Για τις πανδημίες και τη συσχέτισή τους με την κλιματική αλλαγή μίλησαν στο 1ο διεθνές Φόρουμ του Λευκού Πύργου (White Tower Forum), με θέμα «Μετά COVID-19 Εποχή. Υγιείς, Βιώσιμες Πόλεις: Προκλήσεις, Δυνατότητες & Προοπτικές», ο πρώην διευθυντής Πολιτικής και Διακυβέρνησης για την Υγεία και Ευεξία στον ΠΟΥ Ευρώπης, Αγις Τσουρός και ο γενικός γραμματέας της Ακαδημίας Αθηνών, Χρήστος Ζερεφός.
Η βελτίωση των δημόσιων συστημάτων υγείας στον βαθμό που θα αποκτήσουν την ικανότητα να αντεπεξέρχονται αποτελεσματικά στη διαχείριση κρίσεων όπως η πανδημία του κορωνοϊού, περνάει μέσα από τις πόλεις, τη χαρτογράφηση των κοινωνικών ομάδων και την αντιμετώπιση των ανισοτήτων, τόνισε ο κ. Τσουρός.
«Μιλάμε για τα συστήματα υγείας τη στιγμή που οι προσδιοριστές της υγείας, ό,τι μας κάνει υγιείς δεν είναι το σύστημα υγείας, αλλά είναι η γειτονιά μας, η πρόσβαση που έχουμε στο πράσινο, η δυνατότητα να έχουμε κοινωνική υποστήριξη», επισήμανε ο κ.Τσουρός εξηγώντας πως «ξεκινώντας από τον τρόπο που φτιάχνεις μια γειτονιά θα μπορέσεις να καθορίσεις την ποιότητα ζωής και την υγεία όλων αυτών που ζούνε εκεί».
Ο κ. Τσουρός στάθηκε ιδιαίτερα στο θέμα των ανισοτήτων σε ό,τι αφορά την πρόσβαση διαφόρων κοινωνικών ομάδων στο σύστημα υγείας αλλά και σε υποδομές και τις υπηρεσίες που δομούν τις συνθήκες υγιούς διαβίωσης, ενώ παρατήρησε ότι «στη χώρα μας δεν έχουμε μετρήσει ποτέ ανισότητες υγείας ανάλογα με το κοινωνοικοοικονομικό και εκπαιδευτικό επίπεδο».
Αναφερόμενος ειδικά στην περίοδο της πανδημίας τόνισε ότι ανέδειξε το στοιχείο της ευαλωτότητας. «Ποιοι πλήρωσαν βαρύτερο τίμημα πανδημίας του κορωνοϊού παγκόσμια; Οι φτωχοί, οι ευάλωτοι, εκείνοι που ήταν αποκλεισμένοι. Παντού. Εάν θέλουμε η επόμενη πανδημία να πετύχει στη διαχείρισή της ή κάποια συνέπεια της κλιματικής αλλαγής, όποια καινοτομία τεχνολογική και να έχουμε, αν δεν έχουμε κάνει χαρτογράφηση της κοινότητας που φροντίζουμε να ξέρουμε την ώρα που θα χτυπήσει το καμπανάκι ποιοι είναι ευάλωτοι, ποιοι ζουν μόνοι τους, ποιοι έχουν ειδικές ανάγκες, χρόνια νοσήματα, το χάσαμε πάλι το παιχνίδι. Διότι επαναλαμβάνουμε το ίδιο μοντέλο της αδυναμίας μας να μπορούμε να είμαστε έτοιμοι να ανταποκριθούμε σε προσδοκίες μιας κοινότητας, η οποία θα είναι ενδυναμωμένη, ανθεκτική και ενεργή», υπογράμμισε, σημειώνοντας ότι ο ίδιος εργάζεται την περίοδο αυτή στο γραφείο της Γενεύης του ΠΟΥ στην κατάρτιση μια παγκόσμιας στρατηγικής, που φέρει τον τίτλο «community resilience in the face of crisis» (ανθεκτικότητα της κοινότητας απέναντι στην κρίση)
Κατά τον ίδιο, η πανδημία πέρα από το στοιχείο «πόσο ευάλωτοι είμαστε, πόσο εύθραυστοι, ακόμη και η παγκόσμια οικονομία» ανέδειξε και άλλα χαρακτηριστικά όπως την αμφισβήτηση της παγκόσμιας αλληλεγγύης. «Την ώρα που ήλθε η ανάγκη, ποιος αγόρασε τα εμβόλια πρώτος; Αντί να εξασφαλίσουμε ένα μίνιμουμ επίπεδο στην Αφρική, είχε φτάσει η εμβολιαστική κάλυψη 70% στην Ευρώπη και 2% στην Αφρική. Η πανδημία κάνει αφύπνιση άγρια, μας βάζει μπροστά σε θέματα που αν δεν τα δούμε κατάματα σε κάθε τομέα δεν μας παίρνει να περάσουμε το μπαλάκι στα παιδιά μας», είπε.
