Κάθε Απρίλιο κατά τη διάρκεια των εορτασμών της Πρωτοχρονιάς των Χμερ, η Σόφι Πενγκ, τα τέσσερα αδέλφια και οι γονείς της κάνουν προσκύνημα στο πιο ιερό βουνό της Καμπότζης, το Πνομ Κούλεν. Ως γενέτειρα της πανίσχυρης αυτοκρατορίας Angkor, οι θρυλικές ήπιες πλαγιές του Kulen κατέχουν μια ξεχωριστή θέση στις καρδιές των ντόπιων.
Κατά τη διάρκεια των θρησκευτικών εορτών, οι Καμποτζιανοί συρρέουν στην κορύφωσή του για να ευλογηθούν από τα ίδια νερά που χρησιμοποιούσαν για τη στέψη των βασιλιάδων από το 802 μ.Χ.
Αυτό ήταν όταν ο ιδρυτής της αυτοκρατορίας Jayavarman II πλύθηκε με ιερό νερό και ανακηρύχθηκε ως devaraja ή Θεός Βασιλιάς, σηματοδοτώντας την έναρξη της Αυτοκρατορίας Angkor. Η αυτοκρατορία συνέχισε να καλύπτει μεγάλο μέρος της σύγχρονης Καμπότζης, Λάος,Ταϊλάνδης και Βιετνάμ και στέγασε το μεγαλύτερο προβιομηχανικό αστικό κόμβο στον κόσμο - την πόλη Angkor.
Για να απαθανατιστεί αυτό το ιερό σημείο που βρίσκεται περίπου 50 χιλιόμετρα βόρεια της πόλης Σιέμ Ριπ, 1.000 λίνγκα - μια φαλλική ενσάρκωση του ινδουιστικού θεού Σίβα - χαράχτηκε στην κοίτη του ποταμού στο Kbal Spean, όπου το νερό ρέει στις πεδιάδες Angkor και στη λίμνη Tonle Sap. Ακόμη και σήμερα, αυτό το νερό θεωρείται ιερό και η δύναμή του πιστεύεται ότι θεραπεύει ασθένειες και φέρνει τύχη.
"Αυτό είναι ένα πολύ ιδιαίτερο μέρος για τους Καμποτζιανούς· είναι ένα σημαντικό μέρος της ιστορίας μας", δήλωσε ο Peng. "Κάθε χρόνο, η οικογένειά μου επισκέπτεται το όρος Kulen ως μέρος των τελετουργιών μας για το νέο έτος των Χμερ. Φέρνουμε δωρεές τροφίμων για να αφήσουμε στο ναό και ρίχνουμε νερό από τον Kbal Spean για να φέρουμε καλή τύχη."
Η λαξευμένη κοίτη στο Kbal Spean βρίσκεται βαθιά στη ζούγκλα στα βορειοανατολικά του Angkor
Η πνευματική ευλογία του Jayavarman II σηματοδότησε την έναρξη της στενής σχέσης της Αυτοκρατορίας Angkor με το νερό. Ωστόσο, μόνο όταν η πρωτεύουσα μετατοπίστηκε νότια στο Rolous και στη συνέχεια στον τελευταίο τόπο ανάπαυσής της για περισσότερους από πέντε αιώνες –το Angkor– που οι κύριοι μηχανικοί κατάφεραν να χρησιμοποιήσουν τις δεξιότητές τους για να δημιουργήσουν το περίπλοκο σύστημα νερού που τροφοδότησε την άνοδο και τον θάνατο της αυτοκρατορίας.
«Οι πεδιάδες του Άνγκορ είναι ιδανικές για να ανθίσει μια αυτοκρατορία», εξήγησε ο Νταν Πένι, ερευνητής στο τμήμα γεωεπιστημών του Πανεπιστημίου του Σίδνεϊ που έχει μελετήσει εκτενώς το Άνγκορ. "Υπάρχουν άφθονοι πόροι, όπως καλό ρυζόχωμα κοντά στη λίμνη Tonle Sap. Η λίμνη είναι ένα από τα πιο παραγωγικά είδη αλιείας στην ενδοχώρα στον κόσμο και το Angkor βρίσκεται ακριβώς στη βόρεια όχθη αυτού του ''τεράστιου μπολ με φαγητό''.
