Αν και η πυρηνική ενέργεια υπήρξε για πολλά χρόνια απαγορευμένη λέξη στην Ελλάδα, οι συζητήσεις αλλά και το ενδιαφέρον που επιδεικνύουν το τελευταίο διάστημα κυβερνητικοί παράγοντες, επιστήμονες και τεχνοκράτες δείχνει ότι οι πυρηνικοί αντιδραστήρες είναι μια τεχνολογία που έχει μπει έστω κι δειλά στο δημόσιο διάλογο.
Το είπε ξεκάθαρα ο Πρωθυπουργός πριν λίγους μήνες στο συνέδριο του Εconomist επισημαίνοντας ότι η πυρηνική ενέργεια είναι στην ατζέντα των τεχνολογιών για την μετάβαση στην εποχή του μηδενικού άνθρακα. Το επικύρωσε σε όλους τους τόνους πρόσφατη ημερίδα που διοργάνωσε το think tank Ινστιτούτο Εξωτερικών Υποθέσεων αλλά και η χθεσινή παρουσία του συμβούλου του πρωθυπουργού κ. Νίκου Τσάφου σε ένα work shop που διοργάνωσε η Athlos Energy.
Σύμφωνα με το newmoney.gr, Δύο νέοι επιστήμονες ελληνικής καταγωγής που ζουν στο εξωτερικό, ο Στάθης Βλασόπουλος και ο Διονύσης Χιόνης με μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές στην Ελβετία στην πυρηνική μηχανική και την φυσική, βάζουν ως στόχο να προλειάνουν το έδαφος για την πυρηνική ενέργεια στην Ελλάδα και να βολιδοσκοπήσουν το κυβερνητικό ενδιαφέρον.
Ο ενεργειακός σύμβουλος του Πρωθυπουργού εμφανίστηκε επιφυλακτικός για τις εξελίξεις γύρω από τους πυρηνικούς αντιδραστήρες αλλά και ρεαλιστής. Όπως είπε, υπάρχει ένας σκεπτικισμός για τα πυρηνικά αλλά και ανοιχτό μυαλό ως προς την χρήση των νέων τεχνολογιών. Ειδικά αν αναλογιστεί κανείς ότι η Ελλάδα περιστοιχίζεται από χώρες που επενδύουν στην πυρηνική ενέργεια όπως η Βουλγαρία, η Ρουμανία, η Τουρκία και η Αίγυπτος, στοιχείο που καταρρίπτει και την επιχειρηματολογία ότι οι χώρες χωρίς πυρηνικά είναι πιο ασφαλείς στο σενάριο ενός πυρηνικού ατυχήματος όταν σε μια γειτονιά, όπως η δική μας, υπάρχουν γύρω μας ή σχεδιάζονται πυρηνικά εργοστάσια.
Οι μεγάλες αποκλίσεις από το αρχικό χρονοδιάγραμμα σχεδιασμού αλλά και η εκτίναξη του κόστους συνιστούν επίσης παράγοντες προβληματισμού για την ελληνική πλευρά κάτι για το οποίο υπάρχουν πλείστα παραδείγματα στην διεθνή πυρηνική σκακιέρα.
Πώς επομένως θα μπορούσε να πορευτεί στην νέα πραγματικότητα η χώρα μας; Πληροφορίες αναφέρουν ότι πάνω στο τραπέζι εξακολουθεί να υπάρχει το ενδεχόμενο συνεργασίας της Ελλάδας με κάποια γειτονική χώρα είτε επενδύοντας σε αντίστοιχο πυρηνικό εργοστάσιο είτε συνάπτοντας ένα πολυετές διμερές συμβόλαιο για προμήθεια πυρηνικής ενέργειας.
