Παρουσία του προέδρου της Βουλής, Νίκου Βούτση, πραγματοποιήθηκαν, για πρώτη φορά ύστερα από 30 χρόνια, οι εκδηλώσεις για την επέτειο της απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης από τα ναζιστικά στρατεύματα κατοχής στις 30 Οκτωβρίου 1944, όταν μπήκαν στην πόλη αντάρτικα τμήματα του ΕΛΑΣ.
Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων έγιναν τα αποκαλυπτήρια αναθηματικής στήλης στην περιοχή ανάμεσα στον Λευκό Πύργο και το Βασιλικό Θέατρο, ενώ ο δρόμος που περνάει από μπροστά ονομάστηκε «Λεωφόρος 30ης Οκτωβρίου 1944».
Στην ανάγκη ενότητας του λαού και στη σημασία της επετείου αναφέρθηκαν ο πρόεδρος της Βουλής, υπουργοί, βουλευτές, ο περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας Απόστολος Τζιτζικώστας και ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Γιάννης Μπουτάρης.
Τέτοιες εκδηλώσεις ενώνουν και δεν διχάζουν, είπε ο κ. Βούτσης στον χαιρετισμό του στην τελετή αποκαλυπτηρίων αναθηματικής στήλης στη μνήμη των μαχητών του ΕΛΑΣ που ελευθέρωσαν την πόλη στις 30 Οκτωβρίου 1944, και πρόσθεσε: «Είναι τιμή μου που εκπροσωπώ την ελληνική Βουλή σε αυτή την πολύ μεγάλη εκδήλωση που έχει πραγματικά ιστορική σημασία μετά από 30 χρόνια σιωπής. Πέρυσι ξεκίνησαν και στην Αθήνα, στις 12 Οκτωβρίου, και φέτος επαναλήφθηκαν και έγιναν ακόμα περισσότερες εκδηλώσεις, οι εκδηλώσεις μνήμης, οι εκδηλώσεις ανασύστασης της συλλογικής ιστορικής μνήμης και απόδοσης τιμής γιατί τότε απελευθερώθηκε η Αθήνα».
Ο πρόεδρος της Βουλής επισήμανε ότι οι εκδηλώσεις αυτές δεν γίνονται σε μια ουδέτερη στιγμή, αλλά σε μια συγκυρία που η ξενοφοβία, ο ρατσισμός, η ακροδεξιά και οι νεοναζιστικές οργανώσεις σηκώνουν και πάλι κεφάλι και υπογράμμισε: «Δεν είναι ουδέτερη η στιγμή, δεν είναι ουδέτερος ο καιρός, που οι Έλληνες στην Αθήνα στη Θεσσαλονίκη, παντού τιμούν την ιστορία τους, την πραγματική τους ιστορία. Διότι σε όλη την Ευρώπη σηκώνει κεφάλι, και λόγω της οικονομικής κρίσης και λόγω του μεγάλου προσφυγικού ζητήματος από ροές εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων που θέλουν να φύγουν από τους πολέμους και να βρουν φιλόξενη γη. Σηκώνουν κεφάλι πάλι η ξενοφοβία, ο ρατσισμός η ακροδεξιά, οι νεοναζιστικές οργανώσεις. Και είναι λοιπόν μέρος αυτής της αντιπαράθεσης, για να μην πω αυτού του σύγχρονου πολέμου απέναντι σε αυτές τις δοξασίες και τις ακροδεξιές αντιλήψεις, αυτή η προσπάθεια που γίνεται και εδώ και στην Αθήνα και παντού.