Το Angkor έγινε επιτυχημένο στην πλάτη αυτών των πόρων».
Στις δεκαετίες του 1950 και του 1960, ο Γάλλος αρχαιολόγος Bernard Philippe Groslier χρησιμοποίησε την εναέρια αρχαιολογία για να ανακατασκευάσει τη διάταξη των αρχαίων πόλεων του Angkor. Αυτό αποκάλυψε την απέραντη εμβέλειά του και την πολυπλοκότητα του δικτύου διαχείρισης του νερού και οδήγησε τον Groslier να ονομάσει το Angkor « Υδραυλική πόλη ».
Έκτοτε, οι αρχαιολόγοι έχουν πραγματοποιήσει εκτεταμένη έρευνα για το δίκτυο ύδρευσης και τον ζωτικό ρόλο που έπαιξε. Το 2012, η πραγματική έκταση του υδραυλικού συστήματος, το οποίο εκτείνεται σε 1.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, αποκαλύφθηκε μέσω της αερομεταφερόμενης τεχνολογίας σάρωσης λέιζερ (LiDAR) με επικεφαλής τον αρχαιολόγο Dr Damian Evans, ερευνητή στην École Française d'Extrême-Orient.
«Τα κομμάτια του παζλ που έλειπαν ήρθαν στο επίκεντρο», είπε ο Δρ Έβανς. "Δουλεύουμε σε ένα χαρτί τώρα που είναι ο τελικός οριστικός χάρτης του Angkor και δείχνει την πραγματική εικόνα, συμπεριλαμβανομένου του υδραυλικού συστήματος. Το νερό ήταν ένα από τα μυστικά της επιτυχίας της αυτοκρατορίας."
Η αυτοκρατορία Angkor κάλυπτε μεγάλο μέρος της σύγχρονης Καμπότζης, του Λάος, της Ταϊλάνδης και του Βιετνάμ
Για να δημιουργηθεί μια πόλη του μεγέθους της, τα τεχνητά κανάλια που σκαλίστηκαν για να οδηγούν το νερό από το Πνομ Κούλεν στις πεδιάδες του Ανγκόρ ήταν το κλειδί για την κατασκευή. Χρησιμοποιήθηκαν για τη μεταφορά των εκτιμώμενων 10 εκατομμυρίων τούβλων ψαμμίτη, βάρους έως και 1.500 κιλών το καθένα, που έχτισαν το Angkor.
Εκτός από την εξασφάλιση παροχής νερού όλο το χρόνο σε κλίμα μουσώνων για την υποστήριξη του πληθυσμού, της γεωργίας και της κτηνοτροφίας, το υδραυλικό σύστημα τροφοδοτεί τα θεμέλια που κράτησαν τους ναούς όρθιους για αιώνες. Το αμμώδες χώμα από μόνο του δεν αρκεί για να αντέξει το βάρος των πετρών. Ωστόσο, οι πλοίαρχοι μηχανικοί ανακάλυψαν ότι η ανάμειξη άμμου και νερού δημιουργεί σταθερά θεμέλια, έτσι οι τάφροι που περιβάλλουν κάθε ναό σχεδιάστηκαν για να παρέχουν σταθερή παροχή υπόγειων υδάτων. Αυτό έχει δημιουργήσει θεμέλια αρκετά ισχυρά ώστε να κρατούν τους ναούς σταθερούς και να τους εμποδίζουν να καταρρεύσουν όλους αυτούς τους αιώνες αργότερα.
Σε όλη την ιστορία της αυτοκρατορίας, διαδοχικοί βασιλιάδες επέκτειναν, αποκατέστησαν και βελτίωσαν το πολύπλοκο δίκτυο ύδρευσης του Angkor. Αυτό περιλαμβάνει έναν εντυπωσιακό ιστό από κανάλια, αναχώματα, τάφρους, barays (δεξαμενές) – το West Baray είναι η αρχαιότερη και μεγαλύτερη ανθρωπογενής κατασκευή που μπορεί να εντοπιστεί από το διάστημα, σε μήκος 7,8 km και πλάτος 2,1 km – καθώς και κύρια μηχανική για έλεγχο της ροής του νερού.
