Η Τουρκία επιμένει πάντοτε ότι η αντίθεση των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ για την αμφιλεγόμενη αγορά προηγμένων ρωσικών πυραυλικών συστημάτων αντιαεροπορικής άμυνας S-400 είναι υποκριτική, δεδομένου ότι η Ελλάδα δεν υπέστη ποτέ τέτοια κριτική για την προηγούμενη προμήθεια παλαιότερων πυραύλων S-300. Έχει η Άγκυρα δίκαιο;
Δεδομένου ότι η Τουρκία είχε παραγγείλει αρχικά τους S-400 το 2017 και επανειλημμένα επέμεινε ότι θα χρησιμοποιήσει το σύστημα παρά τις συνεχείς προειδοποιήσεις από τις Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ, που ανέφεραν πάντοτε ζητήματα ασυμβατότητας σε σχέση με το υλικό της συμμαχίας που έχει κατασκευαστεί στη Δύση.
Από την παράδοση των πρώτων στοιχείων του συστήματος τον Ιούλιο του 2019 και στη συνέχεια τον έλεγχο του συστήματος τον Νοέμβριο του 2020, η Άγκυρα έχει εκδιωχθεί από το πρόγραμμα F-35 Joint Strike Fighter ενώ οι ΗΠΑ έχουν επιβάλει κυρώσεις στο Countering America's Adversaries Through Sanctions Act (CAATSA).
Μετά τη δοκιμή του Νοεμβρίου, ο Τούρκος υπουργός Άμυνας Χουλούσι Ακάρ επανέλαβε τη στάση της Τουρκίας ότι η αντίθεση των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ στους S-400 της Τουρκίας και η δοκιμή των συστημάτων δεν είναι δικαιολογημένη.
«Κάθε προμήθεια άμυνας περιλαμβάνει δοκιμές και ελέγχους συστήματος», είπε, προσθέτοντας ότι οι S-400 δεν θα ενσωματωθούν στα δίκτυα του ΝΑΤΟ, αλλά θα χρησιμοποιηθούν ως αυτόνομο σύστημα παρόμοιο με τη χρήση ρωσικών όπλων S-300 που υπάρχουν στο ΝΑΤΟ. Αυτό ήταν σαφώς αναφορά για την Ελλάδα.
Ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν προχώρησε ένα βήμα παραπέρα την επόμενη μέρα ισχυριζόμενος ρητά ότι υπάρχει ένα κατάφωρο διπλό πρότυπο σχετικά με την αδιαμφισβήτητη κατοχή της Αθήνας από το παλαιότερο σύστημα των S-300.
Η Ελλάδα απέκτησε τους S-300 μετά από μια μεγάλη κρίση στα τέλη της δεκαετίας του 1990 μεταξύ της Τουρκίας και της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Τότε, η Λευκωσία αγόρασε τους πυραύλους από τη Μόσχα για να αποτρέψει τις τουρκικές υπερπτήσεις του ευάλωτου εναέριου χώρου της.
Η Άγκυρα απείλησε επανειλημμένα να καταστρέψει τους πυραύλους εάν αυτοί αναπτυχθούν στο νησί. Αυτό οδήγησε σε αδιέξοδο που ξεπεράστηκε μόνο όταν η Λευκωσία συμφώνησε να μεταφερθούν οι πύραυλοι στην Ελλάδα.
Έτσι κατέληξαν στην Κρήτη, όπου παρέμειναν μέχρι σήμερα.
Ο υπουργός του ΝΑΤΟ Τζενς Στόλτενμπεργκ προειδοποίησε πρόσφατα ότι οι τουρκικοί S-400 «θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο τα συμμαχικά αεροσκάφη»
Υπήρχαν εντυπωσιακά παρόμοιες ανησυχίες διαλειτουργικότητας που έθεσαν τόσο η Τουρκία όσο και η Δύση σχετικά με τους S-300 της Ελλάδας.
Το 1999, Δυτικοί διπλωμάτες επεσήμαναν επίσης ότι τα ελληνικά S-300, τα οποία έχουν σχεδιαστεί για να αντιμετωπίζουν το ΝΑΤΟ και τα δυτικά στρατιωτικά αεροσκάφη, θα μπορούσαν ενδεχομένως να αποτύχουν να αναγνωρίσουν τα μαχητικά αεροσκάφη F-16 της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας ως «φιλικά» αεροσκάφη και να τα στοχεύσουν.
Η μεγάλη εμβέλεια των πυραύλων σήμαινε ότι θα μπορούσαν ενδεχομένως να κάνουν το ίδιο με τα τουρκικά αεροσκάφη που λειτουργούσαν πολύ έξω από τον ελληνικό εναέριο χώρο.
