Θέση κλειδί διαθέτει η Βόρεια Ήπειρος για τις σχέσεις των δύο λαών. Ποια είναι η μορφή που πρέπει να λάβει για να επικρατήσει ισορροπία.
Της Αθηνάς Κρεμμύδα*
Ήταν 17 Φεβρουαρίου του 1914 όταν οι Βορειοηπειρώτες εξεγέρθηκαν εναντίων της αποφάσεως των Μεγάλων Δυνάμεων να εκχωρηθεί η περιοχή τους στο νεοσύστατο Αλβανικό κράτος. Ο Αυτονομιακός Αγώνας του 1914 αποτελεί ένα μεγάλο κεφάλαιο στην ιστορία του Βορειοηπειρωτικού Ελληνισμού, αφού κατοχύρωσε το μέλλον και την επιβίωση του στην πολύπαθη αυτή περιοχή της Ηπείρου και αναγνωρίστηκε διεθνώς η ύπαρξη Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας με την υπογραφή του Πρωτοκόλλου της Κερκύρας και με την Δήλωση της Αλβανίας για της Μειονότητες στην Κοινωνία των Εθνών το 1921.
Στην σύγχρονη εποχή την οποία διανύουμε, βάσει του Διεθνούς Δικαίου, η έννοια της αυτονομίας έχει διάφορες μορφές, όπως π.χ. η διοίκηση ορισμένων περιοχών ενός κυρίαρχου κράτους από όργανα μιας αναγνωρισμένης εθνικής μειονότητας. Υπάρχουν πολλά τέτοια παραδείγματα στην Ευρώπη, όπως τα αυτόνομα νησιά Ώλαντ της Σουηδικής μειονότητας στη Φιλανδία. Οι αναγνωρισμένες εθνικές μειονότητες προστατεύονται από τους Διεθνείς Οργανισμούς όπως με την Σύμβαση Πλαίσιο του ΟΑΣΕ για τα Δικαιώματα των Μειονοτήτων η οποία προβλέπει μεταξύ άλλων την διαφύλαξη της εθνικής, πολιτιστικής και θρησκευτικής ταυτότητας των μελών μιας μειονότητας.
Η Εθνική Ελληνική Μειονότητα της Αλβανίας τηρεί όλες εκείνες της προϋποθέσεις και διαθέτει την απαραίτητη νομική επιχειρηματολογία για να στηρίξει τις δίκαιες απαιτήσεις της για αυτονομία.
Σε αυτό το σημείο πρέπει να ξεκαθαρίσουμε οριστικά ότι βάσει του Διεθνούς Δικαίου άλλα δικαιώματα έχει μια Εθνική μειονότητα και άλλα μια Θρησκευτική. Έτσι, π.χ. μια Θρησκευτική μειονότητα δεν μπορεί να διεκδικήσει καθεστώς Αυτονομίας. Είναι απαραίτητη αυτή η επισήμανση για όσους εσφαλμένα ή κακόβουλα συγχέουν την Θρησκευτική Μουσουλμανική Μειονότητα στη Θράκης με την Εθνική Ελληνική Μειονότητα στη Βόρειο Ήπειρο.
Σήμερα το αίτημα για την Αυτονομία της Βορείου Ηπείρου σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο, τα Ευρωπαϊκά πρότυπα και τους Διεθνείς Οργανισμούς, είναι επίκαιρο όσο ποτέ άλλοτε για τρεις βασικούς λόγους:
Πρώτον: Εξασφαλίζει την επιβίωση του Ελληνισμού στην Αλβανία.
Το Αλβανικό κράτος ουδέποτε υπήρξε συνεπές στις δεσμεύσεις του και στις υποχρεώσεις του απέναντι στην Εθνική Ελληνική Μειονότητα, αλλά με διάφορες μεθόδους καταπίεσης και εθνικής εκκαθάρισης, με διώξεις και παράνομες μεταφορές Αλβανικών πληθυσμών σε μειονοτικές περιοχές, στόχευε στην εξαφάνιση της. Τα τελευταία χρόνια το έργο των Αλβανικών αρχών το διευκόλυνε ακόμη περισσότερο η φυγή των νέων Βορειοηπειρωτών στην Ελλάδα, η αραίωση του Ελληνικού πληθυσμού της περιοχής και η ύποπτα αδιάφορη στάση όλων των Ελληνικών κυβερνήσεων.
Η συνεχής διεκδίκηση και εξασφάλιση των δικαιωμάτων της μειονότητας θα μπορούσε να δημιουργήσει το κατάλληλο και ασφαλές περιβάλλον για την επιστροφή πολλών οικογενειών Βορειοηπειρωτών και την επαναδραστηριοποίηση τους στον τόπο τους. Στα βασικά δικαιώματα τα οποία αποτελούν και υποχρέωση της Αλβανίας συμπεριλαμβάνονται:
α) Το δικαίωμα του αυτοπροσδιορισμού των κατοίκων, κυρίως των μη αναγνωρισμένων μειονοτικών περιοχών όπως η Χιμάρα, μέσω μίας δίκαιης και σωστής απογραφής πληθυσμού λαμβάνοντας βεβαίως υπόψιν την παράνομη μεταφορά Αλβανικών πληθυσμών, τα τελευταία χρόνια, σε καθαρά Ελληνικές περιοχές.