Υπάρχουν πολλά παραδείγματα ιστορικών πόλεων με περίτεχνα συστήματα διαχείρισης νερού, αλλά κανένα σαν αυτό
«Το υδραυλικό σύστημα του Angkor είναι τόσο μοναδικό λόγω της κλίμακας του», είπε η Penny. "Υπάρχουν πολλά παραδείγματα ιστορικών πόλεων με περίτεχνα συστήματα διαχείρισης των υδάτων, αλλά τίποτα σαν αυτό. Η κλίμακα των ταμιευτήρων, για παράδειγμα. Η ποσότητα νερού που διατηρεί το West Baray είναι απίστευτη. Πολλές ευρωπαϊκές πόλεις θα μπορούσαν να κάθονται άνετα μέσα σε αυτό.Είναι συγκλονιστικό· είναι θάλασσα».
Ωστόσο, ενώ ήταν το νερό που συνέβαλε στην άνοδο της Αυτοκρατορίας Angkor, ήταν επίσης το νερό που συνέβαλε στην κατάρρευση της. «Είναι σαφές ότι το δίκτυο διαχείρισης του νερού ήταν πραγματικά σημαντικό για την ανάπτυξη της πόλης και οδήγησε σε πλούτο και δύναμη», είπε η Penny. «Όμως, καθώς γινόταν πιο περίπλοκο και μεγαλύτερο, έγινε η αχίλλειος πτέρνα στην ίδια την πόλη».
Οι πλοίαρχοι μηχανικοί δημιούργησαν το περίπλοκο σύστημα νερού που τροφοδότησε την άνοδο και την κατάρρευση της Αυτοκρατορίας του Angkor
Η έρευνα αποκαλύπτει ότι στα τέλη του 14ου και στις αρχές του 15ου αιώνα, οι δραματικές αλλαγές στο κλίμα προκάλεσαν παρατεταμένες βροχοπτώσεις των μουσώνων ακολουθούμενες από έντονες ξηρασίες. Αυτές οι κλιματικές αλλαγές επηρέασαν το δίκτυο διαχείρισης του νερού, συμβάλλοντας στην τελική πτώση της πανίσχυρης αυτοκρατορίας.
«Ολόκληρη η πόλη είχε χαστουκιστεί από αυτές τις τεράστιες διακυμάνσεις του καιρού», είπε η Πένυ. "Η κλίμακα του δικτύου και η αλληλεξάρτησή του σήμαινε τη μαζική διαταραχή της ξηρασίας και οι άνθρωποι άλλαξαν το σύστημα για να αντιμετωπίσουν και ακολούθησαν πολύ υγρά χρόνια. Αυτό κατακερμάτισε ολόκληρο το δίκτυο, καθιστώντας το άχρηστο."
Περαιτέρω έρευνα υποδηλώνει ότι αυτές οι καιρικές αλλαγές, σε συνδυασμό με την κατάρρευση του υδραυλικού συστήματος και τις αυξανόμενες επιθέσεις από τους γειτονικούς Σιάμους, προκάλεσαν τη μετατόπιση της πρωτεύουσας νότια στο Oudong.
«Τα βιβλία της ιστορίας σας λένε ότι το τέλος του Angkor οφείλεται στο ότι οι Σιάμ το κατέλαβαν το 1431», είπε ο Δρ Damian. "Δεν νομίζω ότι αυτό συνέβη. Τα στοιχεία που έχουμε υποδεικνύουν ότι ήταν πιο μακροπρόθεσμα. Η πίεση των τεράστιων ξηρασιών, η κατάρρευση του συστήματος διαχείρισης των υδάτων, οι συνεχείς επιθέσεις από τους Σιάμ και η επέκταση των θαλάσσιων διαδρομών συνέβαλαν σε όλα."