Εμείς τα ζήσαμε και τα πρώτα χρόνια της κρίσης στην Ελλάδα και μπόρεσε να ηγεμονεύσει μέσα στο λαό, μέσα στην ελληνική κοινωνία η αντίληψη της αλληλεγγύης, της φιλοξενίας, η αντίληψη που ενώνει και δεν διχάζει. Αυτή τη μάχη την έδωσε ο λαός μας τα πρώτα χρόνια κιόλας της κρίσης και γνωρίζουμε πολύ καλά απέναντι και σε πολιτικές και σε πολιτικούς και σε πολιτικές δυνάμεις που ήθελαν να εκπροσωπήσουν στον 21ο αιώνα αυτές τις λογικές. Άρα λοιπόν πιστεύουμε πραγματικά ότι η προσπάθεια που γίνεται και με την απόφαση του δήμου για την οποία πρέπει να είμαστε υπερήφανοι για όλους όσοι αυτά τα χρόνια έκαναν αυτή την προσπάθεια για να μείνουν ζωντανές οι μνήμες και να τιμούνται οι νεκροί μας. Αυτή η προσπάθεια εντάσσεται στο σήμερα και στο αύριο, είναι μια προσπάθεια που έρχεται από το μέλλον για τα παιδιά μας. Και πραγματικά η παρουσία μας εδώ μπορεί να είναι ένας σπόρος κι ένα λιθαράκι σε αυτή την προσπάθεια».
«Η σημερινή επέτειος είναι μια επέτειος που αντιστέκεται στη λήθη και την απάθεια», τόνισε ο περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας στην ομιλία του κατά τη διάρκεια της δοξολογίας και συνέχισε: «Αν κάτι μας διδάσκει η ιστορία, αυτό είναι ότι η ιστορική λήθη μπορεί να έχει ολέθριες συνέπειες, όχι για κάθε λαό μεμονωμένα, αλλά για ολόκληρη την ανθρωπότητα. Γι' αυτό και πρέπει τα εγκλήματα που ως λαός υποφέραμε, αλλά και οι θρίαμβοι που ως λαός πετύχαμε, να μένουν ζωντανά στη μνήμη μας ως μαθήματα ζωής, που μας διδάσκουν, μας οδηγούν και μας κινητοποιούν. Έχουμε ευθύνη απέναντι στην ιστορική αλήθεια, αλλά και προς τις μελλοντικές γενιές που ακολουθούν, να θυμόμαστε και να αναβιώνουμε τις ιστορικές σελίδες του παρελθόντος. Μόνο ενωμένοι θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε τις σύγχρονες προκλήσεις, οικονομικές και άλλες, που έχουμε μπροστά μας. Και βεβαίως, έχουμε ιερό καθήκον να μην επιτρέψουμε, ποτέ ξανά, να αναβιώσουν γεγονότα που στο παρελθόν οδήγησαν στο χάος, στις θηριωδίες και σε ολοκαυτώματα. Έχουμε ευθύνη λοιπόν να μην επιτρέψουμε την άνοδο των άκρων σε Ελλάδα και Ευρώπη».
Ο κ. Τζιτζικώστας καταδίκασε τα επεκτατικά παραληρήματα από την πλευρά της Τουρκίας και κάλεσε τις χώρες της Ευρώπης να δείξουν εμπράκτως την αλληλεγγύη τους προς την Ελλάδα.
Οι σημερινές εκδηλώσεις έχουν ιδιαίτερη σημασία επειδή μιλούν για τις σιωπές και φωτίζουν τις σκιές, τόνισε ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης κατά τον χαιρετισμό του στην τελετή αποκαλυπτηρίων της αναθηματικής στήλης. «Τα χρόνια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου είναι τώρα πια κάπου μακριά. Ωστόσο η μνήμη του επιστρέφει ξανά και ξανά», είπε ο κ. Μπουτάρης και πρόσθεσε: «Σήμερα με επίσημη πια απόφαση της πολιτείας τιμούμε τη μνήμη της απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης από τα ναζιστικά στρατεύματα. Γιορτάστηκε για πρώτη φορά επί δημαρχίας Γιαννούση, αλλά εν συνεχεία σταμάτησε. Τιμούμε τη μνήμη όλων εκείνων που αγωνίστηκαν για την ελευθερία και την ανεξαρτησία ενάντια στο ναζισμό και δίνουμε έμφαση σε αυτά που μας ενώνουν και όχι σε αυτά που μας χωρίζουν. Είναι αλήθεια ότι η γερμανική κατοχή διέλυσε τον ιστό της ελληνικής κοινωνίας. Η φυσιογνωμία της Θεσσαλονίκης άλλαξε οριστικά. Οι 50.000 Εβραίοι που χάθηκαν σχεδόν στο σύνολο τους μαζί και κάποιες χιλιάδες συμπολιτών. Οι σιωπές των παλαιότερων και τελικά η άγνοια των νεώτερων για τον αφανισμό, για τα εβραϊκά περιουσιακά στοιχεία και την ιδιαίτερη οικονομία της κατοχής, για τον δωσιλογισμό, την αντίσταση, τον εμφύλιο και την απελευθέρωση είχαν κυριαρχήσει στη μεταπολεμική συλλογική μνήμη της πόλης. Οι σημερινές εκδηλώσεις έχουν ιδιαίτερη σημασία ακριβώς επειδή μιλούν για τις σιωπές και φωτίζουν τις σκιές. Ταυτόχρονα μας καλούν σε μια μνήμη ειρηνική, με διάρκεια, σεβασμό και υπευθυνότητα».