β) Το δικαίωμα στην αυτόνομη περιφερειακή διοίκηση των περιοχών αυτών από εκλεγμένους εκπροσώπους Βορειοηπειρωτών, σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης και αστυνομίας, προς διαφύλαξη της τάξεως και της ασφάλειας των κατοίκων, καθώς και η αναλογική εκπροσώπηση των Ελλήνων στην κεντρική εξουσία.
γ) Η αναγνώριση της Ελληνικής γλώσσας ως δεύτερης επίσημης γλώσσας στην Αλβανία, η χρησιμοποίηση της στης δημόσιες υπηρεσίες, στα δικαστήρια και η διευκόλυνση της διδασκαλίας της σε όλες της βαθμίδες του εκπαιδευτικού συστήματος.
δ) Η απόδοση των τίτλων ιδιοκτησίας και η επιστροφή των περιουσιών στους νόμιμους ιδιοκτήτες τους.
Όλα τα παραπάνω αποτελούν μια ειρηνική επίλυση του Βορειοηπειρωτικού ζητήματος, στα πλαίσια του Διεθνούς Δικαίου, εξασφαλίζοντας ένα ήρεμο και ασφαλές περιβάλλον για την επιβίωση του Ελληνισμού στην Αλβανία μέσο της Αυτονομίας του.
Δεύτερον: Αποτελεί τη βάση της αληθινής Ελληνοαλβανικής συνεργασίας.
Το καθεστώς Αυτονομίας στην περιοχή της Βορείου Ηπείρου σύμφωνα με ότι προβλέπεται στη Σύμβαση Πλαίσιο του ΟΑΣΕ για τα Δικαιώματα των Μειονοτήτων, μέλος του οποίου αποτελεί και η Αλβανία, είναι ο μόνος τρόπος να ζήσουν ειρηνικά οι Αλβανοί με την Ελληνική μειονότητα και να επιτευχθεί η πολυπόθητη πραγματική συνεργασία μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας.
Αυτό βεβαίως προϋποθέτει έναν έντιμο και ειλικρινή διάλογο μεταξύ Ελλάδας, Αλβανίας και Διεθνών Οργανισμών οι οποίοι θα πρέπει να αναγκάσουν την Αλβανία να αλλάξει νοοτροπία και στάση απέναντι στη μειονότητα. Σημαντικό ρόλο προς αυτή την κατεύθυνση θα παίξει κυρίως η παιδεία και η εκπαίδευση των πολιτών. Η ανθελληνική ρητορική μίσους που καλλιεργείται τα τελευταία χρόνια στο εσωτερικό της Αλβανίας σε μεγάλο ποσοστό από τις ίδιες τις κυβερνήσεις, είτε για λόγους εσωτερικής κατανάλωσης, είτε για την εξυπηρέτηση ξένων συμφερόντων, συμβάλλει στην δημιουργία ενός εχθρικού κλίματος μεταξύ των πολιτών, Ελλήνων και Αλβανών.
Η απόδοση και η εξασφάλιση όλων των δικαιωμάτων της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας από το Αλβανικό κράτος θα αμβλύνει τις διαφορές μεταξύ τους. Η εξάλειψη των προστριβών και των διαφορών θα επιφέρει ειρήνη και ασφάλεια στην περιοχή συμβάλλοντας έτσι στην ανάπτυξη, την ευημερία της περιοχής.
Τρίτον: Συμβάλλει στην διατήρηση της Ειρήνης και της Σταθερότητας στην περιοχή.
Η εκρηκτική περιοχή των Βαλκανίων αποτελεί συχνά το «μήλον της έριδος» μεταξύ αμφίρροπων δυνάμεων οι οποίες προσπαθούν να την ελέγξουν, με διαφόρους τρόπους, οικονομικά, πολιτικά και γεωστρατηγικά. Ως εκ τούτου αποτελείται από πολλές εστίες εντάσεων οι οποίες μπορούν να αιματοκυλίσουν την περιοχή. Μία δυνητική τέτοια ένταση θα μπορούσε να αποφευχθεί στη Βόρειο Ήπειρο αν η Αλβανία εφήρμοζε ότι προβλέπουν οι Διεθνείς Οργανισμοί και το Διεθνές Δίκαιο για τα δικαιώματα των Εθνικών Μειονοτήτων. Αυτό αποτελεί και μια από τις βασικές εγγυήσεις για την ειρήνη και την σταθερότητα στην περιοχή και πρέπει να είναι προϋπόθεση για την ένταξη της Αλβανίας στην ΕΕ, σύμφωνα με το meaculpa.gr.
Σήμερα η Αυτονομία της Βορείου Ηπείρου, εντός των ορίων του Αλβανικού κράτους, όπως προβλέπεται από Διεθνής Συνθήκες και Οργανισμούς, δεν πρέπει να θεωρείται ταμπού ειδικά μάλιστα όταν στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων άλλοι συζητούν ακόμα και για αλλαγή συνόρων, όπως μεταξύ Σερβίας, Κοσόβου και Αλβανίας. Είναι η βάση πάνω στην οποία θα τεθούν τα θεμέλια καλής συμβίωσης των δυο λαών και θα χτιστεί επιτέλους η γέφυρα της πραγματικής Ελληνοαλβανικής συνεργασίας.
* Γ.Γ. της Κίνησης για την Αναγέννηση της Βορείου Ηπείρου – Κ.Α.Β.Η.
