Είτε αργά είτε νωρίς ο άνθρωπος έρχεται αντιμέτωπος με το θάνατο. Ο θάνατος τον απειλεί κάθε ώρα και στιγμή, έτοιμος να τον αφανίσει και να τον χωρίσει από όσους και όσα αγαπά. Και αν ακόμη οι άνθρωποι δημιουργούσαν την πιο τέλεια κοινωνία, αν βίωναν καθημερινά μόνο χαρά και ευτυχία, η ύπαρξη του θανάτου είναι αρκετή για να δηλητηριάσει τα πάντα.
Έτσι κάθε άνθρωπος καλείται να αναμετρηθεί με το ερώτημα: μπορεί ο άνθρωπος να νικήσει το θάνατο και πώς; Ή, τελικά, ο άνθρωπος είναι ένα περιστασιακό φαινόμενο της φύσης; Και αν ισχύει η δεύτερη περίπτωση τι νόημα έχει να αγαπάς, να είσαι υπεύθυνος, να δημιουργείς πολιτισμό;
Η απάντηση της Εκκλησίας στον πιο πάνω προβληματισμό είναι ότι ο άνθρωπος δεν είναι ένα τυχαίο ον, ριγμένο σε ένα ανόητο κόσμο, αλλά τέκνο της αγάπης του Θεού, που μπορεί να νικήσει το θάνατο και να ζήσει αιωνίως. Κοινωνώντας με τον Θεό ο άνθρωπος γίνεται κατά χάρη αθάνατος. Τη δυνατότητα αυτή του ανθρώπου φανερώνει η ανάσταση του Χριστού. Ο Χριστός νικά το θάνατο και ανίσταται για να προσφέρει και στον άνθρωπο αυτή τη δυνατότητα. Όχι τυχαία η ορθόδοξη εικόνα της Αναστάσεως του Χριστού δεν δείχνει τον Χριστό να εξέρχεται ατομικιστικά από τον τάφο, σε μια ανάσταση που αφορά μόνο τον ίδιο ―όπως δείχνει η δυτικού τύπου εικόνα της Αναστάσεως― αλλά δείχνει τον Χριστό να συντρίβει τον άδη και, κρατώντας από τα χέρια τον Αδάμ και την Εύα, να ανασύρει τους ανθρώπους από τα σκοτάδια του θανάτου.
Την πρόγευση της ανάστασης βιώνουν οι πιστοί μετέχοντας στη ζωή της Εκκλησίας. Γι᾽ αυτό η όλη ζωή τους διαφοροποιείται από όσους δεν πιστεύουν στην ανάσταση. Η πίστη στην ανάσταση απαλλάσσει τον άνθρωπο από το φόβο του θανάτου, από τον παραλογισμό του μηδενισμού. Ο άνθρωπος παύει να θεωρεί τον εαυτό του ένα παροδικό ον, που τρέμει ότι οποιαδήποτε στιγμή μπορεί να αφανισθεί. Η πίστη στην ανάσταση δημιουργεί ανθρώπους με δημιουργικό όραμα για τον κόσμο, αφού τίποτε αληθινό στη ζωή δεν πάει χαμένο, τίποτε το αγαθό δεν μένει χωρίς δικαίωση.
Η ανάσταση δεν σημαίνει απλώς τη βιολογική επαναφορά του ανθρώπου και την επιστροφή του στις παρούσες συνθήκες ζωής. Με την ανάσταση και την τελική κρίση οι άνθρωποι, ανάλογα με τη δεκτικότητα της αγάπης που καλλιέργησαν σε αυτή τη ζωή, θα μετέχουν της αγάπης του Θεού. Όσο περισσότερο θα μετέχουν σε αυτή τόσο περισσότερο η ζωή τους θα είναι παράδεισος, δηλαδή κοινωνία, πληρότητα, γλυκασμός• όσο λιγότερο θα μετέχουν σε αυτή τόσο η ζωή τους θα είναι κόλαση, δηλαδή ακοινωνησία, έλλειψη, ανικανοποίητο. Όλοι θα βρίσκονται μέσα στην αγάπη του Θεού: η μέθεξή της ή όχι θα είναι ή η θέωση ή η αυτοκαταδίκη στην υπαρξιακή μοναξιά.
Η πίστη στην ανάσταση ως πρόγευση νίκης πάνω στο θάνατο, επιφέρει και τη νίκη πάνω σε κάθε άλλη μορφή θανάτου. Καθετί που θανατώνει τη χαρά και την αδελφοσύνη, την ελευθερία και τη δικαιοσύνη, πολεμάται από τους πιστούς. Οι Χριστιανοί έχουν αυξημένες κοινωνικές ευαισθησίες, δεν εφησυχάζουν και δεν επαναπαύονται όσο έστω και ένας άνθρωπος βιώνει κάποια μορφή θανάτου.
Η ειδοποιος διαφορά του Χριστιανισμού από οποιαδήποτε θρησκεία ή φιλοσοφία είναι η εκ νεκρών ανάσταση. Η ανάσταση εισάγει σε ένα καινούργιο κόσμο, πλήρως μεταμορφωμένο από τη χάρη του Θεού. Δεν πρόκειται για ένα άλλο κόσμο σε ένα άλλο μακρινό τόπο, αλλά για τον κόσμο μας, μεταμορφωμένο όμως, δηλαδή χωρίς το κακό, τη βία, τη φθορά και το θάνατο. Ακόμη, για τον Χριστιανισμό ο άνθρωπος δεν είναι μόνο ψυχή αλλά ψυχοσωματική οντότητα, συνεπώς στη βασιλεία του Θεού ο άνθρωπος θα μετέχει ολόκληρος, ψυχή και σώμα. Γιατί ολόκληρη η κτίση ―πνευματική και υλική― έχει δημιουργηθεί από τον Θεό και ολόκληρη θα μεταμορφωθεί στη δευτέρα παρουσία. Η πίστη αυτή κατευθύνει τη ζωή του πιστού και δίνει νόημα στη ζωή του.
Aνάσταση σημαίνει ότι με τη χάρη του Θεού ο άνθρωπος νικά το θάνατο (τον αφανισμό) ώστε αιώνια (αθανασία) να συνυπάρχει με τους άλλους στη ζωή της ελευθερίας και της αγάπης. Aνάσταση είναι ο θάνατος κάθε μορφής θανάτου.
Του Σταύρου Σ. Φωτίου
Καθηγητή Πανεπιστημίου Κύπρου
