Οι Ελληνοτουρκικές σχέσεις αναμένεται μετά την πρόσφατη επίσκεψη του Πρωθυπουργού μας στην Τουρκία να παρουσίασουν ύφεση το επόμενο χρονικό διάστημα, μετά από συνεχόμενα έτη έντασης.
Σε αυτό κατατείνει θετικά το γεγονός της Ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία και την ενότητα που επιθυμεί να επιδείξει το ΝΑΤΟ απέναντι σε αυτήν.
Το ερώτημα είναι αν ο Ερντογάν θα επανεξετάσει ή όχι τις φιλοδοξίες του αντλώντας μαθήματα από τα λάθη του Πούτιν στην Ουκρανία.
Σε αυτό το ερώτημα επιχειρεί να δώσει απάντηση με άρθρο της η Amberin Zaman στον ιστότοπο al-monitor.com, του οποίου τα κυριότερα σημεία είναι τα ακόλουθα:
"Η διπλωματική απομόνωση της Τουρκίας ήταν το επίκεντρο των ειδήσεων τα τελευταία χρόνια. Αλλά σήμερα, η Άγκυρα ξεμένει από το κόκκινο χαλί καθώς ένας κατακλυσμός ξένων αξιωματούχων χτυπά την πόρτα της.
Την περασμένη εβδομάδα, ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ, ο Γερμανός Καγκελάριος Όλαφ Σολτς, ο Ισραηλινός Πρόεδρος Ισαάκ Χέρτζογκ και ο Έλληνας Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης συναντήθηκαν με τον Πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ωθώντας τον ξανά στην παγκόσμια σκηνή, όπως πολλοί προφήτευσαν.
Ακόμη και ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν πραγματοποίησε το δεύτερο τηλεφώνημά του στον Ερντογάν από τότε που ανέλαβε τα καθήκοντά του τον Ιανουάριο του 2021.
Ο άμεσος λόγος είναι η σύγκρουση στην Ουκρανία.
Ο Ερντογάν απολαμβάνει τη λάμψη αυτής της νεοανακαλυφθείσας προσοχής και δικαιώνεται καθώς βλέπει, ότι υπό την ηγεσία του η Τουρκία έχει ανακτήσει το βάρος και την επιρροή που δικαιωματικά της ανήκουν.
«Το υπογραμμίζω αυτό, η Τουρκία και ο τουρκικός λαός θα αφήσουν αν θέλει ο Θεός, το στίγμα τους στον 21ο αιώνα», δήλωσε ο Ερντογάν σε τελετή απονομής βραβείων στην Άγκυρα σήμερα.
Οι επικριτές του Ερντογάν ανησυχούν ότι ο πόλεμος θα δώσει στον Τούρκο ηγέτη την απαραίτητη ώθηση. Άλλοι υποστηρίζουν ότι η οικονομική του επίπτωση, είτε είναι η αύξηση των παγκόσμιων τιμών της ενέργειας και των τροφίμων, είτε η απώλεια εκατομμυρίων Ρώσων και Ουκρανών τουριστών, θα επιταχύνουν περαιτέρω την πτώση του.
Το πιο σημαντικό ερώτημα, ωστόσο, είναι ποια διδάγματα, αν υπάρχουν, έχει αντλήσει ο Ερντογάν από την τραγωδία που εκτυλίσσεται δίπλα στη χώρα του
Αρκετά είναι αμέσως προφανή:
Αντιμέτωπη με μια αντιληπτή υπαρξιακή απειλή, η «νυσταγμένη» Δύση μπορεί να συσπειρωθεί και η απάντησή της μπορεί να είναι άγρια και ακρωτηριαστική.
«Θα μπορούσε κανείς να πει ότι για τουλάχιστον μια δεκαετία ή περισσότερο, υπάρχει συναίνεση ότι η Δύση βρίσκεται σε παρακμή και ότι αυτή η παρακμή είναι τερματική. Εν τω μεταξύ, ένας κόσμος που ευνοεί την Κίνα και τη Ρωσία ανεβαίνει. Τα τρέχοντα γεγονότα φαίνεται να αμφισβητούν αυτή την άποψη σε κάποιο βαθμό, αν και είναι ακόμη νωρίς», δήλωσε ο Ryan Gingeras, καθηγητής στο Τμήμα Υποθέσεων Εθνικής Ασφάλειας στη Ναυτική Σχολή, ο οποίος έχει γράψει εκτενώς άρθρα για την Τουρκία.
