Η κυβέρνηση του Μπάιντεν αντιμετωπίζει μια τρομακτική σειρά προκλήσεων παγκοσμίως με τις πιο επικίνδυνες όμως να βρίσκονται στην Α. Μεσόσγειο και το Αιγαίο φυσικά λόγω Τουρκίας και Ερντογάν.
Οι επείγουσες ανησυχίες για την Ουάσιγκτον είναι η περιφερειακή ευθυγράμμιση του Ισραήλ και των εταίρων του (Ελλάδα, Κύπρος, Αίγυπτος, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, και Γαλλία) έναντι των τουρκικών προκλήσεων, αναφέρει ο Ισραηλινός συνταγματάρχης ε.α. Eran Lerman, αντιπρόεδρος του Jerusalem Institute for Strategy and Security.
Ο ίδιος αναφέρει μεταξύ άλλων: “Αν και διανύουμε μια ήρεμη περίοδο στην Ανατολική Μεσόγειο, οι εντάσεις που έχουν απειλήσει την περιοχή τους τελευταίους μήνες ενδέχεται να εκραγούν, με τρόπο που θα βλάπτει ακόμα και τα βασικά αμερικανικά συμφέροντα.
(Δύο μέλη του ΝΑΤΟ που θα έρχονταν σε πολεμική σύγκρουση θα αποτελούσαν σημαντική αποτυχία για τη συμμαχία και για τη Δύση).
Αυτό είναι εν μέρει αποτέλεσμα ενός προβληματικού ρεκόρ τα τελευταία χρόνια, που αφορά την ασυνέπεια των ΗΠΑ σχετικά με την νεοοθωμανικό πρόγραμμα του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Περιστασιακές εκρήξεις επικρίσεων και εκφράσεις υποστήριξης για την Ελλάδα και την Κύπρο (συμπεριλαμβανομένης της επανέναρξης συμβολικών προμηθειών όπλων προς τις τελευταίες) δεν προκαλούν τίποτα, αλλά υποδηλώνουν συμπάθεια, σε υψηλότερο επίπεδο για τον Ερντογάν και τις κινήσεις του (για παράδειγμα, στη βόρεια Συρία) αλλά και για το στυλ διακυβέρνησής του.
Στον κρίσιμο αγώνα για τη Λιβύη, μέχρι τις τελευταίες εβδομάδες οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν είχαν κάνει πολλά για να επηρεάσουν το αποτέλεσμα.
Όλα αυτά όμως πρέπει να αλλάξουν, αφού ο Ερντογάν ξεκίνησε μια πορεία εκτεταμένης στρατιωτικής παρουσίας και επέμβασης στην Α.Μεσόγειο. Ο νεο-οθωμανικός, ηγεμονικός χαρακτήρας των πολιτικών του Ερντογάν έχει γίνει εμφανώς εμφανής από όλους.
Αυτό προκάλεσε άμεσο συναγερμό όχι μόνο σε χώρες που απειλούνται άμεσα, όπως Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ και Αίγυπτος, αλλά και πιο μακριά, στον Κόλπο και την Γαλλία (ενώ οι υπόλοιποι στην Ευρώπη έχουν υιοθετήσει μια πιο προσβλητικά συμφιλιωτική ή ακόμη και φιλική στάση απέναντι στην Άγκυρα).
Οι εντάσεις έχουν γίνει πιο έντονες μετά την ταπεινωτική αποτυχία του κόμματος του Ερντογάν, του AKP, στις δημοτικές εκλογές (κυρίως στην Κωνσταντινούπολη) το καλοκαίρι του 2019.
Αυτό έχει ενισχύσει τη συμμαχία του με το υπερεθνικιστικό MHP, ενισχύοντας τον επικίνδυνο συνδυασμό της ισλαμιστικής θεωρίας για εκστρατείες με τις υπερεθνικιστικές επιθυμίες για την χαμένη Οθωμανική αυτοκρατορία.
Η Άγκυρα ξεκίνησε εδώ και κάποιο διάστημα μια ευρύτερη περιφερειακή κρίση, με ένα δόγμα που ορίζει τις Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες (ΑΟΖ) της στην ανατολική Μεσόγειο, με τρόπο που δίνει στην Τουρκία κοινά σύνορα με τη Λιβύη (Γαλάζια Πατρίδα) έννοια, που αγνοεί τα δικαιώματα της ΑΟΖ των ελληνικών νησιών όπως η Ρόδος, η Κάρπαθος και η Κρήτη).
Εάν επιβληθεί αυτό, θα στερούσε την πρόσβαση του Ισραήλ, της Αιγύπτου και της Κύπρου μέσω του αγωγού φυσικού αερίου και του ηλεκτρικού καλωδίου στην Ελλάδα προς τις ευρωπαϊκές αγορές ενέργειας.
Σε συμβολικό επίπεδο, αυτό αντιπροσωπεύει μια ξεκάθαρη προσπάθεια να διεκδικήσει η Άγκυρα μια νέα νεο-οθωμανική ηγεμονία.