«Χρ. Ζερεφός: Όταν αυτό που σήμερα λέμε ακραίο γίνει σύνηθες, τότε δε θα υπάρχει επιστροφή»
Στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής που ήδη βιώνει ο πλανήτης, αλλά και στην πιθανή σύνδεση του λιωσίματος των πάγων με την πιθανή απελευθέρωση παλαιοϊών, που είχαν καταψυχθεί, αναφέρθηκε ο γενικός γραμματέας της Ακαδημίας Αθηνών, Χρήστος Ζερεφός.
«Η αύξηση της θερμοκρασίας τα τελευταία 120 χρόνια στη Μεσόγειο κατά μέσο όρο έχει ξεπεράσει τους 2 βαθμούς Κελσίου […] Δυστυχώς αυτό που ψάχνουμε να βρούμε για τα προσεχή 10-30 χρόνια , το έχουμε ήδη ξεπεράσει στα προηγούμενα 120. Οι βροχές την περίοδο Οκτωβρίου- Μαρτίου έχουν δείξει μία αποσταθεροποίηση κυρίως μετά το 1970, σε επίπεδο Μεσογείου. Οι χειμώνες γίνονται πιο ζεστοί, οι χαμηλές θερμοκρασίες όσο πάει και μικραίνουν σε αριθμό, από 100 μέρες με χαμηλές θερμοκρασίες κατά μέσον όρο τον χειμώνα έχουμε πέσει στις περίπου 25. Αντίθετα οι μέρες με συνθήκες που δυνητικά μπορεί να δημιουργήσουν καύσωνα, δηλαδή θερμοκρασίες πάνω από 41 βαθμούς Κελσίου από 3 την τριακονταετία 1900-1929 έχουν ξεπεράσει τις 12», ανέφερε ο κ. Ζερεφός και παρουσίασε τα μοντέλα που δείχνουν την εξέλιξη του πλανήτη αν υλοποιηθούν οι στόχοι που έχει θέσει η συμφωνία των Παρισίων για την Κλιματική Αλλαγή και αντίστοιχα αν δεν υπάρξει δράση. Στη δεύτερη περίπτωση τα σενάρια ξηρασίας και ερημοποίησης που παρουσίασε για την περιοχή της Μεσογείου εμφανίζονται εφιαλτικά.
Αναφερόμενος στην πανδημία ο κ. Ζερεφός παρατήρησε πως 8 στις 10 πανδημίες ξεκίνησαν από την Κίνα τα τελευταία 100 χρόνια. «Δείξαμε πριν 1,5 χρόνο ότι με λιώσιμο των πάγων απελευθερώνονται παλαιο-ιοί κατεψυγμένοι και είναι εφιαλτικό το σενάριο», ανέφερε μιλώντας για την αναγκαιότητα «να πάμε στις περιοχές που λιώνουν οι πάγοι να ψάξουμε για παλαιο-ιούς».
«Πρέπει να μάθουμε να ζούμε με πανδημία, όπως πρέπει να μάθουμε να ζούμε με ακραία φαινόμενα λόγω της εξελισσόμενης ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής», είπε και αναφέρθηκε στα στοιχεία από την περίοδο του lockdown όπου «οι ρύποι όχι μόνο στην Ελλάδα μειώθηκαν περισσότερο από 40 μέχρι και 50% σε πάρα πολλές περιοχές της Ευρώπης».
«Όχι ότι είναι καλό το lockdown αλλά δείχνει πώς θα μπορούσε να είναι το περιβάλλον όπως το ζήσαμε για λίγο, είδαμε τους ουρανούς να είναι καθαρότεροι, τις θάλασσες να είναι καθαρότερες, είδαμε δελφίνια να βγαίνουν μέχρι έξω στην παραλία».
Αναφερόμενος στην προοπτική απολιγνιτοποίησης και τις ανατροπές που έφερε ο πόλεμος στην Ουκρανία ο κ. Ζερεφός σημείωσε: «Υπάρχει ένα όριο, έχει τοποθετηθεί στο 2050. Από ό,τι μοντέλα έχουμε δει -αυτή τη στιγμή δουλεύουμε σε 21 μοντέλα τερατώδη- ακόμη και μέχρι το 2050 και κάτι μπορούμε να γυρίσουμε πίσω. Μετά από εκεί θα έχουμε ξεπεράσει το όριο αύξησης των 2 βαθμών Κελσίου, που σημαίνει ότι δε θα υπάρχει επιστροφή. Αυτό θα συμβεί όταν αυτό που λέμε σήμερα ακραίο γίνει σύνηθες και τότε δεν θα μπορούμε να γυρίσουμε πίσω. Γι αυτό φωνάζουμε να γίνουν όλα πιο γρήγορα». Τόνισε δε ότι στον πόλεμο στην Ουκρανία «φάνηκε η καθυστέρηση και η μη προετοιμασία της Ευρώπης ολόκληρης στην απεξάρτηση από εισαγόμενα καύσιμα από χώρες που έχουν πολιτική αστάθεια, έχουν αυτοκρατορικές διαθέσεις, απέναντι σε όλους αυτούς, έδειξε η ΕΕ μεγάλη απειρία και κινδυνεύουμε τον επόμενο χειμώνα αν συνεχίσει η κλειστή στρόφιγγα εξ ανατολών ακόμη και η Γερμανία να παγώσει».