Ο Νίκολας Ντάνφορθ, συγγραφέας του βιβλίου «The Remaking of Republican Turkey: Memory and Modernity since the Fall of the Ottoman Empire» σημείωσε, «τα αντιαλυτρωτικά ένστικτα της Ευρώπης είναι βαθιά. Η Δύση παρακινείται επίσης από μια ισχυρή αίσθηση της ιστορίας της και η αλυτρωτική επιθετικότητα την πυροδοτεί».
Λαϊκιστές δικτάτορες που περιβάλλουν τους εαυτούς τους με yes men, ποινικοποιώντας κάθε κριτική σκέψη, καταλήγουν να κάνουν τρομερά λάθη. «Το να είσαι Πούτιν είναι πιο δύσκολο από όσο φαίνεται, ακόμη και για τον Πούτιν», είπε ο Ντάνφορθ.
Επίσης, το Άρθρο 5 του ΝΑΤΟ, το οποίο λέει ότι «μια ένοπλη επίθεση εναντίον ενός ή περισσοτέρων» μελών του ΝΑΤΟ «θα θεωρείται επίθεση εναντίον όλων», προσφέρει πολύτιμη προστασία, γι' αυτό και οι χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ ήταν τόσο απελπισμένες στο να ενταχθούνσε αυτό, όπως είναι η Ουκρανία.
Η απάντηση του Ερντογάν στο διπλωματικό μέτωπο, τουλάχιστον προς το παρόν, μιμείται τον Ισμέτ Ινονού, πρώην πρόεδρο και σύντροφο του Ατατούρκ. Στις πρώτες μέρες του Ψυχρού Πολέμου, ο Ινονού προσπάθησε «να αποφύγει να διαλέξει πλευρές ή να συρθεί στον πόλεμο, κάνοντας αρκετά για να κρατήσει την κάθε πλευρά χαρούμενη και να στραφεί προς όποια πλευρά κέρδιζε», θυμάται ο Ντάνφορθ.
Ομοίως, από την έναρξη της σύγκρουσης στην Ουκρανία, η Άγκυρα προσπάθησε να μεσολαβήσει μεταξύ του Κρεμλίνου και του Κιέβου, φέρνοντας σε επαφή μαζί τους υπουργούς Εξωτερικών και των δύο χωρών στην Τουρκία για πρώτη φορά μετά τη ρωσική εισβολή.
Ταυτόχρονα, κατήγγειλε επανειλημμένα τη ρωσική επιθετικότητα, σφράγισε τα στενά του Βοσπόρου σε ρωσικά πολεμικά πλοία και μετέφερε περισσότερα μαχητικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη στην Ουκρανία, διατηρώντας τον εναέριο χώρο της ανοιχτό στα ρωσικά αεροπλάνα.
Η Τουρκία είναι ένας ζωτικός διάδρομος για τη ρωσική πολεμική προσπάθεια στη Συρία. Αυτό εξηγεί εν μέρει γιατί το Κρεμλίνο φαίνεται τόσο πρόθυμο να βρίσκεται σε αρμονία με την Άγκυρα. Η προσπάθεια παρουσιάστηκε μετά τη συνάντηση του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου με τον Ρώσο Σεργκέι Λαβρόφ σήμερα στη Μόσχα.
Ο Λαβρόφ αναγνώρισε «διαφορές σχετικά με την Ουκρανία», αλλά επαίνεσε την Τουρκία για την «ισορροπημένη στάση» της στην τήρηση της Σύμβασης του Μοντρέ του 1936 που διέπει τα στενά του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων , με άλλα λόγια, επειδή δεν άφησε τα πολεμικά πλοία του ΝΑΤΟ να εισέλθουν στη Μαύρη Θάλασσα.
"Η Τουρκία έχει περισσότερη συνεργασία με τη Ρωσία από ότι της πιστώνεται, υποστηρίζει ο Dimitar Bechev, επισκέπτης λέκτορας στη Σχολή Παγκόσμιων και Περιφερειακών Σπουδών της Οξφόρδης και συγγραφέας του πρόσφατα δημοσιευμένου βιβλίου «Η Τουρκία υπό τον Ερντογάν».