«Είναι απολύτως δυνατό για τα τουρκικά πολεμικά αεροπλάνα να πετούν εντός εμβέλειας από τους πυραύλους κατά τη διάρκεια ρουτίνας πτήσεων στον διεθνή εναέριο χώρο, για να τους κλειδώσουν οι πύραυλοι και για να ανταποκριθούν τα τουρκικά αεροπλάνα», προειδοποίησε δυτικός διπλωμάτης τότε.
Ένα τέτοιο περιστατικό θα μπορούσε, για προφανείς λόγους, να πυροδοτήσει μια μεγάλη κρίση μεταξύ των δύο αντιπάλων, ενώ τότε η Τουρκία επέμενε ότι ήταν απαράδεκτο για μέλος του ΝΑΤΟ να έχει αυτούς τους ρωσικούς πυραύλους.
Ο τότε υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Ismail Cem, προειδοποίησε ότι οι Ελληνικοί S-300 στην Κρήτη θα απαιτούσαν τη βοήθεια Ρώσων τεχνικών για να τους εγκαταστήσουν.
Στο τέλος, οι πύραυλοι τέθηκαν σε αποθήκευση και δεν ενεργοποιήθηκαν μέχρι το 2013, όταν χρησιμοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια στρατιωτικής ασκήσεως. Δεν φαίνεται να έχουν ενσωματωθεί στο ευρύτερο δίκτυο αεροπορικής άμυνας της Ελλάδας
Παρ 'όλα αυτά, η Τουρκία εξακολουθεί να πιστεύει ότι έχει βάσιμους λόγους να κατηγορήσει την υποκρισία, καθώς έχει επανειλημμένα τονίσει ότι οι S-400 της δεν θα ενσωματωθούν με τα συστήματα του ΝΑΤΟ ή τα άλλα συστήματα αεροπορικής άμυνας της Τουρκίας και ότι είναι ανοιχτό στη συζήτηση πιθανών θεμάτων διαλειτουργικότητας μεταξύ των S -400 και το F-35.
«Η Τουρκία γνωρίζει καλά την κριτική των ΗΠΑ για την απόκτηση του πυραυλικού συστήματος S-400», δήλωσε ο Γιώργος Τζογόπουλος, ανώτερος συνεργάτης του Center International de Formation Européenne και ερευνητικός συνεργάτης στο Κέντρο Στρατηγικών Μελετών Begin Sadat (BESA) . «Στη δημόσια ρητορική της προσπαθεί συνεχώς να υποβαθμίσει τις αμερικανικές ανησυχίες χρησιμοποιώντας μια πολύπλευρη επιχειρηματολογία».
Υπό το πρίσμα αυτής της στρατηγικής, οι προαναφερθείσες παρατηρήσεις του Akar δεν είναι κάτι νέο.
«Ο χρόνος αγοράς του S-400 από την Τουρκία και αυτός της εγκατάστασης των S-300 στο νησί της Κρήτης είναι εντελώς διαφορετικός», δήλωσε ο Τζογόπουλος.
«Τούτου λεχθέντος, ο αντίκτυπος στα αμερικανικά συμφέροντα ποικίλλει».
Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η απόκτηση της Τουρκίας ήρθε σε μια εποχή που η Ουάσιγκτον θεωρούσε τη Ρωσία αντίπαλο, ενώ η ελληνική απόκτηση S-300 που προοριζόταν για την Κύπρο πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια μιας «φάσης στην οποία οι σχέσεις Αμερικής-Ρωσίας ήταν καλύτερες και η συνεργασία ΝΑΤΟ-Ρωσίας ήταν στην Ατζέντα."
«Συνοψίζοντας, η Ουάσινγκτον ανησυχεί επί του παρόντος για τα γενικά κίνητρα της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, ενώ εμπιστεύεται σε μεγάλο βαθμό την Ελλάδα ως πυλώνα σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο», δήλωσε ο Τζογόπουλος. «Οι αμερικανοτουρκικοί δεσμοί είναι τεταμένοι, ενώ οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις έχουν ανυψωθεί στο υψηλότερο επίπεδο της ιστορίας τους, συμπεριλαμβανομένης της αμυντικής συνεργασίας».
«Οι ΗΠΑ σίγουρα θέλουν να διατηρήσουν την Τουρκία ως αξιόπιστο εταίρο του ΝΑΤΟ, αλλά η προσπάθειά τους είναι πιο περίπλοκη σε σχέση με την Ελλάδα, καθώς η τελευταία δεν προκαλεί παρόμοια προβλήματα με τη Συμμαχία».
