Ο Αύγουστος δεν ήταν ο καλύτερος μήνας για τις τουρκικές Ενοπλες Δυνάμεις καθώς οι δυσάρεστες εκπλήξεις, που έφτασαν μέχρι την επιχειρησιακή τους ταπείνωση, διαδέχονταν η μια την άλλη από το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό και από την Ελληνική Πολεμική Αεροπορία και μάλιστα μέσα σε διάστημα ολίγων ημερών.
Η πτήση Ακάρ για ανύψωση του ηθικού
Η πτήση που πραγματοποίησε ο τούρκος υπουργός Αμυνας Χουλουσί Ακάρ με F-16 στις 2 Σεπτεμβρίου, στο πλαίσιο της έναρξης της νέας εκπαιδευτικής χρονιάς για τη σχολή πιλότων της Τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας, έδειξε ότι μια προσπάθεια ανύψωσης του ηθικού των ιπταμένων κρίθηκε αναγκαία από το ερντογανικό κατεστημένο.
Η επιλογή αυτή μόνο τυχαία δεν ήταν καθώς, σύμφωνα με στρατιωτικούς κύκλους στην Αθήνα, η Τουρκική Πολεμική Αεροπορία σε τρεις περιπτώσεις μέσα σε τέσσερις ημέρες συνειδητοποίησε με οδυνηρό τρόπο ότι δεν μπορεί να ελέγξει το μαλακό υπογάστριό της, όπως θεωρεί η ίδια την περιοχή ανάμεσα στην Κρήτη και στην Κύπρο.
Το πρώτο πλήγμα από σμήνος F-16
Το πρώτο πλήγμα στο γόητρο των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων επήλθε στις 25 Αυγούστου. Το πρωί εκείνης της ημέρας δύο ελληνικά μαχητικά απογειώθηκαν από τη βάση του Αραξου, έδρα της 116 Πτέρυγας Μάχης, πέταξαν νοτίως της Κρήτης και εκεί «βούτηξαν» φτάνοντας σχεδόν στο επίπεδο της θάλασσας. Με τον τρόπο αυτόν έβαλαν τον ορεινό όγκο του νησιού ανάμεσα σε αυτά και στα τουρκικά ραντάρ, ακολουθώντας μια πορεία που τα έκανε αόρατα, κρατώντας τα μακριά από την εμβέλεια των εχθρικών ραντάρ.
Η Τουρκική Πολεμική Αεροπορία απογείωσε στη συνέχεια ιπτάμενο ραντάρ, αλλά αύξησε την εμβέλεια των επίγειων σταθμών της προκειμένου να εντοπίσει το ελληνικό σμήνος. Παρ’ όλα αυτά, λίγο πριν από τις 13.30 τα δύο ελληνικά μαχητικά έφτασαν στον προορισμό τους. Προσγειώθηκαν στην Αεροπορική Βάση «Ανδρέας Παπανδρέου» στην Πάφο χωρίς να καταφέρει να τα εντοπίσει το τουρκικό Κέντρο Επιχειρήσεων.
Ηταν μια σημαδιακή ιστορική στιγμή και επιχειρησιακός διασυρμός για την Αγκυρα, καθώς ήταν η πρώτη προσγείωση ελληνικών «φτερών» στη συγκεκριμένη βάση έπειτα από πολλά χρόνια. Ο πρώην αρχηγός του Γενικού Επιτελείου της Εθνικής Φρουράς της Κύπρου Ηλίας Λεοντάρης ανάρτησε στον προσωπικό του λογαριασμό στο Τwitter το βίντεο που συγκίνησε την Ελλάδα και την Κύπρο και σχολίασε: «…ήρθε η ώρα…. εύχομαι να μην ήταν η ανάγκη. Ελληνικά F-16 (μετά τα RAFALE) στην ΑΒΑΠ. Το όραμα, το όνειρο, η υπομονή, η επιμονή και η προσήλωση στον σκοπό…. θα φέρουν και τα «χαμόγελα». Αγαπητοί συνάδελφοι της ΕΦ… απολαύστε το…. δεν μπορεί, θα έρθουν και καλύτερες μέρες…».