Και παρά τις συνεχιζόμενες εχθροπραξίες του Ερντογάν προς τη Δύση, «στα παρασκήνια είναι μια διαφορετική συζήτηση», είπε. «Αν η Τουρκία ήταν πραγματικά ο δούρειος ίππος της Ρωσίας μέσα στο ΝΑΤΟ, όπως ισχυρίζονται ορισμένα μέλη, θα μπορούσατε να την δείτε να εμποδίζει κάθε είδους ανάπτυξη.» Ο Μπέτσεφ αναφερόταν στις κινήσεις των στρατευμάτων του ΝΑΤΟ ως απάντηση στον πόλεμο στην Ουκρανία.
«Η Τουρκία έχει ανάγκες που προς το παρόν, μπορούν να καλυφθούν μόνο μέσω της συνεργασίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες και σε κάποιο βαθμό με την Ευρώπη. Για αυτόν τον λόγο, πρωτίστως αλλά όχι αποκλειστικά, έχουμε αυτή τη συνεπή κλίση ή σήμα προς την Ουάσιγκτον και τις Βρυξέλλες», είπε ο Τζίνγκερας.
Προς το παρόν, «η Ουάσιγκτον είναι πρόθυμη να δώσει στην Άγκυρα ένα μικρό περιθώριο για να διατηρήσει τη στρατηγική της αμφιθυμία», πρόσθεσε ο Τζίνγκερας. «Υπάρχει σαφής κίνδυνος για την Ουάσιγκτον και την Ευρώπη να δημιουργήσουν ρήξη με την Άγκυρα σε μια εποχή που η ομοφωνία θεωρείται ζωτικής σημασίας για τον τερματισμό της κρίσης».
Αυτός ο λογισμός μπορεί να αλλάξει, ωστόσο, εάν ο Πούτιν καταφύγει σε αντισυμβατικά όπλα. Δεν είναι σαφές εάν η Άγκυρα έχει οπόψιν της τέτοια σενάρια και εάν ναι, αν ο Ερντογάν θα λάβει τις συμβουλές των υφισταμένων του.
Από τότε που ανέθεσε στον εαυτό του σαρωτικές νέες εκτελεστικές εξουσίες μέσω ενός αμφιλεγόμενου δημοψηφίσματος το 2016, ο Ερντογάν, όπως και ο Πούτιν, περικυκλώθηκε με συκοφάντες, ενίσχυσε την καταστολή και έκανε πολλά άσχημα λάθη.
Για παράδειγμα, η πεισματική άρνησή του να αυξήσει τα επιτόκια έναντι των συμβουλώνν των διοικητών της Κεντρικής Τράπεζάς του ,έχει απολύσει τρεις από αυτούς, συγκαταλέγεται στους κορυφαίους παράγοντες που οδηγούν στην επικρατούσα οικονομική αναστάτωση.
Ομοίως, η απόφασή του να αγοράσει πυραύλους S400 ρωσικής κατασκευής, παρά τις επανειλημμένες προειδοποιήσεις από την Ουάσιγκτον, έχει θέσει τον στρατό της Τουρκίας υπό βαριές αμερικανικές κυρώσεις και δεν μπορεί έτσι να εκσυγχρονίσει τον γηρασμένο στόλο της αεροπορίας.
Ωστόσο, τη Δευτέρα ο Ερντογάν είπε στους δημοσιογράφους ότι ήταν «πολύ νωρίς» για να πούμε εάν η Τουρκία θα αγόραζε περισσότερο στρατιωτικό υλικό από τη Ρωσία, κάτι που θα οδηγούσε σε ακόμη πιο σκληρές κυρώσεις από τις ΗΠΑ.
Ο Σελίμ Κορού, συνεργάτης στο Ινστιτούτο Ερευνών Εξωτερικής Πολιτικής, μια δεξαμενή σκέψης στη Φιλαδέλφεια, πιστεύει ότι ο Ερντογάν εξακολουθεί να πιστεύει ότι η Δύση πρέπει να ξανακερδίσει την Τουρκία και όχι το αντίστροφο. «Περιμένει να αναγνωρίσουν τη σημασία του και να του δώσουν περισσότερα από αυτά που θέλει», είπε ο Koru.
«Η γενική μου ανάγνωση», είπε ο Τζίνγκερας, «είναι ότι ο Ερντογάν θα κάνει ότι πιστεύει ότι θα του επιτρέψει να παραμείνει στην εξουσία. Αυτή είναι η πρώτη προτεραιότητα».
