα που έλαβαν χώρα στην Ελλάδα τη περίοδο του Μεσοπολέμου, κυρίως στην Αττική αλλά και στη Θεσσαλονίκη.
Την Άνοιξη του 1938 ιδρύεται το Μηχανοκίνητο Τμήμα της Χωροφυλακής το οποίο υπάγεται στο Τάγμα Χωροφυλακής Αθηνών. Το τμήμα αυτό, είχε 350 άνδρες και εφοδιάστηκε με 300 συνολικά μοτοσυκλέτες BMW με καλάθι.
Τον Μάιο του 1946 ιδρύεται το Μηχανοκίνητο Τάγμα της Χωροφυλακής με δύναμη 500 ανδρών. Η μονάδα εφοδιάστηκε με τεθωρακισμένα οχήματα αναγνώρισης Marmon Hurrigton Mk.IV(F), Τον Απρίλιο του 1947 συγκροτείται στην Αθήνα και η Τεθωρακισμένη Ίλη Εφόδου της Αστυνομίας Πόλεων, υπαγόμενη στην Υποδιεύθυνση Μηχανοκινήτων στη Γενική Ασφάλεια. Εφοδιάστηκε με καναδικής 8 τεθωρακισμένα οχήματα Otter Mk.I και 7 C-15TA, της General Motors Canada.
Τα οχήματα αυτά αργότερα ανακατασκευάστηκαν εφοδιαζόμενα με νέους κινητήρες και διάφορες άλλες μετατροπές και παρέμειναν σε υπηρεσία μέχρι και το 1974, πάντοτε υπό τη Υποδιεύθυνση Μηχανοκινήτων της Αστυνομίας Πόλεων η οποία συστάθηκε τον Σεπτέμβριο του 1960. Στην συγκεκριμένη Υποδιεύθυνση θα υπαχθεί και το Τμήμα Χρήσης Δακρυγόνων Αερίων. Κατά την ταραγμένη δεκαετία του ’60, ως αποτέλεσμα και των νέων τακτικών που υιοθετήθηκαν, τα M-3A1 White γνώρισαν πλούσια δράση εναντίον διαδηλωτών σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, ενώ έλαβαν μέρος και στα γεγονότα του Πολυτεχνείου το 1973.
Το 1974 με τη Μεταπολίτευση, παραγγέλθηκαν, για την Αστυνομία Πόλεων και τη Χωροφυλακή, στην ελβετική Mowag τα θωρακισμένα οχήματα (Roland και Grenadier).Ήταν οχήματα 4×4, βάρους 4,4 τόνων με τριμελές πλήρωμα με δυνατότητα μεταφοράς άλλων τριών ατόμων.
Η αρχική τους αποστολή ήταν κυρίως η καταστολή ταραχών (επεισόδια σε πορείες και συγκεντρώσεις, εξεγέρσεις σε φυλακές κλπ.) δρώντας σε πολλαπλούς ρόλους (άμεση επέμβαση, φραγμός, διάσπαση εμποδίων, εκτόξευση δακρυγόνων κλπ.). Οι παραδόσεις των οχημάτων ολοκληρώθηκαν το 1976 και ήταν βαμμένα σε γκρι ή ανοιχτό πράσινο χρώμα εμφανίστηκαν για πρώτη φορά τον Φεβρουάριο του 1975.
Μετά από δυστυχήματα, που σημειώθηκαν τα επόμενα χρόνια, η τακτική χρήση των θωρακισμένων οχημάτων σε διαδηλώσεις αναθεωρήθηκε και αυτά ανέλαβαν ως κύρια αποστολή την φύλαξη κρατικών εγκαταστάσεων (αεροδρόμιο υπουργεία κ.α.).
Με την ενοποίηση Χωροφυλακής και Αστυνομίας Πόλεων και την σύσταση της Ελληνικής Αστυνομίας το 1984, τα συγκεκριμένα οχήματα πέρασαν στην Υποδιεύθυνση Μηχανοκίνητων Μονάδων της Διεύθυνσης Αστυνομικών Επιχειρήσεων Αττικής. Τότε απέκτησαν και το μπλε σκούρο χρώμα τους.
Στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’90 τα Mowag αποσύρθηκαν και εκποιήθηκαν κάποια αγοράστηκαν από ιδιώτες (είτε σε λειτουργική κατάσταση, είτε ως στατικά εκθέματα). Η τελευταία εμφάνιση των τεθωρακισμένων αυτών καταγράφηκε στα γενικευμένα επεισόδια στην Αθήνα τον Δεκέμβριο του 2008, όπου είχαμε και ένα θάνατο από δυστύχημα (παρασύρθηκε από το όχημα).
Από την «Αύρα» στον «Αίαντα» των 380.000 ευρώ
Στις αρχές της δεκαετίας του ’60 οχήματα καταστολής ταραχών απέκτησε και η Πυροσβεστική. Δεν επρόκειτο φυσικά για θωρακισμένα αυτοκίνητα αλλά για οχήματα εκτόξευσης νερού υπό πίεση, μια τακτική που γνώριζε ιδιαίτερη διάδοση διεθνώς την εποχή εκείνη.
Τα πρώτα τέτοια οχήματα στην Ελλάδα ήταν τύπου Magirus Deutz Mercur-125 και παρελήφθησαν το 1960. Επισήμως χαρακτηρίζονταν ως «οχήματα διαλύσεως δημοσίων συναθροίσεων». Το 1968 άρχισαν να αντικαθίστανται από νεώτερα τύπου Loadstar 1800 της International Harvester με δεξαμενή νερού των 5.000 λίτρων.
Με τη σειρά τους έδωσαν τη θέση τους στα Magirus Deutz 232D16 που παρελήφθησαν την περίοδο 1980-1982. Αυτά έφεραν δεξαμενή νερού των 7.000 λίτρων. Αρχικά παραδόθηκαν στη Μονάδα Βαρέων Οχημάτων Αθηνών, αλλά αργότερα μοιράστηκαν σε διάφορους Πυροσβεστικούς Σταθμούς της Αττικής και της Θεσσαλονίκης.
Αν και η αποστολή τους ήταν η «διάλυση δημοσίων συναθροίσεων», δεν χρησιμοποιήθηκαν εναντίον διαδηλωτών, παρά μόνο για την απλή κατάσβεση πυρκαγιών κατά την διάρκεια επεισοδίων. Έτσι η ΕΛ.ΑΣ. αναγκάστηκε να αποκτήσει τα δικά της οχήματα ρίψεως νερού.
Την περίοδο 2002-2003, εν όψει τότε και των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, εμφανίστηκαν συγκεκριμένες ανάγκες για τεθωρακισμένα αστυνομικά οχήματα. Για την κάλυψη των αναγκών αυτών η Ε.Κ.Α.Μ. απέκτησε δύο Ford F-550 Trooper με θωράκιση της εταιρείας Armet (προστασία από διατρητικές βολίδες των 7,62mm).
Στον μπροστινό προφυλακτήρα έχουν ενσωματωμένο ειδικό κριό για την διάλυση εμποδίων. Τα εν λόγω οχήματα χρησιμοποιούνται από την ΕΚΑΜ για μεταφορά και υποστήριξη Ομάδων Εφόδου εντός της λεγόμενης «καυτής ζώνης» σε επικίνδυνα περαστικά.
Το 2004 η ΕΛ.ΑΣ. απέκτησε και ένα όχημα ρίψης νερού τύπου RCU-6000 της ισραηλινής εταιρείας BAT. Το όχημα, που έγινε γνωστό ως «Αίαντας» βασίζεται σε σασί φορτηγού Mercedes-Benz και φέρει εκτοξευτήρα νερού υπό πίεση (το οποίο μπορεί να αναμιχθεί και με χρωστικές ή άλλες ουσίες στη δεξαμενή των 6.000 λίτρων που έχει το όχημα), ειδικές προστατευτικές επιφάνειες. Βγήκε στο δρόμο για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια επεισοδίων στη περιοχή της Κερατέας το 2010.
Το 2012 αποκτήθηκαν άλλα 4 οχήματα του ίδιου τύπου, τα οποία διαφέρουν μόνο σε μικρολεπτομέρειες και ξεχωρίζουν λόγω του λευκού τους χρώματος. Το συνολικό πρόγραμμα στοίχισε 380.000 ευρώ. Η χρήση τους δεν είναι συχνή αλλά πάντοτε βρίσκονται σε επιφυλακή κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων ή άλλων μαζικών συναθροίσεων.
