Τα τουρκικά McDonnell Douglas F-4E Phantom II λειτουργούν για σχεδόν πέντε δεκαετίες, μια μακρά διάρκεια ζωής για μερικά από τα τελευταία μαχητικά πρώτης γραμμής τρίτης γενιάς. Κάποτε «κυβερνούσαν» τους ουρανούς, αλλά σήμερα αντιμετωπίζουν έναν αυξανόμενο αριθμό απειλών και έχουν ξεπεραστεί από πιο προηγμένους αντιπάλους.
Νωρίτερα αυτόν τον μήνα διεξήχθη η μεγάλη άσκηση Anatolian Eagle (AE) 2023 της Τουρκίας, με την συμμετοχή μαζί με τουρκικές μονάδες, το Αζερμπαϊτζάν, Πακιστάν, Κατάρ, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και Ηνωμένο Βασίλειο, οι οποίες συνεισέφεραν όλες με τα δικά τους αεροσκάφη.
Η Τουρκική αεροπορία εκτός από τα F-16 χρησιμοποίησε και τα F-4E Phantom II, τα οποία βρίσκονται στο «λυκόφως» της καριέρας τους αλλά τα διατηρεί ακόμα ενεργά.
Η τουρκική Πολεμική Αεροπορία ξεκίνησε ένα σημαντικό ταξίδι εκσυγχρονισμού για ορισμένα από τα Phantom της στα τέλη της δεκαετίας του 1990, υπογράφοντας μια συμφωνία 632 εκατομμυρίων δολαρίων με την Israel Aerospace Industries (IAI).
Αυτή η συμφωνία θα έβλεπε 54 από τα περίπου 200 F-4E που είχε στο απόθεμά της να αναβαθμιστούν σε διαμόρφωση Terminator 2020. Το έργο ονομάστηκε F-4E-2020, υπό το πρίσμα του στόχου του να διατηρήσει το αεροσκάφος σε πτήση τουλάχιστον μέχρι εκείνο το έτος.
Ο αριθμός των ενεργών F-4E-2020 ποικίλλει ανάλογα με τους διαφορετικούς λογαριασμούς, αλλά οι περισσότεροι αναλυτές έχουν τοποθετήσει τον αριθμό των επιχειρησιακών αεροσκαφών μεταξύ 30 και 40. Σήμερα, έχει απομείνει μόνο μία τουρκική μοίρα F-4, η 111 Filo «Panterler» που βασίζεται σε την αεροπορική βάση του Εσκισεχίρ.
Η Τουρκία προχωρά σε εκτεταμένες αναβαθμίσεις του στόλου της με μαχητικά αεροσκάφη F-16, τη ραχοκοκαλιά της αεροπορίας της. Τέτοιες προσπάθειες είναι αναμφίβολα απαραίτητες, γιατί η Άγκυρα είναι απίθανο να προμηθευτεί αντικαταστάτες πέμπτης γενιάς για πολύ καιρό ακόμη.
Ωστόσο, φαίνεται ότι η απόλυτη αναγκαιότητα και οι σοβαρές ελλείψεις στις προμήθειες, θα μπορούσαν να κάνουν την Τουρκία να μείνει με ελάχιστες επιλογές από το να διατηρήσει αυτά τα μαχητικά αεροσκάφη, για πολύ περισσότερο από το προγραμματισμένο.
Εκ των πραγμάτων, αυτό δηλώνει ότι τα ήδη γερασμένα τουρκικά F-16 φορτώνονται με πτητικές ώρες και σε συνδυασμό με την έλλειψη ανταλλακτικών, λόγω εμπάργκο, αναγκάζουν την τουρκική πολεμική αεροπορία να βγάζει στο προσκήνιο τα απαρχαιωμένα F-4E Phantom II για τιε επεκτατικές της βλέψεις στο Αιγαίο. Με ότι συνεπάγεται αυτό εις βάρος της, σε περίπτωση μιας πραγματικής εμπλοκής.
Είναι γνωστό ότι, η Άγκυρα δεν φαίνεται να λαμβάνει και ιδιαίτερα σοβαρά το θέμα της ασφάλειας των πτήσεων, καθώς οι τούρκοι πιλότοι δεν υπακούουν στις υποδείξεις των Eλλήνων χειριστών και σε πολλές περιπτώσεις το αποτέλεσμα είναι οι αναχαιτίσεις να εξελίσσονται σε αερομαχίες.
Το τελευταίο διάστημα ( πριν από τις τουρκικές εκλογές) δεν διαφεύγει της προσοχής πως, η Άγκυρα στέλνει στο FIR Αθηνών μαχητικά της, προσομοιώνοντας ακόμα και σε βομβαρδισμό καθώς μετά από καιρό εμφανίστηκαν και τουρκικά Phantom στο Αιγαίο.
Το Ιράν
Στη δεκαετία του 1970, υπό την κυριαρχία του τελευταίου Σάχη, το Ιράν απέκτησε έναν τεράστιο και εξαιρετικά εξελιγμένο στόλο μαχητικών αεροσκαφών , μεταξύ άλλων προηγμένων οπλικών συστημάτων, τον οποίο ανταγωνιζόταν μόνο εκείνο του Ισραήλ στην περιοχή εκείνη την εποχή. Ο στόλος αποτελούνταν, από εξαιρετικά προηγμένα F-14 Tomcat τέταρτης γενιάς, αναμφίβολα το πιο θανατηφόρο μαχητικό αεροσκάφος εναέριας υπεροχής στον κόσμο εκείνη την εποχή, μαζί με μεγάλο αριθμό F-4 και F-5 Tiger II.