Οι αντίπαλοί του μπορούν μόνο να ελπίζουν ότι αυτό που πιστεύει ότι θα τον κρατήσει στην εξουσία θα έχει το αντίθετο αποτέλεσμα. Όπως έχουν τα πράγματα αυτή τη στιγμή, μπορεί να μην είναι πλέον ένα όνειρο."
Διαπιστώσεις-Συμπεράσματα
Από τα παραπάνω διαφαίνεται ότι υπάρχει η εκτίμηση πως ο Ερντογάν θα προσπαθήσει να τηρήσει τέτοια στάση αναφορικά με ΗΠΑ-Δύση και Ρωσία, έτσι ώστε να μπορέσει να κερδίσει τις προσεχείς εκλογές του 2023.
Το ερώτημα είναι τι μέλει γενέσθαι με τα Ελληνοτουρκικά και πως αυτά θα επηρεαστούν μακροπρόθεσμα;
Οι πρόσφατες αβρότητες και το καλό κλίμα στη συνάντηση του Τούρκου Προέδρου με τον Πρωθυπουργό μας είναι κατά την γνώμη μας ληξιπρόθεσμες
Η Τουρκία παραμένει αμετακίνητη στις διεκδικήσεις της σε βάρος μας και εκτιμούμε ότι μετά το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία θα επανέλθει...
Δεν θα πρέπει να μας διαφεύγει επίσης το γεγονός ότι οι σχέσεις Ελλάδας-Ρωσίας βρίσκονται σε μη καλό επίπεδο σε αντίθεση με τις Τουρκορωσικές που δεν έχουν διαρραγεί , χάρη στον διπρόσωπο ρόλο και στάση που τηρεί η Τουρκία στον πόλεμο στην Ουκρανία
Αυτό μάλλον θα πριμοδοτήσει την τουρκική επιθετικότητα σε βάρος μας
Εφόσον ο Ερντογάν καταφέρει να κερδίσει στις εκλογές θα συνεχίσει χωρίς κανένα εσωτερικό εμπόδιο, αφού η ενωμένη αντιπολίτευση θα προσπαθεί να μαζέψει τα συντρίμια της μετά τη νέα ήττα της, ακάθεκτος στον δρόμο προς την "Γαλάζια Πατρίδα" και τις διεκδικήσεις του σε βάρος Ελλάδας και Κύπρου
Το χειρότερο θα είναι ότι και η Δύση θα αντιληφθεί ότι θέλοντας και μη θα πρέπει να τα βρεί με τον Ερντογάν, κάνοντάς του τα χατήρια, αφού η Ευρώπη θα έχει ήδη μπεί σε περίοδο ψυχρού πολεμου με την Ρωσία και οι ΗΠΑ θα έχουν την προσοχή τους στραμένη στον Ινδοειρηνικό
Ωστόσο ο Ερντογάν δεν μπορεί να παραβλέψει το γεγονός ότι ΗΠΑ -Ελλάδα και Γαλλία-Ελλάδα έχουν έρθει πολύ κοντά και είμαστε πλέον Στρατηγικοί Σύμμαχοι με Ουάσιγκτον και Παρίσι, καθώς επίσης και το ότι έχουν την δυνατότητα με παροχή στρατιωτικού υλικού στη χώρα μας, όπως έκαναν στην περίπτωση της Ουκρανίας να γείρουν την πλάστιγγα υπέρ μας σε περίπτωση πολέμου
Επίσης η Ελλάδα στρατιωτικά εμφανίζεται ιδιαίτερα ισχυροποιημένη έναντι της Τουρκίας και το ισοζύγιο μεταξύ των Ενόπλων Δυνάμεων των δύο χωρών, δεν έχει καμμία σχέση με την τεράστια διαφορά ισοζυγίου μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας
Το σπουδαιότερο όλων είναι ότι ΗΠΑ και ΕΕ βρίσκονται ήδη σε Ψυχρό πόλεμο με την Ρωσία και δεν επιθυμούν να διαρραγεί η ενότητα της Συμμαχίας του ΝΑΤΟ στην ΝΑ του πτέρυγα από έναν Ελληνοτουρκικό πόλεμο
Συνεπώς εάν ο Ερντογάν τον προκαλέσει θα βρεθεί απέναντι από οδυνηρές συνέπειες
Κλείνω λέγοντας ότι εκτιμώ πως τα παραπάνω δεν θα αποτρέψουν τον Ερντογάν να συντηρεί και να επιδιώκει χωρίς πόλεμο την ευόδωση των διεκδικήσεων σε βάρος της Ελλάδας
