Ο αγωγός φυσικού αερίου Τουρκμενιστάν-Αφγανιστάν-Πακιστάν-Ινδία (TAPI) είχε παγώσει εδώ και καιρό, αλλά οι προοπτικές του πρόσφατα βελτιώθηκαν, θέτοντας νέα γεωπολιτικά και γεωοικονομικά δεδομένα στην ενεργειακή και διπλωματική σκηνή.
Το έργο μήκους 1100 μιλίων, 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων είχε πολλές καθυστερήσεις από τότε που ανακοινώθηκε η κοινοπραξία του αγωγού στα τέλη του 2014, αν και το έργο ξεκίνησε για πρώτη φορά το 1991. Η κατασκευή ξεκίνησε στις αρχές του 2018 με προβλεπόμενη ημερομηνία έναρξης χρήσης το 2021, αλλά σταμάτησε αργότερα, αφότου εργαζόμενοι σε αυτό δολοφονήθηκαν από άγνωστους δράστες.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Γεω-οικονομική Τιτανομαχία ΗΠΑ-Κίνας σε Μ.Ανατολή και Κόλπο-Οι ισορροπίες, οι συμμαχίες και τα εργαλεία
Επιπλέον, η εκτίμηση κόστους των 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων του έργου δεν έχει επικαιροποιηθεί και μια επανκτίμηση μπορεί να προκαλέσει περαιτέρω καθυστέρηση στην προσπάθεια που χρηματοδοτείται από την Ασιατική Τράπεζα Ανάπτυξης, η οποία έχει προγραμματιστεί τώρα να συνεχίσει να λειτουργεί τον Σεπτέμβριο του 2022. Το Τουρκμενιστάν θα δανείσει στο Αφγανιστάν τα κεφάλαια για το μερίδιό του έργο, που θα εξοφληθεί από έσοδα από τη μεταφορά φυσικού αερίου.
Εκπρόσωποι της κυβέρνησης του Τατζικιστάν συναντήθηκαν πρόσφατα με αξιωματούχους στο Αφγανιστάν και η ανακοίνωση των Ταλιμπάν ότι θα ορίσει 30.000 στρατιώτες στην ασφάλεια του αγωγού, μπορεί να παρακινήσει τα μέρη να ξεκινήσουν την κατασκευή.
Ο εν λόγω αγωγός θα επιτρέψει στο Τουρκμενιστάν να μειώσει την εξάρτησή του από την Κίνα, σύμφωνα με δεδομένα του oilprice.com, η οποία ανέλαβε πρόσφατα το μεγαλύτερο μέρος των εξαγωγών φυσικού αερίου του Τουρκμενιστάν, αν και το 2021 η χώρα διπλασίασε τις εξαγωγές φυσικού αερίου στη Ρωσία, η οποία ήταν ο μεγαλύτερος εισαγωγέας φυσικού αερίου, έως ότου εκτοπίστηκε από την Κίνα το 2010. Ο αγωγός θα δημιουργήσει πρόσθετο εισόδημα που μπορεί να χρησιμοποιήσει το Ασγκαμπάτ για τη βελτίωση των υπηρεσιών προς τους πολίτες, προτεραιότητα μετά τις πρόσφατες αναταραχές στο γειτονικό Καζακστάν.
Αλλά μπορεί να υπάρχουν ανταγωνιστικές ευκαιρίες. Για παράδειγμα, το Ιράν, το Αζερμπαϊτζάν και το Τουρκμενιστάν υπέγραψαν πρόσφατα μια τριμερή συμφωνία ανταλλαγής φυσικού αερίου για έως και 2 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) ετησίως. Δεν είναι μεγάλο ποσό, αφού το Τουρκμενιστάν εξάγει περίπου 40 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα στην Κίνα κάθε χρόνο, αλλά παραμένει μια εναλλακτική ροή εισοδήματος που θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με γνώμονα τη μελλοντική ανάπτυξη.
Στη συνέχεια, υπάρχει η δυνατότητα σύνδεσης με τον προτεινόμενο Trans-Caspian Pipeline (TCP) για την τροφοδοσία της Ευρώπης μέσω του Νότιου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου (SGC). Η σύνδεση με το SGC θα απαιτούσε έναν υποθαλάσσιο σωλήνα μήκους 200 μιλίων μεταξύ Μπακού και Τουρκμένμπασι, αλλά ενδέχεται να αντιμετωπίσει την αντίθεση του Ιράν και της Ρωσίας για περιβαλλοντικούς λόγους επιφανειακά, γεωοπολιτικούς ειδικότερα. Μόλις βρεθεί πολιτική λύση, το έργο θα είναι πιθανότατα φθηνότερο και θα έχει μικρότερο βάρος ασφάλειας από τη χερσαία διαδρομή TAPI και θα βασίζεται στη συμφωνία του Ιανουαρίου 2021 μεταξύ Μπακού και Ασγκαμπάτ για την από κοινού ανάπτυξη του Dostluq (συμφωνία φιλίας),σε πεδία πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Κασπία Θάλασσα.