Συμβολικές πράξεις, όπως η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί και οι εκκλήσεις για «απελευθέρωση» του Τεμένους Αλ-Άκσα, προσθέτουν στην αίσθηση του συναγερμού στην Ιερουσαλήμ και στις υπόλοιπες χώρες.
Οι πρόσφατες τουρκικές προσβολές έχουν μετριαστεί ελάχιστα μέχρι στιγμής, για να καθησυχάσουν τις ανησυχίες του Ισραήλ, της Αιγύπτου και της Ελλάδας, δεδομένου ότι η Άγκυρα συνεχίζει να φιλοξενεί ανατρεπτικές δυνάμεις όπως η Χαμάς και η Μουσουλμανική Αδελφότητα και να υποστηρίζει ακραίες ισλαμικές οργανώσεις.
Ο αμερικανικός ρόλος
Όπως σημειώνεται από δημοσιογράφους του Ισραήλ, η πολιτική των ΗΠΑ, ή η έλλειψη αυτής, έχει παίξει αποφασιστικό ρόλο στην ενεργοποίηση της συμπεριφοράς του Ερντογάν.
Είναι αλήθεια ότι, κατά τους τελευταίους μήνες ως υπουργός Εξωτερικών της κυβέρνησης Τραμπ, ο Μάικ Πομπέο, έκανε έντονη κριτική στην τουρκική περιφερειακή πολιτική και οι Ηνωμένες Πολιτείες.
Για αρκετά χρόνια όμως, η Ουάσινγκτον υιοθέτησε θέσεις που ισοδυναμούσαν με νομιμοποίηση της στάσης της κυβέρνησης του ΑΚΡ εις βάρος των συμμάχων των ΗΠΑ, όπως οι δημοκρατικές δυνάμεις της Συρίας.
Στη Λιβύη, επίσης, η αμερικανική θέση απέναντι στο GNA και την τουρκική παρέμβαση ήταν πολύ ασαφής.
Το πιο σημαντικό είναι όμως, ότι δεν υπήρξε έγκυρη αμερικανική έγκριση της ελληνο-αιγυπτιακής ΑΟΖ, αλλά όλα αυτά πρέπει να αλλάξουν, και όντως μπορούν να αλλάξουν από τη κυβέρνηση Μπάιντεν.
Πολλά δείχνουν την προοπτική απόκλισης από τις προηγούμενες πολιτικές στις ΗΠΑ.
Βασικοί παράγοντες της νέας αμερικανικής κυβέρνησης έχουν εμπλακεί με διάφορους τρόπους στον αγώνα κατά του Ισλαμικού Κράτους από το 2014 και έχουν διαμορφώσει μια δυσμενή άποψη για τον ρόλο του Ερντογάν.
Είναι σαφές όμως ότι η Τουρκία είναι ένας σημαντικός περιφερειακός παράγοντας και θα παραμείνει έτσι.
Δεν θα αποχωρήσει από το ΝΑΤΟ με τη δική της ελεύθερη βούληση ενώ δεν υπάρχει διαδικασία για την απομάκρυνση ενός μέλους της συμμαχίας.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Πρωτοφανής πρόκληση από Ζ.Ζάεφ: ''Eίμαι «Μακεδόνας»!''
Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θέλουν να ωθήσουν την Άγκυρα σε πλήρη εξάρτηση από τη Ρωσία και σε μια ευθυγράμμιση με το Ιράν (ή ακόμη και προς την κατεύθυνση, που ήδη υπαινίχθηκε ο Ερντογάν για την αναζήτηση πυρηνικών όπλων).
Σε στρατηγικό επίπεδο, και ως μια σημαντική απόκλιση από τη διφορούμενη πολιτική του Τραμπ, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να καταστήσουν σαφές ότι ο χάρτης οριοθέτησης της Τουρκίας-Λιβύης για την ΑΟΖ πρέπει να ακυρωθεί, υπέρ μιας ανοικτής διαπραγμάτευσης με την Ελλάδα και την Αίγυπτο, που θα στοχεύει σε έναν πρακτικό συμβιβασμό που εξυπηρετεί τα συμφέροντα όλων (συμπεριλαμβανομένου του Ισραήλ).
Αυτό που πρέπει να επιδιώξει το Ισραήλ (σε στενή συνεργασία με την Ελλάδα και την Κύπρο και σε συνεννόηση με την ηγεσία της Αιγύπτου) είναι να επιστήσει την προσοχή των ΗΠΑ σε αυτές τις προοπτικές και να προτείνει έναν πρακτικό, ανοιχτόμυαλο τρόπο ώστε η Τουρκία να αλλάξει πορεία”, καταλήγει ο ίδιος.
Μόνο που ο Ερντογάν δεν θα αλλάξει με τίποτα πολιτική στον αιώνα τον άπαντα και το μόνο που θα κάνει προς το παρόν είναι να “λουφάξει” για κάποιο διάστημα, αναμένοντας καλύτερες συνθήκες, για να συνεχίσει έπειτα το έργο του κατά πάντων, διότι θέλει να μείνει στην ιστορία ως ένας μεγάλος ηγέτης, και αυτό είναι το πιο επικίνδυνο από όλα του τα ελαττώματα.