Μέχρι το 1979, οπότε και έγινε η «Επανάσταση», με τον Χομεϊνί να ανατρέπει τον Σάχη, το Ιράν ήταν ο μεγαλύτερος δορυφόρος των ΗΠΑ στον Αραβικό Κόσμο και την Μέση Ανατολή. Οι Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας, ήταν δομημένες στα αμερικανικά πρότυπα και η Πολεμική Αεροπορία του Ιράν, ήταν ο μεγαλύτερος πελάτης των ΗΠΑ, μαζί με το Ισραήλ.
Ο Σάχης παρήγγειλε επίσης, 160 F-16 και εκδήλωσε ενδιαφέρον να αγοράσει 140 ακόμη. Πιθανότατα, θα είχαν αντικαταστήσει σταδιακά τα F-4 και τα F-5 του Ιράν μεταξύ της δεκαετίας του 1980 και των αρχών του 2000. Αυτό ήταν αν, φυσικά, η επανάσταση του 1979 και η επακόλουθη κατάρρευση των μέχρι τότε στενών σχέσεων ΗΠΑ-Ιράν δεν είχαν συμβεί.
Τελικά ούτε ένα F-16 δεν παραδόθηκε ποτέ στο Ιράν (όπως τα F35 στην Τουρκία)
Ωστόσο, η Τεχεράνη τα κατάφερε, και κατέφυγε στον κανιβαλισμό ορισμένων προσγειωμένων πλαισίων αεροσκαφών F-14 για ανταλλακτικά, για να διατηρήσει τα μαχητικά πρώτης γραμμής αξιόπλοα όταν ήταν απαραίτητο. Ένα πολύ χαρακτηριστικό στατιστικό στο βασικό βιβλίο του εμπειρογνώμονα στρατιωτικής αεροπορίας Tom Cooper, για αυτά τα μαχητικά αεροσκάφη ήταν ότι, κατά τη διάρκεια του πολέμου Ιράν-Ιράκ, κάθε ιρανικό Tomcat χρειαζόταν κατά μέσο όρο 400 ώρες συντήρησης για κάθε ώρα πτήσης!
Το αμερικανικό εμπάργκο όπλων καθήλωσε τα περισσότερα αεροσκάφη, δεδομένου ότι, η νεόκοπη «ισλαμική δημοκρατία» δεν είχε κάποια βιομηχανική προίκα παραγωγής.
Έκτοτε, το Ιράν παλεύει με τις διαθεσιμότητες στα μαχητικά του, έχοντας αναπτύξει ωστόσο εγχώριες βιομηχανίες οι οποίες μπορούν να παράσχουν τουλάχιστον, την βασική υποστήριξη του υπέργηρου στόλου.
Και διαψεύδοντας κάθε απαισιόδοξο σενάριο, τα πήγαν εξαιρετικά. Από τα 80 F-14 κατάφεραν να διατηρήσουν εν ενεργεία τα 79! Κατάφερε να διατηρήσει τα F-4 κανιβαλίζοντας ορισμένα και αντέγραψε το F-5 προχωρώντας στην παραγωγή πανομοιότυπου εγχώριας κατασκευής αεροσκάφους.
Εκτός από την Τουρκία, το Ιράν παραμένει η μόνη χώρα στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, που εξακολουθεί να χρησιμοποιεί F-4. Με την προοπτική απόκτησης αυτού του τεράστιου ιρανικού στόλου F-16, η Τεχεράνη έπρεπε απλώς να κρατήσει αυτά τα ολοένα και πιο γερασμένα μαχητικά σε υπηρεσία εκτός ανάγκης. Η πολύ πιο πρόσφατη χαμένη ευκαιρία της Τουρκίας για απόκτηση F-35, σε συνδυασμό με το μακρινό όνειρο ανάπτυξης ενός πλήρως λειτουργικού TF-X, σημαίνει ότι και αυτή η πιθανότατα θα πρέπει να παρατείνει τη διάρκεια ζωής των υπόλοιπων F-4 πολύ περισσότερο από ότι προβλεπόταν.
Ενώ το Ιράν προμηθεύτηκε έναν αρκετά μεγάλο στόλο ρωσικών MiG-29 Fulcrums τέταρτης γενιάς τη δεκαετία του 1990, μεγάλο μέρος του αποθέματος της αεροπορικής του δύναμης μέχρι σήμερα, εξακολουθεί να αποτελείται σε μεγάλο βαθμό από υπολείμματα από τις εξαγορές του Σάχη. Παρομοίως, ενώ η Τουρκία μπορεί τελικά να διακινδυνεύσει να αγοράσει μαχητικά πολλαπλών ρόλων Su-35 4,5 γενιάς από τη Ρωσία, ειδικά εάν οι αμυντικοί δεσμοί με τις ΗΠΑ και τη Δύση είναι περαιτέρω ή ανεπανόρθωτα τεταμένες, και αυτά θα συμπλήρωναν μάλλον, παρά θα αντικαθιστούσαν πλήρως τον στόλο της F-16.
Οι ομοιότητες με το Ιράν είναι περισσότερο από εμφανείς. Και η Ιρανοποίηση της Τουρκίας στην πολιτική της ζωή, με την Ισλαμοποίηση του στρατεύματος και της καθημερινότητας, κάθε μέρα βαίνει ολοένα και πιο εμφανής.
