Ὑψίστη τῶν θυσιῶν τῶν Χίων Κληρικῶν, κατά τίς ἡμέρες τῶν Σφαγῶν, ὑπῆρξε ἐκείνη τοῦ Ἐθνομάρτυρος Ἱερέως τοῦ Ἱεροῦ Καθεδρικοῦ Ναοῦ Ἁγίου Γεωργίου Βροντάδου π. Σταματίου Χαρτουλάρη. Αὐτός ἐγεννήθη στήν ἐνορία αὐτή καί ἱεράτευσε, μεσήλιξ περίπου, στό Ναό τοῦ μεγαλομάρτυρος Ἁγίου, κατά τούς χρόνους τῆς Ἐπαναστάσεως, διατελῶν καί ἱερατικός προϊστάμενος τοῦ Ναοῦ. Ἱεροπρεπής καί καλλίφωνος, διεκρίνετο γιά τήν εὐσέβειαν καί τόν ζῆλον του πρός τήν θρησκείαν.
Κατά τήν Μ. Πέμπτην, 30 Μαρτίου 1822, ὅταν ἡ τουρκική ἀρμάδα παρέπλεε τά παράλια τοῦ Βροντάδου, βομβαρδίζουσα καί ἐνσπείρουσα τόν πανικό στούς ἐπαναστατήσαντες κατοίκους, ὁ εὐλαβής αὐτός Ἱερεύς ἐλειτουργοῦσε στό Ναό, μόνος, μή δεχόμενος νά διακόψει τήν λειτουργία πρίν ἀπό τό τέλος της. Ἀλλα δέν παρῆλθε πολύς χρόνος καί οἱ Τοῦρκοι, πού εὑρίσκονταν μέσα στό φρούριο, πῆραν θάρρος, ἄνοιξαν τίς πύλες καί ὅρμησαν ἐναντίον τῶν Χριστιανῶν. Μία ὁμάδα ἀπό τούς ἐξελθόντες Τούρκους μέ ἀρχηγό τόν Χουσεΐν Βεζυράκη (Κανταρτζῆ), ἰδιοκτήτη ἀγροκτήματος κοντά στόν χείμαρρο Ἀρμένη, κατευθύνθηκε πρός τόν Βροντάδο. Ἀφοῦ καθ’ ὁδόν ἐλεηλάτησε καί κατέκαυσε τίς ἐγκαταλελειμμένες οἰκίες, ἔφθασε στόν περίβολο τοῦ Ναοῦ τοῦ Ἁγίου Γεωργίου, πρό τῆς Ὡραίας Πύλης τοῦ ὁποίου, ἀτάραχος, ὁ παπα Σταμάτης Χαρτουλάρης ἀνεγίγνωσκε τό Εὐαγγέλιον τοῦ Νιπτῆρος. Οἱ αἱμοσταγεῖς τύρρανοι εἰσέβαλαν μέ γυμνά ξίφη στό Ναό καί, βλέποντες τόν Ἱερέα νά συνεχίζει μέ δάκρυα στά μάτια τήν ἀνάγνωση τοῦ ἱεροῦ Εὐαγγελίου, ὁρμοῦν, μέ ὕβρεις καί λύσσα, ἐναντίον του. «Νταχά σολιορσούν Γκιαούρ» φωνάζουν καί, μέ τά λόγια αὐτά, τόν ἁρπάζουν ἀπό τίς τρίχες τῆς κεφαλῆς, τόν κτυπῦν μέ τά ξίφη, τοῦ κόβουν τήν γλώσσα, τόν ποδοπατοῦν καί, ἀφοῦ τόν ἐτυράννησαν, τόν ἔσυραν αἱμόφυρτο ἐντός τοῦ Ἱεροῦ Βήματος καί τόν ἀπεκεφάλισαν ἐπί τῶν βαθμίδων τῆς Ἁγίας Τραπέζης, κάτω ἀπό τήν ὁποία, σπαράσσουσαν ἀκόμη, ἔκρυψαν τήν κεφαλήν του. «Γίνου πιστός ἄχρι θανάτου καί δώσῳ σοι τόν στέφανον τῆς ζωῆς». Οἱ δήμιοι, ἀφοῦ ἐλεηλάτησαν τόν Ναό, τόν ἔκαυσαν, μέ αὐτόν δέ ἀπετέφρωσαν καί τά λείψανα τοῦ μάρτυρος Ἱερέως.
Μετά τήν παλινόστηση τῶν Χίων ἀπό τήν Σύρο καί τά ἄλλα νησιά στά ὁποῖα εἶχαν καταφύγει γιά νά σωθοῦν ἀπό τήν σφαγή, οἱ κάτοικοι τοῦ Βροντάδου, ἀνασκάπτοντες τά ἐρείπια τοῦ Ναοῦ, βρῆκαν ἡμίκαυστη τήν τίμια κάρα τοῦ μάρτυρος Ἱερέως ἡ ὁποία φυλάσσεται σήμερον εἰς τό Ἱερόν Βῆμα τοῦ Ναοῦ ἐντός ἁπλοῦ κιβωτίου.
