Τα τελευταία χρόνια και κυρίως μετά το 2016, παρατηρούμε μια στροφή της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας προς την "Ανατολή", βελτιώνοντας σε μεγάλο βαθμός τις σχέσεις της με Κίνα και ιδιαίτερα με την Ρωσία.
Ωστόσο πέραν αυτού, η Τουρκία έχει εμβαθύνει τις σχέσεις της με τις χώρες της Υπερκαυκασίας, μέσω διμερών σχέσεων αλλά κυρίως μέσω του "Οργανισμού Τουρκικών κρατών", εντός του οποίου κατέχει ηγετική θέση.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία που είχε ως αποτέλεσμα την διακοπή ροής πετρελαίου και φυσικού αερίου απευθείας από την Ρωσία προς την Ευρώπη, έδωσε την ευκαιρία στην Τουρκία να επιχειρήσει να αναχθεί σε χώρα transit φυσικού αερίου και πετρελαίου των χωρών της Υπερκαυκασίας προς την ΕΕ μέσω αγωγών, ενώ παράλληλα ο Ερντογάν σε συνεργασία με τον Πούτιν προωθούν την εξαγωγή ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου,μέσω Τουρκίας προς την Ευρώπη.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Η Τουρκία με όπλο το φυσικό αέριο "δορυφοριοποιεί" την Βουλγαρία- Οι κίνδυνοι και οι κινήσεις σε σχέση με την άμυνα μας στον Έβρο
Με αφετηρία τα παραπάνω, θα επιχειρήσουμε να αναλύσουμε στη συνέχεια άρθρο έγκριτου Διεθνούς ΜΜΕ, με τίτλο "Η πολιτική αγωγών της Τουρκίας στην Κεντρική Ασία", κυριότερα σημεία του οποίου είναι τα ακόλουθα:
"Ενώ τα ενεργειακά και οικονομικά συμφέροντα οδηγούν τη στρατηγική της Τουρκίας, ο Ερντογάν αναμφίβολα θα συνεχίσει να πιέζει προς τον παντουρκισμό
Η Κεντρική Ασία και ο Νότιος Καύκασος βρίσκονται εδώ και πολύ καιρό στη γεωπολιτική τροχιά της Ρωσίας. Αλλά καθώς ο πόλεμος του Κρεμλίνου στην Ουκρανία συναντά δυσκολίες, η Τουρκία προσπαθεί να επωφεληθεί αυξάνοντας την επιρροή της στις στρατηγικά σημαντικές περιοχές.
Δεν είναι μυστικό η Άγκυρα βλέπει το Αζερμπαϊτζάν, το Καζακστάν, το Κιργιστάν, το Τουρκμενιστάν και το Ουζμπεκιστάν ως χώρες που ανήκουν στον τουρκικό κόσμο, μια ιδέα που ο πρώην Πρόεδρος της Τουρκίας Αμπντουλάχ Γκιούλ κάποτε διατύπωσε ως «ένα έθνος, έξι κράτη».
Ωστόσο, οι πολιτιστικοί δεσμοί δεν είναι αυτό που οδηγεί τον διάδοχό του, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, τώρα.
Σήμερα, όλα έχουν να κάνουν με την ενέργεια.
Οι δεσμοί της Τουρκίας με το Τουρκμενιστάν είναι ιδιαίτερα σημαντικοί.
Παρά το γεγονός ότι το Τουρκμενιστάν δεν είναι μέλος του Οργανισμού Τουρκικών Κρατών, μιας περιφερειακής ομάδας με επιρροή τουρκόφωνων χωρών, το Τουρκμενιστάν διαδραματίζει βασικό ρόλο στη στρατηγική της Άγκυρας για την Κεντρική Ασία.
Όπως το είπε ωμά τον περασμένο μήνα ο Ερντογάν, «ελπίζω ότι το Τουρκμενικό αέριο θα αρχίσει σύντομα να ρέει προς την Τουρκία μέσω της Κασπίας Θάλασσας».
Παρά το γεγονός ότι είναι ένα από τα πιο απομονωμένα καθεστώτα στον κόσμο, το Τουρκμενιστάν κατέχει την τέταρτη θέση παγκοσμίως για τα αποθέματα φυσικού αερίου μετά τη Ρωσία, το Ιράν και το Κατάρ.