Υπενθυμίζεται ότι στο πρόσφατο παρελθόν ο τότε Βούλγαρος Πρωθυπουργός Νικολάι Ντένκοφ κατά την διάρκεια συνάντησής του με τον Κυριάκο Μητσοτάκη είχε αποκαλύψει ότι η ελληνική κυβέρνηση ενδιαφέρεται να επενδύσει στους νέους αντιδραστήρες στο Κοζλοντούι χωρίς ωστόσο να επιβεβαιωθεί από την ελληνική πλευρά.
Ο κ. Τσάφος αναφέρθηκε χθες στις μεγάλες ανάγκες εξισορρόπησης που έχει το ελληνικό σύστημα ενέργειας λόγω της στοχαστικότητας των ΑΠΕ (δεν υπάρχει σταθερή παραγωγή ενέργειας όλες τις ώρες της μέρας). Όπως είπε ενώ καταναλώνουμε 140 γιγαβατώρες ενέργειας, η παραγωγή των φωτοβολταϊκών είναι από 5-50 γιγαβατώρες και των αιολικών από 3-74 γιγαβατώρες, δημιουργώντας μεγάλη δυσκολία στην εξισορρόπηση.
Ζυμώσεις
Εκτίμησε ότι μέσα στα επόμενα 2 έως 3 χρόνια θα υπάρξει η ζύμωση που απαιτείται ώστε να αποφασιστεί ποιο θα είναι το επόμενο βήμα και για την χώρα μας. «Και σήμερα να αποφασίζαμε να προχωρήσουμε στην πυρηνική ενέργεια δεν θα είχαμε παραγωγή ενέργειας τα επόμενα πέντε χρόνια». Όλα όπως είπε είναι συνάρτηση και με το τι συμβαίνει στη γειτονιά μας. «Αν για παράδειγμα βλέπαμε ότι οι Ρουμάνοι χτίζουν SMRs (μικρούς αρθρωτούς αντιδραστήρες) που θα είναι έτοιμοι το 2029 με ένα συγκεκριμένο κόστος και μετά ακολουθούσαν για παράδειγμα οι Τσέχοι, θα μπορούσε να υπάρξει μεγαλύτερη κινητικότητα.
Ως αντίστοιχο παράδειγμα δικό μας αλλά και παγκοσμίως αναφέρεται η περίπτωση του υδρογόνου. Βλέπουμε διεθνώς να ακυρώνονται επενδυτικά σχέδια και οι επενδυτές να «μαζεύουν» τα business plan τους και να χάνεται η ορμή με την οποία ξεκίνησαν μέχρι να ωριμάσει τεχνολογία.
Αργή η μετάβαση
Όπως επισημαίνεται, οι στόχοι των SMRs δεν είναι τόσο κοντινoί καθώς υπάρχουν πλέον προβλέψεις ότι η τεχνολογία θα είναι εφαρμόσιμη από το 2035.
Πρόκειται για τους λεγόμενους Small Modular Reactors – SMR, οι οποίοι έχουν μικρότερή ισχύ συγκριτικά με τους κλασσικούς μεγάλους αντιδραστήρες, φαίνεται να είναι η ιδανική λύση για διάφορες εφαρμογές και για περισσότερες χώρες, συμπεριλαμβανομένων μικρότερων χωρών, όπως η Ελλάδα. Το μικρότερα μέγεθος αυτών τους κάνει και ελκυστικότερους επενδυτικά καθώς χρειάζονται αρκετά μικρότερα κεφάλαιο για την υλοποίηση τέτοιων πρότζεκτ. Επίσης η πυρηνική ενέργεια δεν έχει στοχαστικότατα, και λειτουργεί όλο το χρόνο αδιάκοπα.