Η Αγκυρα δεν μπορούσε να αφήσει αναπάντηση την πρόκληση. Την ίδια ημέρα τουρκικά πολεμικά αεροσκάφη πραγματοποίησαν υπέρπτηση πάνω από τις Οινούσσες και την Παναγιά.
Το δεύτερο σοκ και η άσκηση «EUNOMIA»
Την επόμενη ηέρα, 26 Αυγούστου, ξεκίνησε η άσκηση «EUNOMIA» στην οποία Ελλάδα, Γαλλία, Ιταλία και Κύπρος ένωσαν τις στρατιωτικές τους δυνάμεις προκειμένου να στείλουν ένα ακόμα μήνυμα, ότι η προκλητικότητα της Τουρκίας δεν θα έμενε χωρίς απάντηση. Στις 27 Αυγούστου, πέραν όλων των προσδοκιών της Αγκυρας, ξημέρωσε μια ακόμα χειρότερη ημέρα. Εκείνο το πρωί, στο πλαίσιο της τετραμερούς άσκησης στην Κύπρο, το ζευγάρι των ελληνικών F-16 που είχε προσγειωθεί στην Κύπρο μαζί με γαλλικά Ραφάλ έλαβε ενισχύσεις. Στο πλαίσιο της ίδιας άσκησης, έξι ελληνικά μαχητικά F-16 απογειώθηκαν από την Κρήτη, πέρασαν πάνω από το «Ορούτς Ρέις» και τις τουρκικές φρεγάτες και ακολουθώντας την ίδια τακτική χαμηλής πτήσης έμειναν αθέατα από τους επίγειους σταθμούς ραντάρ στις νότιες ακτές της Τουρκίας. Εφτασαν στην Κύπρο, ασκήθηκαν με τα μαχητικά που βρίσκονταν ήδη εκεί και προκάλεσαν σοκ στο τουρκικό Κέντρο Επιχειρήσεων, το οποίο δεν είχε πάρει είδηση τι είχε συμβεί κάτω από τη μύτη του και πίστευε ότι στη Μεγαλόνησο βρίσκονταν μόνο τα δύο ελληνικά και τα γαλλικά μαχητικά αεροσκάφη.
Στιγμιότυπο από την κοινή επιχειρησιακή παρουσία Κύπρου, Ελλάδας, Γαλλίας, Ιταλίας στην Ανατολική Μεσόγειο
Η ενέδρα και το… σχέδιο «τανάλια»
Στην επιστροφή των F-16, οι Τούρκοι προσπάθησαν να στήσουν ενέδρα με έξι δικά τους μαχητικά, θέλοντας να αποκαταστήσουν το χαμένο τους γόητρο. Στόχος τους ήταν, σύμφωνα με ασφαλείς εκτιμήσεις στρατιωτικών κύκλων, να αναγκάσουν κάποιο από τα ελληνικά αεροσκάφη να μείνει από καύσιμα.
Ο σχεδιασμός της ελληνικής πλευράς είχε προβλέψει και αυτό το ενδεχόμενο. Ισχυρή ομάδα δικών μας μαχητικών – πληροφορίες μιλούν για δέκα – απογειώθηκε από την Κρήτη και πετούσε σε χαμηλό ύψος. Μόλις τα έξι ελληνικά που επέστρεφαν από Κύπρο έφτασαν νότια του Καστελλορίζου και η τουρκική ομάδα κινήθηκε για να τα αναχαιτίσει, η δεύτερη ομάδα μαχητικών κινήθηκε αστραπιαία. Τα μισά ανέβηκαν σε μεγαλύτερο υψόμετρο από εκείνο των τουρκικών και τα άλλα μισά πλησίασαν από χαμηλά. Οταν δόθηκε το σύνθημα από το Κέντρο Επιχειρήσεων, η ελληνική «τανάλια» έκλεισε παγιδεύοντας ανάμεσα στις δαγκάνες της τους τούρκους χειριστές, οι οποίοι σύντομα αναγκάστηκαν να αποχωρήσουν ηττημένοι και ταπεινωμένοι.