Αν και η Κίνα είναι ο κύριος αγοραστής φυσικού αερίου του Τουρκμενιστάν αυτή τη στιγμή, η Άγκυρα σκοπεύει να αρχίσει να αγοράζει ενέργεια από την πρώην Σοβιετική δημοκρατία για να βοηθήσει να μετατραπεί η Τουρκία σε περιφερειακό κόμβο φυσικού αερίου.
Να πώς θα λειτουργούσε αυτό.
Επενδύοντας στις πολιτικές και οικονομικές συνθήκες που απαιτούνται για την εισαγωγή μεγάλων ποσοτήτων φυσικού αερίου από τη Ρωσία, το Αζερμπαϊτζάν, το Ιράν και το Τουρκμενιστάν, η Τουρκία θα μπορούσε να ανακατευθύνει ενέργεια στην Ευρώπη και να γίνει ενδιάμεσος στις πωλήσεις φυσικού αερίου.
Ενώ το Κρεμλίνο υποστηρίζει αυτή την ιδέα κατ' αρχήν, ειδικά δεδομένου ότι δεν μπορεί πλέον να προμηθεύει την Ευρώπη με φυσικό αέριο μέσω των αγωγών Nord Stream, η ενεργειακή στρατηγική της Τουρκίας έχει προκαλέσει κάποια ρωσική αντίθεση.
Πιο επικριτικός είναι ο Βουλευτής Αλεξάντερ Μπασκίν, ο οποίος έγραψε πρόσφατα ότι η Μόσχα δεν θα επέτρεπε την κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου Trans-Caspian από το Τουρκμενιστάν στο Αζερμπαϊτζάν, ο οποίος θα αποτελούσε ουσιαστικό μέρος οποιασδήποτε μελλοντικής σύνδεσης με την Τουρκία.
Ο Μπασκίν διατύπωσε τις περιβαλλοντικές ανησυχίες για τη στάση του, αλλά το γεωπολιτικό υποκείμενο ήταν σαφές.
Ωστόσο, ακόμα κι αν το Κρεμλίνο συμμεριζόταν την άποψη του Μπασκίν, είναι απίθανο η Μόσχα να έχει τα μέσα να "σπρώξει" την Τουρκία εκτός της πορείας που αυτή έχει χαράξει.
Βυθισμένη στον πόλεμο στην Ουκρανία, η Ρωσία δεν είναι σε θέση να υπαγορεύσει σε άλλες χώρες την βούλησή της , και ειδικά στην Τουρκία.
Υποθετικά, η Μόσχα θα μπορούσε να προσφέρει τους δικούς της αγωγούς φυσικού αερίου στο Τουρκμενιστάν, το Καζακστάν και το Ουζμπεκιστάν για εξαγωγή φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Όμως, δεδομένης της απομόνωσης της Ρωσίας στην παγκόσμια σκηνή και του γεγονότος ότι ο Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν έχει μετατρέψει τη χώρα του σε κράτος παρία, είναι αμφίβολο ότι οι πρώην σοβιετικές δημοκρατίες της Κεντρικής Ασίας θα ήταν πρόθυμες να συνεργαστούν με το Κρεμλίνο.
Έτσι, η Άγκυρα σχεδόν σίγουρα θα συνεχίσει να επεκτείνει τους ενεργειακούς δεσμούς με το Τουρκμενιστάν, χωρίς να φοβάται τα ρωσικά αντίποινα.
Η Τουρκία ήδη αγοράζει ενέργεια σε άλλα μέρη της περιοχής. Η Άγκυρα είναι μεταξύ των βασικών αγοραστών του φυσικού αερίου του Αζερμπαϊτζάν.
Όμως, επειδή οι πόροι του Αζερμπαϊτζάν είναι περιορισμένοι, η Άγκυρα εξακολουθεί να βλέπει το Τουρκμενιστάν ως τον ακρογωνιαίο λίθο στη γεωοικονομική στρατηγική της.
Ενώ τα ενεργειακά και οικονομικά συμφέροντα οδηγούν τη στρατηγική της Τουρκίας στον μετασοβιετικό χώρο, ο Ερντογάν θα συνεχίσει αναμφίβολα να τονίζει τη σημασία του παντουρκισμού, δεδομένου ότι τα περισσότερα τουρκικά έθνη μοιράζονται ιστορικούς, εθνοτικούς και πολιτιστικούς δεσμούς με την Τουρκία.