Πριν από τα αποκαλυπτήρια της αναθηματικής στήλης ο πρόεδρος της Βουλής, κ. Βούτσης, κατέθεσε στεφάνι στο Μνημείο της Εθνικής Αντίστασης, στη νέα παραλία, σε εκδήλωση του ΣΥΡΙΖΑ. Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν μέλη της κυβέρνησης και βουλευτές.
«Για να υπάρχουμε και να μπορούμε να πάμε μπροστά πρέπει να θυμόμαστε ποιοι είμαστε, πώς φτάσαμε ως εδώ, ό,τι ωραίο έχουμε στον τόπο μας, ό,τι μας κάνει υπερήφανους και να έχουμε δύναμη να παλέψουμε και τις σημερινές δυσκολίες», τόνισε ο υπουργός Δικαιοσύνης, Νίκος Παρασκευόπουλος.
«Με πολλές θυσίες, με πολλούς νεκρούς η Θεσσαλονίκη το 1944 τέτοια μέρα ξαναμπήκε στην ελεύθερη ζωή λειτουργώντας δημοκρατικά και παραγωγικά», δήλωσε ο αναπληρωτής υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Μάρκος Μπόλαρης.
«Εκείνο που πρέπει να προσέξουμε όλοι μας και πιο συγκεκριμένα οι ηγέτες της Ευρώπης είναι ότι βιώνουμε μια νέα πρόκληση του φασισμού αυτή την εποχή, με ιδιαίτερα μεγάλη ένταση και εκεί που πρέπει να δώσουν όλοι προσοχή είναι στις λύσεις που προτείνονται σε θέματα οικονομικής πολιτικής σε επίπεδο Ευρώπης. Γιατί αυτές οι λύσεις, οι ακατάλληλες λύσεις, σε συνδυασμό με ένα σύνολο άλλων γεγονότων που συνδέονται με την έλλειψη κράτους δικαίου, με την ανάδειξη της διαφθοράς και την επέκταση της φτώχειας, όλα συμβάλουν ώστε το «αυγό του φιδιού" να παραμένει πάντα ζωντανό», είπε ο υφυπουργός Εξωτερικών, Δημήτρης Μάρδας.
«Εδώ από το μνημείο της Εθνικής αντίστασης νομίζω ότι χρειάζεται να γυρίσουμε πίσω στον χρόνο, να θυμηθούμε τη μάχη των Ελλήνων κατά του φασισμού και υπέρ της Δημοκρατίας, να μπορέσουμε να τροφοδοτήσουμε με αυτές τις μνήμες την προσπάθεια για μια δυνατή Ελλάδα, μια ελεύθερη, μια δημοκρατική Ελλάδα», σημείωσε ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ, Σωκράτης Φάμελλος.