Πώς επωφελούνται οι Ταλιμπάν
Για το Αφγανιστάν, το έργο θα παράσχει τέλη διέλευσης περίπου 500 εκατομμυρίων δολαρίων ετησίως, μαζί με ετήσιο μερίδιο 500 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων φυσικού αερίου για τα πρώτα δέκα χρόνια, αυξάνοντας τελικά σε 1,5 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως.
Για την κυβέρνηση των Ταλιμπάν, ένα επιτυχημένο έργο θα μπορούσε: να αποδείξει ότι μπορεί να είναι αξιόπιστος εταίρος σε ένα μεγάλο έργο, να απασχολήσει απόστρατους των Ταλιμπάν ώστε να μην αποστασιοποιηθούν στο Ισλαμικό Κράτος ή την Αλ Κάιντα, να κερδίσουν έσοδα για να πληρώσουν για τις εισαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας (η χώρα βασίζεται στις εισαγωγές στο 78% της δύναμής της), να αποδείξει στην Κίνα ότι είναι ασφαλές να επενδύσει στο Αφγανιστάν και ευκαιρία για συνεργασία με το Πακιστάν παρά τη διαμάχη για τα κοινά τους σύνορα.
Φυσικά, η Καμπούλ θα πρέπει να βρει τι να κάνει με αυτό το φυσικό αέριο, εκτός από τα αποθέματά του ενός τρισεκατομμυρίου κυβικών ποδιών. Το σχέδιο ανάπτυξης για τη χώρα με γνώμονα τις ΗΠΑ έδινε έμφαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως η ηλιακή και η αιολική ενέργεια, και το χρηματοδοτούμενο από τις ΗΠΑ 335 εκατομμυρίων δολαρίων εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας Tarakhil κοντά στην Καμπούλ, το οποίο βασιζόταν σε ακριβό, εισαγόμενο καύσιμο ντίζελ, χρησιμοποιείται τώρα ως εφεδρική εγκατάσταση όταν η υδροηλεκτρική ενέργεια και το εισαγόμενο ρεύμα δεν είναι διαθέσιμο. Μια μονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας 59 μεγαβάτ στο Mazar-i-Sharif που χρηματοδοτείται από τη International Finance Corporation θα είχε ενισχύσει την τρέχουσα συνολική εγχώρια παραγωγή της χώρας έως και 30%, αλλά μπορεί να αναβιώσει υπό τους Ταλιμπάν;
Και ο χρόνος είναι σημαντικός καθώς το Ουζμπεκιστάν μείωσε πρόσφατα τις εξαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας κατά 60%, πιθανώς λόγω της αυξημένης εγχώριας ζήτησης καθώς μπαίνει ο χειμώνας, πιθανώς για να πιέσει την Καμπούλ (ή τον ΟΗΕ) να αρχίσει να πληρώνει τα 90 εκατομμύρια δολάρια που οφείλονται σε προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας στο Ουζμπεκιστάν. Τατζικιστάν, Τουρκμενιστάν και Ιράν.
Λύνει το ενεργειακό πρόβλημα του Πακιστάν;
Για το Πακιστάν, ο αγωγός θα βοηθούσε στην επίλυση των επίμονων ενεργειακών ελλείψεων της χώρας, όπως το έλλειμμα μεταξύ της τρέχουσας παραγωγής φυσικού αερίου των 4 δισεκατομμυρίων κυβικών ποδιών την ημέρα (BCFD) έναντι της ζήτησης 6 BCFD. Μέχρι το 2025, η παραγωγή φυσικού αερίου αναμένεται να μειωθεί σε λιγότερο από 1 BCFD λόγω εξάντλησης των αποθεμάτων φυσικού αερίου ενώ η ζήτηση αυξάνεται σε 8 BCFD.
Και το Πακιστάν δεν θα χρειαστεί να περιμένει το 2025 για οικονομικό αντίκτυπο: Μεταξύ 2008 και 2012, το 40 τοις εκατό του κλωστοϋφαντουργικού τομέα του Πακιστάν μεταφέρθηκε στο Μπαγκλαντές, ένας λόγος είναι η άνιση παροχή φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας.