Ο παντουρκισμός βοηθά την Τουρκία να προωθήσει τους φιλόδοξους στόχους της στην ευρασιατική καρδιά, δηλαδή να ανταγωνιστεί τη Ρωσία και την Κίνα στις χώρες που περιβάλλουν την Κασπία Θάλασσα.
Η Τουρκία ήταν η πρώτη χώρα στον κόσμο που αναγνώρισε την ανεξαρτησία των πρώην σοβιετικών δημοκρατιών της Κεντρικής Ασίας τη δεκαετία του 1990. Έκτοτε, η Τουρκία διατηρεί στενούς δεσμούς με την περιοχή, συμμετέχοντας σε οικονομικά και εκπαιδευτικά έργα και ενισχύοντας τη στρατιωτική της συνεργασία.
Η Τουρκία πραγματοποιεί "διείσδυση" στο Κιργιστάν, ανοίγοντας τζαμιά και σχολεία και ενισχύοντας την ενεργειακή της συνεργασία. Ενώ το Κιργιστάν παραμένει σύμμαχος της Ρωσίας στον Οργανισμό Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας (CSTO) και είναι μέλος της υπό τη Ρωσία της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης (EAEU), το Κρεμλίνο αγωνίζεται να διατηρήσει την πολιτιστική του επιρροή στη χώρα.
Στο γειτονικό Καζακστάν ,έναν άλλο σύμμαχο της Ρωσίας στον CSTO και την EAEU, η Τουρκία σχεδιάζει να επενδύσει περίπου 2 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ, κυρίως στην ελαφριά βιομηχανία.
Η οικονομική παρουσία της Άγκυρας στο πλούσιο σε πετρέλαιο έθνος της Κεντρικής Ασίας είναι μέτρια. Το εμπόριο μεταξύ Άγκυρας και Αστάνα ήταν λίγο πάνω από 5,3 δισεκατομμύρια δολάρια το 2021, ενώ ο εμπορικός κύκλος εργασιών μεταξύ Καζακστάν και Ρωσίας ξεπέρασε τα 11,6 δισεκατομμύρια δολάρια κατά τους πρώτους έξι μήνες του 2022.
Πιο πρόσφατα, ωστόσο, το Καζακστάν έχει δείξει σημάδια αποστασιοποίησης από τη Ρωσία καθώς προσπαθεί να διαφοροποιήσει την εξωτερική του πολιτική.
Για να επωφεληθεί, η Άγκυρα θα πρέπει να κινηθεί ώστε να γίνει σημείο διέλευσης για το πετρέλαιο του Καζακστάν και τα μέταλλα σπάνιων γαιών με προορισμό την Ευρωπαϊκή Ένωση και να δημιουργήσει έναν ενεργειακό διάδρομο που θα συνδέει την Τουρκία με την Κεντρική Ασία.
Το timing της Τουρκίας θα μπορούσε να είναι τέλειο. Το Καζακστάν αναμένεται να εγκρίνει ένα σχέδιο συμφωνίας για έναν διάδρομο μεταφορών που θα συνδέει την Κίνα με την ΕΕ μέσω του Καζακστάν και της Τουρκίας.
Η Trans-Caspian International Transport Route, περισσότερο γνωστή ως Middle Corridor, θα παρακάμπτει τη Ρωσία και θα τοποθετεί την Τουρκία ως σημαντική χώρα διέλευσης.
Θα χρειαστεί χρόνος για να κατασκευαστούν όλοι αυτοί οι διάδρομοι και οι αγωγοί. Καθώς η Τουρκία περιμένει να υλοποιηθεί η ενεργειακή της στρατηγική, να περιμένετε από τους ηγέτες της να χρησιμοποιήσουν κάθε εργαλείο που έχουν στη διάθεσή τους για να επιτύχουν τους οικονομικούς και ενεργειακούς στόχους που επιθυμούν στην Κεντρική Ασία."
Διαπιστώσεις-Συμπεράσματα
Από τα παραπάνω διαφαίνεται ότι η Τουρκίαεκμεταλλευόμενη τις ευνοϊκές για αυτήν συγκυρίες αλλά και την γεωγραφική θέση των χωρών που συνιστούν τον Οργανισμό Τουρκικών κρατών, επιχειρεί να λειτουργήσει ως ενεργειακή και πολιτικοστρατιωτική "σφήνα" ανάμεσα στο δρόμο του μεταξιού των Κινέζων και της Ρωσίας.