Είναι σημαντικό να τονιστεί επίσης σύμφωνα με τους ιδρυτές της Athlos Energy ότι μπορεί να λειτουργήσει συνδυαστικά με όλες τις άλλες πράσινες μορφές ενέργειας (ηλιακή, αιολική, κ.α), προσφέροντας ένα σταθερό φορτίο βάσης στο ενεργειακό μείγμα αντικαθιστώντας ουσιαστικά την ρυπογόνα ενέργεια από ορυκτά καύσιμα. Επιπλέον η πυρηνική ενέργεια αν και ακριβή ακόμη, θα μπορούσε να αποτελέσει ιδανική λύση για διάφορες άλλες εφαρμογές όπως η ηλεκτροδότηση νησιών, η αφαλάτωση, η παραγωγή πράσινου υδρογόνου, αμμωνίας, υποστήριξη data centers, κτλ.
Οι μεγάλες καθυστερήσεις
Σήμερα τα πιο πετυχημένα παραδείγματα στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας θεωρούνται από όσους παρακολουθούν την παγκόσμια αγορά η Ρωσία, η οποία σχεδιάζει απ’ την αρχή πυρηνικούς αντιδραστήρες και τους παραδίδει με το κλειδί στο χέρι.
Η Κίνα που επίσης έχει στήσει μια εντυπωσιακή μηχανή πυρηνικής ενέργειας και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τα οποία τα τελευταία 20 χρόνια έχουν ξεκινήσει με τους Κορεάτες από το μηδέν και έχουν να παρουσιάσουν ικανοποιητικά αποτελέσματα. Σε Γαλλία, Αγγλία, Σλοβακία τα πρότζεκτ είναι όλα over budget με την Σλοβακία να στέκει στην κορυφή αφού η κατασκευή έφτασε τα 38,1 χρόνια με μια ενδιάμεση περίοδο παύσης. Στην Φιλανδία αντίστοιχα η διάρκεια της κατασκευής ήταν 4,5 χρόνια και οι καθυστερήσεις έχουν φτάσει τα 16 χρόνια. Η Γαλλία ξεκίνησε το 2007 και ακόμα δεν έχει συνδεθεί στο δίκτυο.
Σύμφωνα με τελευταία έκθεση “The World Newclear Industry”, ο μέσος χρόνος από την έναρξη της κατασκευής έως τη σύνδεση στο δίκτυο για τους πέντε αντιδραστήρες που ξεκίνησαν το 2023 ήταν 14,9 χρόνια, σχεδόν έξι χρόνια περισσότερα κατά μέσο όρο από τους χρόνους κατασκευής των μονάδων που ξεκίνησαν έως το 2022 (9 έτη). Αυτό περιλαμβάνει τον πυρηνικο σταθμό Mochovce-3 στη Σλοβακία, με την κατασκευή να ξεκινάει πρώτη μέσα 1985. Τέσσερις μονάδες ξεκίνησαν την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας το πρώτο εξάμηνο του 2024 με μια ομάδα χωρών συμπεριλαμβανομένης της Κίνας, της Ινδίας, των ΗΑΕ και των ΗΠΑ, μετά από ένα μέσο χρονικό διάστημα μεταξύ της έναρξης της κατασκευής και της σύνδεσης στο δίκτυο 9,9 ετών. Κατά τη διάρκεια της τριετίας 2021–2023, μόνο μία από τις 18 μονάδες συνδέθηκε στο δίκτυο ανάμεσα σε εννέα χώρες και ξεκίνησε έγκαιρα.
Η διάρκεια μεταξύ της έναρξης της κατασκευής και της πρώτης σύνδεσης στο δίκτυο των 18 μονάδων ήταν 10,1 χρόνια. Η πιο μακροπρόθεσμη προοπτική επιβεβαιώνει ότι οι σύντομοι χρόνοι κατασκευής παραμένουν οι εξαιρέσεις. Έντεκα χώρες ολοκλήρωσαν 67 αντιδραστήρες κατά τη δεκαετία 2014–2023—από τους οποίους οι 37 στην Κίνα με μέσο χρόνο κατασκευής 9,9 έτη, πάνω από τα 9,4 έτη του μέσου χρόνου κατασκευής που ήταν τη δεκαετία 2013–2022.