«Σαν και σήμερα πριν από 72 χρόνια οι ανταρτικές δυνάμεις του ΕΛΑΣ όχι απλώς απελευθέρωσαν τη Θεσσαλονίκη από τα ναζιστικά στρατεύματα κατοχής, αλλά έσωσαν και τις υποδομές της από την ανατίναξη. Γιατί τα ναζιστικά κτήνη μετά τα εγκλήματα που είχαν διαπράξει παζάρευαν την ασφαλή τους υποχώρηση με τις υποδομές της πόλης. Οι ανταρτικές δυνάμεις έσωσαν τις υποδομές της πόλης. Το νερό, το ρεύμα, τους αλευρόμυλους του Αλλατίνη ακόμα και τον ίδιο τον Λευκό Πύργο», τόνισε ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Τριαντάφυλλος Μηταφίδης και πρόσθεσε:
«Είναι και μια μέρα διεκδίκησης. Το σύγχρονο γερμανικό κράτος ως καθολικός διάδοχος του Γ΄ Ράιχ οφείλει να αποζημιώσει τις ανείπωτες, απερίγραπτες καταστροφές, που προκάλεσαν τα ναζιστικά στρατεύματα κατοχής σε αυτή τη χώρα και σε αυτή την πόλη. Η μέρα αυτή είναι και ένα ανάχωμα στη νεοναζιστική Χρυσή Αυγή, που δυστυχώς εκπροσωπείται σε αυτή την πόλη, η οποία είναι η δεύτερη μετά τη Βαρσοβία πιο μαρτυρική πόλη της Ευρώπης και μπορεί να καμαρώνει ότι είναι η πρώτη αντιστασιακή πόλη γιατί ένα μήνα μετά την κατάληψη της ιδρύθηκε η πρώτη αντιστασιακή οργάνωση στην κατεχόμενη Ευρώπη η "Ελευθερία"».
«Επιτέλους ξαναγύρισε η αλήθεια στον τόπο της. Την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης την έκανε η ομάδα μεραρχιών του ΕΛΑΣ Μακεδονίας, με τον Μπακιρτζή και τον Βαφειάδη. Κι επομένως εμείς, η Αριστερά, απελευθέρωσε τη Θεσσαλονίκη με τακτικό αντάρτικο στρατό. Κι αυτή είναι η αλήθεια. Την έκρυβαν οι ακροδεξιοί επί 50 χρόνια και η αμερικανοκρατία. Ελληνικός αντάρτικος στρατός απελευθέρωσε τη Θεσσαλονίκη και όχι Άγγλοι ή Ινδοί και Σκωτσέζοι με κοντά παντελονάκια», δήλωσε ο βουλευτής των Ανεξάρτητων Ελλήνων, Κώστας Ζουράρις.
Το «παρών» στην εκδήλωση έδωσε και ο αντιπρόεδρος της Βουλής Τάσος Κουράκης.
Μετά την κατάθεση στεφάνου όλοι μαζί οι συγκεντρωμένοι περπάτησαν μέχρι το δημαρχείο, όπου τους υποδέχθηκαν ο δήμαρχος Γιάννης Μπουτάρης, ο πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Παναγιώτης Αβραμόπουλος και δημοτικοί σύμβουλοι.
Στο δημαρχείο ξεναγήθηκαν στην έκθεση ντοκουμέντων της απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης από τον ιστορικό ερευνητή και συλλέκτη Μάνο Μαλαμίδη, την ιστορικό Μαρία Καβάλα και τον δημοσιογράφο, συγγραφέα και ερευνητή Σπύρο Κουζινόπουλο. «Παρών» στην ξενάγηση ήταν και ο δήμαρχος Νεάπολης - Σύκεων Σίμος Δανιηλίδης
Ακολούθησε περίπατος ιστορικής μνήμης στο κέντρο της πόλης σε σημεία όπου διαδραματίστηκαν ιστορικά γεγονότα κατά την είσοδο των αντάρτικων τμημάτων στη Θεσσαλονίκη.
Στη διάρκεια του περίπατου ιστορικής μνήμης έγιναν τα αποκαλυπτήρια της αναθηματικής στήλης. Έξω από το Βασιλικό Θέατρο ηθοποιοί του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος (ΚΘΒΕ) παρουσίασαν το ιστορικό χρονικό της 30ης Οκτωβρίου 1944 στους περιπατητές.
Είναι ο πρώτος επίσημος εορτασμός της επετείου απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης από τα ναζιστικά στρατεύματα κατοχής. Η επέτειος καθιερώθηκε με το Προεδρικό Διάταγμα αρ. 50 της 14ης Απριλίου 2016 και δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως την 9η Μαΐου 2016.