Ανεξάρτητα από αυτό, μόλις το Angkor εγκαταλείφθηκε, ανακτήθηκε από τη φύση. Ενώ οι ντόπιοι γνώριζαν τα αρχαία μνημεία, ήταν καλυμμένα από ζούγκλα από τον υπόλοιπο κόσμο μέχρι το 1860, όταν τα «ανακάλυψε ξανά» ο Γάλλος εξερευνητής Henri Mouhot. Αυτό πυροδότησε μια σειρά από τεράστια έργα αποκατάστασης που συνεχίζονται σήμερα.
Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, η Καμπότζη έχει δει μια τεράστια αύξηση τουριστών που συρρέουν στο Αρχαιολογικό Πάρκο Angkor Wat για να σταθούν στη σκιά των ναών Angkor Wat, Ta Prohm και Bayon. Το 2019, 2,2 εκατομμύρια άνθρωποι επισκέφτηκαν το μέρος . Η αύξηση σε ξενοδοχεία, εστιατόρια και επισκέπτες ασκεί τεράστια πίεση στη ζήτηση νερού, προκαλώντας δραστικές ελλείψεις. Καθώς οι ναοί βασίζονται σε μια συνεχή παροχή υπόγειων υδάτων για να παραμείνουν στάσιμοι, αυτό πυροδότησε ανησυχία για τη διατήρηση της τοποθεσίας που περιλαμβάνεται στον κατάλογο της Unesco.
Εγκαταλελειμμένο από τον 15ο αιώνα, το Angkor "ανακαλύφθηκε ξανά" μόλις τη δεκαετία του 1860
Η αύξηση της ζήτησης νερού σε συνδυασμό με τις σοβαρές πλημμύρες από τους μουσώνες από το 2009 έως το 2011, προκάλεσαν τη μαζική αποκατάσταση του αρχαίου συστήματος νερού. Η Socheata Heng, η οποία έχει έναν ξενώνα στα περίχωρα του Siem Reap, θυμήθηκε τις πλημμύρες του 2011 – τις χειρότερες της επαρχίας τα τελευταία 50 χρόνια. «Προκάλεσε τόση ζημιά», είπε. "Οι καλλιέργειες καταστράφηκαν, οι κοινότητες έπρεπε να εκκενωθούν και το νερό έπεσε στον ξενώνα μου. Ήταν καταστροφικό".
Με επικεφαλής την Εθνική Αρχή APSARA, η οποία είναι επιφορτισμένη με την προστασία του Αρχαιολογικού Πάρκου Angkor, το έργο αποκατάστασης έχει ανακαινίσει πολλά από τα barays (δεξαμενές) και τις πλωτές οδούς του υδραυλικού συστήματος, συμπεριλαμβανομένης της τάφρου 12 χιλιομέτρων του Angkor Thom, του West Baray και της βασιλικής λεκάνης Srah Srang του 10ου αιώνα. Αυτές οι προσπάθειες βοήθησαν στην καταπολέμηση της λειψυδρίας που προκλήθηκε από την απότομη αύξηση των τουριστών και επίσης στην πρόληψη των σοβαρών πλημμυρών που σημειώθηκαν σε ολόκληρη την επαρχία μεταξύ 2009 και 2011.
Αυτό σημαίνει ότι σήμερα, το τεράστιο σύστημα που χρονολογείται αιώνες πίσω συνεχίζει να ικανοποιεί τη δίψα του Siem Reap παρέχοντας συνεχή παροχή νερού, αποτρέποντας τις καταστροφικές πλημμύρες και παρέχοντας τα θεμέλια που θα κρατήσουν σταθερούς τους ιερούς ναούς του Angkor στο μέλλον.
«Η ανακαίνιση των barays και των συστημάτων ύδρευσης παρέχει νερό για άρδευση, έτσι έχουν γίνει μέρος του σημερινού αγροτικού τοπίου, ενώ παράλληλα συμβάλλουν στη σταθεροποίηση των ναών», είπε ο Δρ Έβανς. "Είναι πραγματικά απίστευτο αυτό το σύστημα διαχείρισης νερού που εξακολουθεί να εξυπηρετεί το Siem Reap."
