Δύσκολο να φανταστεί κανείς τις συνθήκες της συνάντησης Τσίπρα-Ερντογάν
Οι ανησυχίες έμπειρων διπλωματών (και όχι μόνο), ότι η είσοδος της Ελλάδας σε εκλογικό έτος μπορεί να επιδεινώσει τα χαρακτηριστικά της έντασης που προκύπτει από την αυξημένη τουρκική δραστηριότητα στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, άρχισαν να επιβεβαιώνονται ήδη από τα Χριστούγεννα. Τις τελευταίες τρεις εβδομάδες η Αγκυρα έχει ξεδιπλώσει με τρόπο εμφατικό όλες τις διεκδικήσεις της στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο.
Ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θέτει το γενικό πλαίσιο επισημαίνοντας τη βούληση της Τουρκίας να προωθήσει τις θέσεις της στην Ανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο. Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου απειλεί με «ατύχημα». Ο υπουργός Αμυνας Χουλουσί Ακάρ ξεδιπλώνει, αργά αλλά σταθερά, το τουρκικό αφήγημα της «Γαλάζιας Πατρίδας», αναφερόμενος με όρους εδαφικότητας στις 462.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα τα οποία παρουσιάζει ως επικράτεια της Τουρκίας. Σε γενικές γραμμές, παρότι είναι υπουργός Αμυνας, ο κ. Ακάρ φαίνεται να έχει έναν αναβαθμισμένο ρόλο στην κυβέρνηση Ερντογάν. Πέρα από τις δηλώσεις του, οι πρωτοβουλίες που αναλαμβάνει (π.χ. η αποστολή του στη Λιβύη) ξεπερνούν κατά πολύ τον κατά κανόνα υποβαθμισμένο ρόλο που είχαν οι υπουργοί Αμυνας στο παρελθόν. Εν ολίγοις, ο κ. Ακάρ έχει έναν κομβικό ρόλο τον οποίο θα απολέσει πολύ δύσκολα, δεδομένου ότι στο αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016, ως αρχηγός των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων, αποτέλεσε ίσως τον πλέον καθοριστικό παράγοντα διάσωσης και, εν συνεχεία, επικράτησης του κ. Ερντογάν σε ένα στράτευμα παραδοσιακά αρνητικό στους ισλαμιστές.
Πέρα από τη ρητορεία, τελευταία έχουν καταγραφεί και στρατιωτικές κινήσεις αύξησης της έντασης, με υπερπτήσεις σε ελληνικά νησιά, προαναγγελίες ασκήσεων, αλλά και πλόες τουρκικών ερευνητικών σκαφών μέσα στο Αιγαίο.
Αλλαγές στη Συρία
Είναι ιδιαιτέρως ενδιαφέρον το γεγονός ότι η αναζωπύρωση των τουρκικών απειλών καταγράφηκε αμέσως μετά τη συνέντευξη του βοηθού υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Γουές Μίτσελ στην «Κ» προς υπεράσπιση της κυπριακής ΑΟΖ και της στρατηγικής συμμαχίας με Ελλάδα, Ισραήλ και Κύπρο, ωστόσο δεν ανακόπηκε αμέσως μετά τις ανακοινώσεις του Ντόναλντ Τραμπ για αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από τη Συρία. Αντιθέτως, η ένταση ανέβηκε τόσο σε ρητορικό όσο και σε επίπεδο εντυπώσεων. Η νευρικότητα της Τουρκίας και η στρατιωτική κινητικότητα στο Αιγαίο, ενόσω στη Συρία καταγράφονται σημαντικές αλλαγές, αποδίδονται στην παγίως αναμενόμενη αντίδρασή της να δείξει ότι μπορεί να υπηρετήσει το δόγμα των «δυόμισι» πολέμων. Η Αγκυρα, από δύναμη εισβολής στη Συρία και στο Βόρειο Ιράκ, με σκοπό να αποτρέψει τη δημιουργία ανεξάρτητων κουρδικών πολιτικών οντοτήτων, βρίσκεται de facto στη θέση του πλέον ένθερμου υποστηρικτή της εδαφικής ακεραιότητας των δύο αραβικών χωρών. Η επικοινωνία Τραμπ - Ερντογάν και ορισμένες ακόμη πρωτοβουλίες που φαίνεται ότι κυοφορούνται προκειμένου να βελτιωθούν έτι περαιτέρω οι σχέσεις ανάμεσα σε ΗΠΑ και Τουρκία «σκοντάφτουν» σε ορισμένα σημαντικά ζητήματα (όπως η προμήθεια ρωσικών S-400 από την Αγκυρα).
Οι ενεργειακοί πόροι
Ωστόσο το μεγαλύτερο δίλημμα για την Τουρκία είναι ότι βρίσκεται προ μιας πιθανής πρότερης συνεννόησης ανάμεσα σε ΗΠΑ και Ρωσία για το μέλλον της Μέσης Ανατολής και –όπως φαίνεται και από τις τελευταίες δηλώσεις του κ. Τραμπ– ενδεχομένως για το Αφγανιστάν, που παραδοσιακά, μαζί με το Ιράν, θεωρούνταν από την αγγλοσαξονική στρατηγική σκέψη «κέντρο βάρους της Ευρασίας». Πέραν τούτων, οι Τούρκοι είναι υποχρεωμένοι να έχουν εμφανή παρουσία στην Ανατολική Μεσόγειο, διεκδικώντας μέρος των ενεργειακών πόρων. Με την Ελλάδα σε προεκλογική περίοδο και το παιχνίδι στην περιοχή να έχει «ανοίξει» προς όλες τις κατευθύνσεις, είναι πραγματικά δύσκολο να φανταστεί κάποιος πότε και με τι θέμα συζήτησης θα γίνει η προαναγγελθείσα συνάντηση του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα με τον Ταγίπ Ερντογάν.
Βασίλης Νέδος
kathimerini.gr