Πάνω σέ αὐτήν ὁ Ἀρχιμανδρίτης Στέφανος Τσιχλῆς, προϊστάμενος τοῦ Ναοῦ, ἀργότερον ἔγραψε: «Ἡ πάνσεπτος Κάρα τοῦ νέου Ἱερομάρτυρος Σταματίου Πρεσβυτέρου τῆς Ἐκκλησίας Ἁγίου Γεωργίου Βροντάδου τῆς Χίου, εὑρόντος φρικτόν μαρτυρικόν θάνατον ἐν αὐτῷ τῷ Ναῷ ὑπό τῶν ἀπίστων Ἀγαρηνῶν ἐν ᾧ ἐτέλει τήν Θείαν Μυσταγωγίαν, μή θελήσαντος νά τήν ἀφήσῃ ἀτελείωτον ἐν γνώσει τοῦ μέλλοντος τέλους αὐτοῦ 1822».
Γιά τόν μάρτυρα τοῦτον Ἱερέα ἰσχύουν τά ἑξῆς τῶν Ἱερῶν τῆς Ἐκκλησίας μας Κανόνων: “Ἐάν τόν λειτουργόν ἐπιπέσωσιν ἐχθροί ἤ ἀλλόφυλοι ἤ αἱρετικοί καί φονεῖς καί δέν δύναται νά τελειώσῃ τήν θείαν λειτουργίαν πρέπει νά συστείλῃ τά Ἅγια, διά νά μή μείνωσιν εἰς χλεύην καί ἐμπαιγμόν ἐκείνων τῶν ληστῶν. Αὐτός δέ θέλει φύγει ἄν δύναται. Ἐάν δέ μείνῃ κρεῖττον εἶναι, καί ἄν φονευθῇ, ὡς μάρτυς στεφανοῦται”. (Ἱερά Ἀνθολογία, ἔκδοσις Γ´, Περί τῶν σεπτῶν καί θείων ἑπτά Μυστηρίων τῆς ἐκκλησίας ὑπό Δανιήλ Γεωργοπούλου τῆς ἐν Δημητσάνῃ Σχολῆς, σελ. 92, ἐγκριθεῖσα ὑπό Ἀνδρούσης Ἰωσήφ, Ταλαντίου Νεοφύτου, Τριπόλεως Δανιήλ, καί Καλλινίκου Καστόρχη).
Τό γεγονός αὐτό ἀναμνήσθηκε σήμερα ἡ Ἱερά Μητρόπολις Χίου, Ψαρῶν καί Οἰνουσσῶν στόν Ἱερό Καθεδρικό Ναό Ἁγίου Γεωργίου Βροντάδου κατά τήν Ἀρχιερατική Θεία Λειτουργία ἱερουργοῦντος τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Χίου, Ψαρῶν καί Οἰνουσσῶν κ. Μάρκου, μετά τοῦ Ἐφημερίου Πρωτοπρεσβυτέρου π. Ἰωάννου Κοντοῦ καί τοῦ Ἀρχιδιακόνου π. Ἀποστόλου Λάρδα, ἐνῶ ἔψαλαν ὁ Πρωτοψάλτης τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ κ. Βασίλειος Χαμέτης καί ὁ Λαμπαδάριος τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ κ. Πέτρος Μαθιούδης.
Στό κέντρο τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ εἶχε τοποθετηθεῖ γιά προσκύνηση ἡ τιμία κάρα τοῦ Ἱεροεθνομάρτυρος. Τό Εὐαγγέλιο ἀνέγνωσε μετά συγκινήσεως ὁ Ἀρχιερεύς καί κατά τόν θεολογικό καί ἐθνικό λόγο του συνέδεσε τόν σταυρικό θάνατο τοῦ Χριστοῦ μέ τήν ἱερωσύνη καί τό μαρτυρικό ἐν ὥρᾳ λατρείας θάνατο τοῦ Ἱερομάρτυρος Σταματίου, ἐνῶ δέν παρέλειψε νά ἀναφερθεῖ στήν ἐθνική διάσταση τοῦ γεγονότος «Ἡ ἑλληνική σημαία ὑφάνθη ἐπάνω στά ματωμένα ἄμφια τοῦ Ἁγίου καί ὁ Θεός ὑπέγραψε τήν ἐλευθερία τῆς Ἑλλάδος βουτώντας τόν κονδυλοφόρο του στό μαρτυρικό αἷμα τοῦ Ἁγίου∙ ἀπό δέ τόν πυρποληθέντα καί καέντα τότε Ναό, ὡσάν ἀπό τήν φλεγομένη καί μή καιομένη βάτο ἀνεδύθη ὁ σημερινός μεγαλοπρεπής καί λαμπρός Καθεδρικός μας Ναός, σύμβολο τῆς εὐλογίας τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ σ’ ὁλόκληρο τόν κόσμο ἀλλά καί πηγή ἀκένωτης προσφορᾶς στούς ἐθνικούς ἀγῶνες».
Στή Θεία Λειτουργία μεταξύ τῶν πιστῶν προσηύχοντο ὁ Διοικητής τῆς ΑΕΝ Πλοιάρχων Οἰνουσσῶν κ. Δημήτριος Κλουμάσης, Πλωτάρχης Λ. Σ., ἡ Ὑποδιοικητής κ. Δέσποινα Πυργιανιάν, Ὑποπλοίαρχος Λ.Σ., ὁ Πρόεδρος τοῦ Φιλοπροόδου Ὁμίλου Βροντάδου κ. Πολύδωρος Στεῖρος καί παιδιά ἀπό τήν Κατασκήνωση τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως ΤΟ ΚΑΡΑΒΙ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ.
Εὐλογημένες θρησκευτικές καί δοξασμένες ἐθνικές στιγμές πού διδάσκουν καί ἐμπνέουν τήν ἑλληνική νεότητα.