Έπειτα, υπάρχει η άποψη του Πακιστάν για τα περιφερειακά του συμφέροντα και η ατελείωτη αναζήτησή του για «στρατηγικό βάθος». Ο αγωγός θα ήταν μια ανεξάρτητη πηγή εσόδων για το Αφγανιστάν, ακριβώς όταν το Πακιστάν αισθάνεται ότι η κυβέρνηση των Ταλιμπάν θα πρέπει να είναι υπόχρεη σε αυτό. Και η Ινδία θα είναι σε θέση να αυξήσει το μερίδιο του φυσικού αερίου στο ενεργειακό της μείγμα από 6,5% σε 15%, ενθαρρύνοντας πιθανώς περισσότερο εμπόριο μεταξύ Καμπούλ και Νέου Δελχί. Στο Ισλαμαμπάντ, θα προσθέσει σε ένα ήδη άσχημο αποτέλεσμα: οι αχάριστοι Ταλιμπάν εξακολουθούν να μην βοηθούν το Πακιστάν να απομονώσει τους Tehreek-e-Taliban, ενώ η Ινδία αναμένεται να είναι η ταχύτερα αναπτυσσόμενη οικονομία στον κόσμο το 2022, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα.
Λένε ότι «όλη η πολιτική είναι τοπική» και αυτό μπορεί να συμβαίνει εδώ. Ένας Πακιστανός παρατηρητής, ο Hina Mahar Nadeem, σημείωσε ότι οι ελλείψεις φυσικού αερίου της χώρας έχουν πλεονέκτημα - για τα συμφέροντα που ελέγχουν την εισαγωγή ακριβού υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG). Κατά συνέπεια, ο TAPI και ο πολύ καθυστερημένος (κυρίως λόγω των κυρώσεων των ΗΠΑ στο Ιράν) αγωγός φυσικού αερίου Ιράν-Πακιστάν αποτελούν απειλή για την οικονομική και πολιτική ισχύ τους.
Στα τέλη του 2020, το Πακιστάν και η Ρωσία υπέγραψαν συμφωνία για την ολοκλήρωση του αγωγού φυσικού αερίου Pakistan Stream μήκους 700 μιλίων, για τη μεταφορά LNG από το Port Qasim (Καράτσι) στο Kasur, στο Punjab. Το Πακιστάν μπορεί να στρέφεται στη Ρωσία για να ισορροπήσει έναντι της Κίνας, ή ίσως η συμφωνία αποφασίστηκε με αυστηρούς όρους σε δολάρια και σεντ. Ανεξάρτητα από αυτό, αυτό το έργο μπορεί να αποσπάσει την προσοχή και τη χρηματοδότηση για τη φάση TAPI του Πακιστάν.
Ένα πλουσιότερο ενεργειακό μείγμα και έσοδα από τη διαμετακόμιση αγωγών θα ενίσχυαν το Πακιστάν καθώς διαπραγματεύεται νέες προσπάθειες με την Κίνα υπό την ομπρέλα του Οικονομικού Διαδρόμου Κίνας-Πακιστάν. Οι ηγέτες του Πακιστάν θα πρέπει να ενισχύσουν τη θέση τους έναντι της Κίνας, αποδεικνύοντας παράλληλα στο Πεκίνο ότι είναι ένας αξιόπιστος εταίρος που θα αναπτύξει ενεργειακούς πόρους που θα μπορούν να φιλοξενήσουν τα έργα της Κίνας. Αλλά πρώτα, αυτοί οι ηγέτες πρέπει και να αναλάβουν εδραιωμένα επιχειρηματικά συμφέροντα και δυνατότητες εθνικής ασφάλειας για να υποστηρίξουν με επιτυχία το TAPI, παρά τα οικονομικά οφέλη για τους γείτονές τους. Αλλά αυτό προϋποθέτει ότι οι ηγέτες της χώρας δεν είναι αιχμάλωτοι (πρόθυμοι ή με άλλον τρόπο) των συνεργατών τους και των ασφαλιστών.
Εκτοξεύει την ινδική ανάπτυξη ο αγωγός
Για την Ινδία, ο TAPI θα προσέθετε στο ενεργειακό μείγμα της χώρας, προωθώντας την εντυπωσιακή οικονομική της ανάπτυξη. Η Ινδία είναι η τρίτη μεγαλύτερη χώρα κατανάλωσης ενέργειας στον κόσμο και έχει διπλασιάσει τη χρήση ενέργειας από το 2000, με το 80% της ζήτησης να καλύπτεται ακόμη από άνθρακα, πετρέλαιο και στερεά βιομάζα. Το αέριο του TAPI θα επιτρέψει στην Ινδία να χρησιμοποιεί λιγότερο άνθρακα, βοηθώντας την να πετύχει τον στόχο της για τις εκπομπές άνθρακα COP26 και να ικανοποιήσει την αυξημένη ζήτηση ενέργειας έως το 2030 κατά 25% έως 35% σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας.