Η Μόσχα έχοντας μπείσε στη δίνη του πολέμου στην Ουκρανία, φαίνεται αδύναμη να αντιδράσει στα τουρκικά σχέδια στην Υπερκαυκασία.
Επίδραση στις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας
ΗΠΑ και ΕΕ μέχρι στιγμής τουλάχιστον δεν φαίνεται να αντδιδρούν αρνητικά στους τουρκικούς σχεδιασμούς, οι οποίοι ωστόσο έχουν αρνητική επίδραση στα Ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό.
Ευελπιστεί η Τουρκία να προσεγγίσει την ΕΕ ενεργειακά, πιστεύοντας που αυτό θα έχει ως επακόλουθο την λείανση των Ευρωπαίκών αντιδράσεων για την επεκτατική πολιτική της Άγκυρας σε βάρος της Ελλάδας στο Αιγαίο και την ΝΑ Μεσόγειο, ενώ αναφορικά με την επίλυση του Κυπριακού θα διευκολύνει την επίλυσή του σύμφωνα με την βούληση του Ερντογάν περί δημιουργίας 2 κρατών στο νησί.
Επίδραση σε Ελληνοτουρκικά και Κυπριακό
Υπενθυμίζουμε ότι στις 11 Νοεμβρίου 2022 στη Σύνοδο Κορυφής των Προέδρων των Τουρκικών Κρατών στο Ουζμπεκιστάν, μετά από επίμονες προσπάθειες του Ερντογάν, συμμετείχε το ψευδοκράτος των κατεχομένων της Κύπρου, ως παρατηρητής χώρας στον Οργανισμό Τουρκικών Κρατών.
Η παραπάνω ενέργεια αποτελεί μέρος των κινήσεων του καθεστώτος Ερντογάν για την Διεθνή αναγνώριση του ψευδοκράτους, προκειμένου να επιβληθεί η λύση των 2 κρατών στην Κύπρο και μέσω του ψευδοκράτους η Άγκυρα να βάλει χέρι στα πλούσια κοιτάσματα φυσικού αερίου,της Κυπριακής ΑΟΖ.
Τέλος η Τουρκία έχει πετύχει ο "Οργανισμός Τουρκικών κρατών", να υιοθετήσει τις θέσεις της σε ΝΑ Μεσόγειο-Αιγαίο, καθώς και για δήθεν καταπίεση της μουσουλμανικής μειονότητας στη Δυτική Θράκη, την οποία βαφτίζει τουρκική, ενώ έχει εγείρει και ανύπαρκτο θέμα ύπαρξης υποτιθέμενης μειονότητας σε Ρόδο και Κώ.
Γεγονός είναι, και αυτό χρήζει ιδιαίτερης προσοχής, ότι η Τουρκία σε στρατιωτικό επίπεδο αποκτά μεγάλο στρατηγικό βάθος, ενώ θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη η στρατιωτική βοήθεια που η Άγκυρα θα λάβει σε περίπτωση στρατιωτικής εμπλοκής με την Αθήνα από τις χώρες του "Οργανισμού τουρκικών χωρών", με προεξέχουσα χώρα το Αζερμπαϊτζάν με το οποίο έχει συμπράξει την "Διακήρυξη της Σούσα ", στην οποία υπάρχει η εν λόγω πρόβλεψη.
Επίσης η τουρκική πολεμική βιομηχανία έχει βρεί αρκετές χώρες, τα μέλη του Οργανισμού, ως εν δυνάμει αγοραστές των προϊόντων της.
Το γεγονός τέλος της φτώχειας που μαστίζει αυτές τις χώρες, σε συνδυασμό με τα πλοκάμια που έχει απλώσει σε αυτές η τουρκική μισθοφορική οργάνωση SADAT, δίνει τη δυνατότητα στρατολόγησης μαχητών από την Τουρκία ως μισθοφόρων της μέσα από ένα τεράστιο ανθρώπινο δυναμικό, πράγμα που οφείλουμε να επισημάνουμε, αφού η συνταγή χρήσης μισθοφόρων σε πολεμικές επιχειρήσεις από την Τουρκία είναι γνωστή και δοκιμασμένη.