Οι αψιμαχίες, ωστόσο, δεν τελείωσαν εκεί. Στις 28 Αυγούστου η άσκηση «EUNOMIA» ολοκληρώθηκε και τα δύο μαχητικά της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας που στάθμευαν στην Πάφο έλαβαν εντολή να επιστρέψουν. Οι Τούρκοι περίμεναν αυτή τη στιγμή για να πάρουν το «αίμα τους πίσω». Απογείωσαν δύο ιπτάμενα ραντάρ. Το ένα το έστειλαν να πετάξει δυτικά της Κύπρου και το άλλο κατά μήκος των τουρκικών ακτών βόρεια της Ρόδου και του Καστελλορίζου, ώστε να έχουν όσο το δυνατόν καλύτερη εικόνα. Επιπλέον, απογείωσαν και επτά μαχητικά F-16 με στόχο να μην αφήσουν κανένα περιθώριο ελιγμών στα δύο ελληνικά που επέστρεφαν από την Κύπρο.
Για μια ακόμα φορά, όμως, οι έλληνες επιτελείς κατόρθωσαν να «διαβάσουν» καλύτερα τους Τούρκους. Απογείωσαν οκτώ μαχητικά F-16, έστησαν ξανά ενέδρα στους αντίπαλους πιλότους και εκείνοι έπεσαν ξανά σε αυτή… Τα δύο μαχητικά από την Πάφο επέστρεψαν στη βάση τους χωρίς να δουν ποτέ τα τουρκικά, καθώς οι συνάδελφοί τους τα είχαν «τσουβαλιάσει», όπως είπαν χαρακτηριστικά έλληνες χειριστές στο «Βήμα».
«Πειρατές» στη σκιά ενός αμερικανικού Β-52
Οι Τούρκοι μετά τις τρεις αψιμαχίες δεν έμειναν άπραγοι. Εστειλαν πιλότους τους να κρυφτούν στη «σκιά» ενός αμερικανικού Β-52 που πετούσε πάνω από την Τουρκία και την Ελλάδα, επιχειρώντας με αυτόν τον τρόπο να μπουν στο Αιγαίο χωρίς να καταθέσουν σχέδιο πτήσης. Παραβιάζοντας, δηλαδή, τους κανόνες εναέριας κυκλοφορίας.
Εκείνη την ημέρα το ΓΕΕΘΑ εξέδωσε μια ιδιαιτέρως αυστηρή ανακοίνωση. «Παρά τα συμφωνηθέντα και τις σχετικές διαβεβαιώσεις, κατά την είσοδο του Β-52 στο FIR ΑΘΗΝΩΝ τα τουρκικά μαχητικά επιδεικνύοντας ιδιαίτερα προκλητική, αντιδεοντολογική, αντισυμμαχική και αντιδιαμετρικά αντίθετη συμπεριφορά από τον σκοπό της δραστηριότητας, εξακολούθησαν την πτήση τους πλησίον του αμερικανικού Α/Φ, το οποίο παρέλαβε σύμφωνα με τη σχεδίαση η ελληνική τετράδα F-16. Δύο ζεύγη Α/Φ F-16 BLK 52+, τα οποία βρίσκονταν σε ετοιμότητα στην περιοχή γι’ αυτόν τον λόγο, αναγνώρισαν, αναχαίτισαν και εξεδίωξαν από το FIR ΑΘΗΝΩΝ τα τουρκικά Α/Φ. Είναι προφανές ότι τέτοιου είδους προκλητικές ενέργειες παραβίασης των συμφωνηθέντων αφενός δημιουργούν σοβαρό πρόβλημα στο ΝΑΤΟ, αφετέρου καταστρατηγούν τους Διεθνείς Κανόνες Εναέριας Κυκλοφορίας, ανεβάζοντας κατακόρυφα τις πιθανότητες πρόκλησης ατυχήματος και θέτοντας μάλιστα σε κίνδυνο αεροπορικά μέσα και άλλων συμμαχικών κρατών».
Η ανακοίνωση του ΓΕΕΘΑ χαρακτήριζε «πειρατική» τη συμπεριφορά της Τουρκίας και τόνιζε ότι οι επιχειρησιακές δυνατότητες επικράτησης της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας «δεν πρόκειται και δεν μπορούν να αμφισβητηθούν», κάνοντας μνεία στη μαζική πτήση ελληνικών αεροσκαφών στην Κύπρο.
