Η Αγία Ελένη γεννήθηκε στο Δρέπανο της Βιθυνίας της Μικράς Ασίας. Ήταν κόρη πανδοχέως. Έδειξε την ευσέβειά της με πολλές ευεργεσίες και την ανοικοδόμηση Εκκλησιών στην Ιερουσαλήμ (βασιλική), στη Ρώμη (Τιμίου Σταυρού), στην Κωνσταντινούπολη (Αγίων Αποστόλων), στη Βηθλεέμ (βασιλική της Γεννήσεως) και στο Όρος των Ελαιών (βασιλική της Γεθσημανής). Ταξίδευσε το 326 μ.Χ. στην Ιερουσαλήμ, όπου «ηὗρεν τὸν τίμιον σταυρὸν καὶ τοὺς ἄλλους δύο σταυροὺς τῶν ληστῶν».
Στάθμευσε στην Κύπρο στον πηγαιμό και την επιστροφή από τα Ιεροσόλυμα.
Ο υιός της Κωνσταντίνος της απένειμε τον τίτλο της Αυγούστας, έθεσε τη μορφή της επί νομισμάτων και έδωσε το όνομά της σε πόλη της Βιθυνίας.
Μαζί με την μητέρα, τιμούμε και τον υιό της, ο οποίος γεννήθηκε στη Ναϊσό της Άνω Μοισίας (σημερινή Νις της Σερβίας), μεταξύ των ετών 272-288 μ.Χ. Πατέρας του ήταν ο Κωνστάντιος ο Χλωρός.
Με το θάνατο του πατέρα, ο στρατός ανακήρυξε τον Κωνσταντίνο Αύγουστο. Μετά από μια σειρά ιστορικών γεγονότων συγκρούεται με το Μαξέντιο, υιό του Μαξιμιανού, ο οποίος πλεονεκτούσε στρατιωτικά.
Είδε ο Κωνσταντίνος στον ουρανό το τρόπαιο του Σταυρού, που έγραφε «εν τούτῳ νίκα». Το χρησιμοποίησε ως λάβαρο του στρατού. Οι στρατιώτες του τοποθέτησαν στις ασπίδες τους τα γράμματα ΧΡ (Χριστός).
Το Φεβρουάριο του 313 μ.Χ., στα Μεδιόλανα, καθιερώνει την αρχή της ανεξιθρησκείας. Λαμβάνει πολλά κοινωνικά μέτρα προς ευημερία και ηθική πρόοδο του λαού.
Αποφασίσθηκε η σύγκληση της Α’ Οικουμενικής Συνόδου στη Νίκαια της Βιθυνίας το 325 μ.Χ., η οποία αποδοκίμασε την αίρεση του Αρείου και διακήρυξε το ομοούσιο του Υιού προς τον Πατέρα, όπως καταγράφεται στο Σύμβολο της Πίστεως «φῶς ἐκ φωτός, Θεὸν ἀληθινὸν ἐκ Θεοῦ ἀληθινοῦ, γεννηθέντα οὐ ποιηθέντα, ὁμοούσιον τῷ Πατρί, δι’ οὗ τὰ πάντα ἐγένετο».
Πλησιάζοντας στο τέλος του βίου οδηγείται στο μυστήριο της μετάνοιας και του βαπτίσματος.
Πανηγυρίζουν μεταξύ άλλων οι ναοί στην Παλλουριώτισσα, στην κοινότητα Άγιος Κωνσταντίνος Λεμεσού, στο Τσέρι, στην Ηλιούπολη Ιδαλίου, στην Τόχνη, το Σαράντι, τα Κούκλια στην Πάφο και στον Πρωταρά, καθώς και στην Ιερά Μονή Σταυροβουνίου.