Με τις κρίσεις να διαδέχονται η μία την άλλη και ήδη δύο πολέμους να σοβούν στην περιοχή μας, τα κέντρα σκέψης στην γειτονική Τουρκία βλέπουν μια ευκαιρία εξεύρεσης λύσεων στα ελληντουρκικά ζητήματα, αρκεί βέβαια όπως επισημαίνουν να δεχτεί η Αθήνα να προσέλθει σε ένα διαδικασία διαλόγου που θα καταλήγει σε μια «συνεργατική νοοτροπία». «Τα δικά τους δικά τους δηλαδή και τα δικά μας δικά τους» που λέει ο ελληνικός λαός.
«Το τρέχον πολιτικό κλίμα στην Τουρκία και την Ελλάδα, σε συνδυασμό με την κοινή δέσμευση των πολιτικών αρχηγών να επιδιώξουν μια θετική ατζέντα, αποτελεί μια κρίσιμη ευκαιρία για έναν πιο εποικοδομητικό διάλογο στις τουρκοελληνικές σχέσεις» γράφει χαρακτηριστικά ο Ταλχά Κιοσέ, αναλυτής της «δεξαμενής σκέψης» της Τουρκίας, SETA. Ο αναλυτής αναφέρει συγκεκριμένα πως: «Έχοντας αντιμετωπίσει τις καταστροφικές συνέπειες της πανδημίας COVID-19, φυσικές καταστροφές, σεισμούς, πυρκαγιές, οικονομικές κρίσεις και τις αρνητικές επιπτώσεις και τους κινδύνους της συνεχιζόμενης σύγκρουσης στην Ουκρανία, καθώς και την κλιμάκωση της έντασης στη Γάζα, που θα μπορούσε να επηρεάσει ολόκληρη την περιοχή, δύο γειτονικές χώρες θα πρέπει, τουλάχιστον, να αναγνωρίσουν την επιτακτική ανάγκη αντιμετώπισης των προβλημάτων τους μέσω ειλικρινούς πολιτικού διαλόγου.
Αναλογιζόμενοι την πρόσφατη ιστορία, γίνεται φανερό ότι όταν και τα δύο έθνη χάνουν την εστίασή τους σε τομείς αμοιβαίου ενδιαφέροντος και εξετάζουν αποκλειστικά τις αναδυόμενες ευκαιρίες και τους κινδύνους μέσω ενός εγωκεντρικού φακού, παραβλέπουν ευρύτερες πιθανότητες. Η δυνατότητα για μια συνεργατική νοοτροπία υποτιμάται από τους ηγέτες και τους πολιτικούς και στις δύο πλευρές. Μέσω μιας προσέγγισης προσανατολισμένης στον διάλογο, αυτοί οι γείτονες μπορούν να φτάσουν σε μια κατανόηση που μεγιστοποιεί τα αντίστοιχα συμφέροντά τους.
Επίμαχα ζητήματα όπως τα χωρικά ύδατα των νησιών του Αιγαίου, η θαλάσσια οριοθέτηση, οι συζητήσεις για τον εναέριο χώρο και οι ανησυχίες σχετικά με τη στρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου θα συνεχιστούν. Δεν πρέπει να αναμένονται γρήγορες λύσεις σε αυτά τα ζητήματα και διπλωμάτες και πολιτικοί θα παραμείνουν δεσμευμένοι στην αντιμετώπιση αυτών των περίπλοκων ζητημάτων. Πιο κρίσιμη, ωστόσο, είναι η μεθοδολογία που χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση αυτών των διαφορών και τη διαχείριση της συνολικής πολιτικής ατμόσφαιρας για να αποφευχθεί η έξοδος των εντάσεων εκτός ελέγχου.
Μετά από γύρους διαβουλεύσεων και εποικοδομητικών διπλωματικών ανταλλαγών μεταξύ του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και του Έλληνα πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, η αναγνώριση ότι μια θετική πολιτική ατμόσφαιρα συμβάλλει στην οικοδόμηση αμοιβαίας εμπιστοσύνης είναι σημαντική. Οι συναντήσεις στο περιθώριο της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους τον Ιούλιο του 2023 και της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ (UNGA) τον Σεπτέμβριο του 2023 άνοιξαν το δρόμο για μια θετική ατζέντα. Έχοντας δει τις επικίνδυνες συνέπειες των αχαλίνωτων πολιτικών αντιπαραθέσεων, οι ηγέτες επέλεξαν τη συμφιλίωση έναντι της περαιτέρω κλιμάκωσης. Τώρα εναπόκειται σε πολιτικούς ηγέτες, διανοούμενους και δημόσια πρόσωπα και στις δύο χώρες να διαχειριστούν τα δημόσια αισθήματα και να διαμορφώσουν ρεαλιστικές και εποικοδομητικές προσδοκίες.
Σταθερότητα και βεβαιότητα
Μέσα σε μια ταραγμένη περιοχή, οι ελληνοτουρκικές σχέσεις πρέπει να σταθούν ως πυλώνας σταθερότητας και όχι ως ζώνη αβεβαιότητας. Εξίσου κρίσιμη είναι η αποτροπή τρίτων από το να εκμεταλλεύονται και να εργαλοποιούν τα τρέχοντα ζητήματα μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας. Ενώ τα εξωτερικά συμφέροντα μπορεί να εξασθενήσουν ή να μετατοπιστούν, οι πολίτες και των δύο εθνών θα συνεχίσουν να συνυπάρχουν. Εντάσεις και αρνητικά πολιτικά μηνύματα ενδέχεται να εμφανίζονται περιοδικά και τα δύο μέρη θα πρέπει να είναι προετοιμασμένα να αντιμετωπίσουν αυτές τις στιγμές με υπομονή. Οι ηγέτες πρέπει να επικεντρωθούν στα μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα στρατηγικά οφέλη αυτής της εποικοδομητικής διαδικασίας πολιτικού διαλόγου.
Με μια συνεχιζόμενη θετική ατζέντα, οι ηγέτες και των δύο χωρών υιοθετούν μια νέα μεθοδολογία για την επίλυση των διαφορών τους. Αυτή η προσέγγιση βασίζεται σε αμοιβαία συμφέροντα και στη δέσμευση για διαρκή πολιτικό διάλογο. Προηγούμενες προσπάθειες, που επικεντρώνονταν αποκλειστικά στις ανησυχίες της μιας πλευράς, αποδείχθηκαν ανεπιτυχείς, με αποτέλεσμα και οι δύο χώρες να χάσουν πολλές οικονομικές και πολιτικές ευκαιρίες. Η αισιοδοξία, μετριασμένη από προσοχή και υπομονή, είναι το κλειδί για την επιτυχία αυτής της νέας διαδικασίας. Καθώς η θετική ατζέντα παράγει απτά αποτελέσματα, η υποστήριξη αυτής της διαδικασίας από τους ψηφοφόρους και στις δύο χώρες πιθανότατα θα αυξηθεί».