Η Ινδία έχει δημιουργήσει μια σύνδεση για το TAPI στη Fazilka στα ινδοπακιστανικά σύνορα στην περιοχή Punjab, μια τοποθεσία στα σύνορα με το Πακιστάν που ενδέχεται να υπόκειται σε διασυνοριακές επιθέσεις από ομάδες που συνδέονται με το Πακιστάν. Θα μπορέσει το Πακιστάν ή οι πληρεξούσιοί του να αντισταθούν στην επίθεση σε ένα τόσο βασικό κομμάτι υποδομής εάν οι σχέσεις Ινδίας-Πακιστάν δεν βελτιωθούν;
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Πετρέλαιο ή φυσικό αέριο; Η μεγάλη επιστροφή του "μαύρου χρυσού" με Νορβηγικό ρεκόρ και η γεωλογική μετατόπιση
Για την Ινδία, η καλύτερη προσέγγιση μπορεί να είναι «περιμένετε και δείτε» εάν οι ΗΠΑ απειλούν με κυρώσεις κατά των εταίρων της TAPI, εάν οι Ταλιμπάν μπορούν να αποδείξουν ότι ξέρουν πώς να κυβερνούν και να προστατεύουν τη χώρα από το Ισλαμικό Κράτος και την Αλ Κάιντα και πόσο σοβαρή είναι η ανακοίνωση της συμφωνίας για τον αγωγό Ρωσίας-Πακιστάν.
Σε τεντωμένο σχοινί το Τουρκμενιστάν
Το Τουρκμενιστάν έχει πλέον ευκαιρίες για αυξημένες συναλλαγές με το Ιράν και το Αζερμπαϊτζάν, και περαιτέρω ευκαιρίες με το Ιράν μπορεί να ανθίσουν εάν η Τεχεράνη και η Ουάσιγκτον καταφέρουν να εξασφαλίσουν μια πυρηνική συμφωνία. Η ευκαιρία σύνδεσης με την Ευρώπη μέσω του TCP/SGC μπορεί να προσφέρει περισσότερα έσοδα με λιγότερες ανησυχίες για την ασφάλεια. Επίσης, η Ουάσιγκτον πρέπει να ανοίξει το δρόμο σχετικά με τις επιβαλλόμενες κυρώσεις σε αξιωματούχους στην Καμπούλ, αν και ο αναπληρωτής υπουργός Άμυνας, Μουλά Μουχάμαντ Γιακούμπ, ο οποίος δήλωσε ότι «είμαι άμεσα υπεύθυνος και επιβλέπω την ασφάλεια του έργου TAPI» δεν έχει υποβληθεί σε κυρώσεις από την Ουάσιγκτον… ακόμη.
Η Ουάσιγκτον μπορεί να σταθεί πίσω από το TAPI στον απόηχο της πρόσφατης ανάπτυξης ειρηνευτικών στρατευμάτων του Οργανισμού Συλλογικής Συνθήκης Ασφάλειας στο Καζακστάν, η οποία αύξησε την επιρροή της Ρωσίας στην Κεντρική Ασία. Τα αυξημένα έσοδα για το Ασγκαμπάτ που μπορούν να κατευθυνθούν σε υπηρεσίες για τους πολίτες του μπορεί να αποτρέψουν τη δημόσια αναταραχή που έδωσε στη Μόσχα το άνοιγμα να παρέμβει.
Αλλά μπορεί να χρησιμεύσει στην Ασγκαμπάτ το να ζητήσει από την Ουάσιγκτον μια γενική εξαίρεση από κυρώσεις για όλους τους εντολείς και προμηθευτές έργων, και οποιουσδήποτε κυβερνητικούς αξιωματούχους που εμπλέκονται, για να ξεκαθαρίσει ποιος φέρει την ευθύνη εάν το έργο αποτύχει και πάλι να ξεκινήσει. Εάν συμβεί αυτό, θα είναι ένας άθλιος τρόπος αντιμετώπισης της συμμάχου Ινδίας, και στο Πακιστάν θα το ερμηνεύσει ως εκδίκηση των ΗΠΑ εναντίον της χώρας για την υποστήριξη των Ταλιμπάν.
Η «ώθηση» της αυξημένης περιφερειακής επιρροής για τη Μόσχα και η «έλξη» της καθαρής ενέργειας για τη σύμμαχο Ινδία πιθανώς ωθήσει την Ουάσιγκτον να δώσει το πράσινο φως (ή τουλάχιστον να μην εμποδίσει την ανάπτυξη) στο ήδη καθυστερημένοκατά πολλά έτη έργο.
