“Εβδομάδα των Παθών” λόγω κορονοϊού αναμένεται να έχουμε το φετινό Πάσχα. Σήμερα το απόγευμα συνεδριάζει εκτάκτως με΄σω τηλεδιάσκεψης η Διαρκής Ιεράς Σύνοδος μετά την απόφαση για παράταση των μέτρων μέχρι τις 11 Απριλίου, ήτοι το Σάββατο του Λαζάρου.
Το τι θα αποφασίσει η ΔΙΣ διεφάνη από τις δηλώσεις της υπυοργού Κεραμέως καθώς και αυτ΄ς κάποιων Ιεραρχών.“Oι λειτουργίες σε εκκλησίες κατά τη Μεγάλη Εβδομάδα θα γίνουν κεκλεισμένων των θυρών, χωρίς πιστούς, μόνο με τον ιερέα και τον ψάλτη, είπε η υπουργός Παιδείας, Νίκη Κεραμέως, σε συνέντευξή της στην ΕΡΤ. Η τελική απόφαση της κ. Κεραμέως θα εκδοθεί μετά τις 11 Απριλίου.« Δεν θα επιτρέπονται πιστοί» είπε χαρακτηριστικά. Τόνισε πως δεν θα μπορεί να γίνει κάποια λειτουργία σε ανοιχτό χώρο με περιορισμένο αριθμό πιστών.
Στο ίδιο μήκος κύματος και η παρέμβαση του Μητροπολίτη Νέας Σμύρνης Συμεών ο οποίος απλώς ζήτησε να βρίσκονται πέραν του ιερά και του ψάλτη στην εκκλησία και ο νεωκόρος και ο επίτροπος.
Σε Τηλεοπτική συνέντευξη στο Mega ο Μητροπολίτης Δημητριάδος Ιγνάτιος τόνισε την κρισιμότητα των ωρών και των ημερών που διανύουμε, «άρα, μένουμε στο σπίτι και αυτή είναι η ευθύνη όλων μας». Επεσήμανε ότι, «όλοι θέλαμε αλλιώς να ζήσουμε την φετινή Μεγάλη Τεσσαρακοστή και την Μεγάλη Εβδομάδα, που έρχεται, αλλά δεν θα την ζήσουμε έτσι. Διαισθάνομαι, όμως, ότι η πρόταση της Δ.Ι.Σ., που συνεδριάζει αύριο (σ.σ σήμερα), θα είναι, τουλάχιστον ο Ιερέας και ο Ιεροψάλτης, να τελούν τις ακολουθίες, κεκλεισμένων των θυρών.
Είναι και αυτό μια παρηγοριά, να γνωρίζει ο κάθε πιστός ότι ο Ιερέας του είναι εκεί και προσεύχεται για όλους…». Αναφερόμενος στον προβληματισμό που υπάρχει, σχετικά με τον κίνδυνο συνάξεως μεγάλου αριθμού πιστών έξωθεν των Ναών, κατά την τέλεση των ιερών Ακολουθιών, έχοντας υπόψιν την εμπειρία των κατοίκων του Πηλίου, τούτον τον καιρό, επεσήμανε ότι, «τηρούνται αυστηρότατα τα μέτρα από όλους τους κατοίκους. Οι άνθρωποι έχουν απόλυτη συνείδηση της κατάστασης, είναι υπεύθυνοι και θα προφυλάξουν τις κοινότητές τους. Δεν θα κινδυνεύσουμε απ’ αυτό.
Πρέπει να γνωρίζουμε όλοι, επίσης, ότι εμείς ως Εκκλησία, τηρήσαμε ό,τι η Πολιτεία μας ζήτησε, με θρησκευτική ευλάβεια και ακρίβεια. Νομίζω, λοιπόν, ότι ενόψει της Μεγάλης Εβδομάδος, εάν δοθεί η δυνατότητα, μέσα σε κλίμα απολύτου εμπιστοσύνης, με την ευθύνη των Ιεραρχών και όλων των Κληρικών της Ελλάδος, να κάνουμε τις Ακολουθίες με κλειστές θύρες, θα δώσει την δυνατότητα, να βρούμε ένα μέτρο που δεν θα επιτρέψει είτε τον «κρυπτοχριστιανισμό», είτε την εκμετάλλευση της κατάστασης από κάποιους άλλους, με σκοπό να προκαλέσουν γεγονότα, που θα οδηγήσουν σε επικίνδυνες εξελίξεις.
Δεν πρέπει ν’ αφήσουμε τέτοια περιθώρια. Πρέπει όλοι με ευθύνη να λειτουργήσουμε και είναι σημαντικό ότι η αρμόδια Υπουργός Παιδείας έχει αντιληφθεί την ανάγκη και έχει πάρει πολύ καλή θέση. Εξαρτάται, λοιπόν, από όλους μας, να προχωρήσουμε και να γιορτάσουμε ένα Πάσχα, με μοναδικές συνθήκες, που δεν θα ξαναζήσουμε στο μέλλον, που, όμως, αν το χειριστούμε υπεύθυνα, θα έρθει η στιγμή για να γιορτάσουμε το αληθινό Πάσχα, που θα είναι το πέρασμα στην κανονικότητα».
Ερωτηθείς, τί θα γίνει στην συνέχεια, αν η Κυβέρνηση δεν δεχθεί μια τέτοια λύση, παρατήρησε ότι «θα κάνουμε ό,τι μέχρι και τώρα. Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία. Επισημαίνω όμως, ότι δεν πρέπει ν’ αφήσουμε περιθώρια να εκμεταλλευτούν κάποιοι μια ένταση, ενόψει της Μεγάλης Εβδομάδος και του Πάσχα. Νομίζω, ότι θα κυριαρχήσει η σύνεση. Όλοι μας αγωνιζόμαστε τον κοινό αγώνα, για να είμαστε νικητές». Κλείνοντας την παρέμβασή του, ο κ. Ιγνάτιος τόνισε ότι «σήμερα δεν διώκεται ο Χριστιανισμός, δεν διώκεται η Εκκλησία. Υπεύθυνη αντιμετώπιση μιας κρίσιμης κατάστασης γίνεται. Γι’ αυτό, δεν πρέπει να συγκρίνουμε με άλλα καθεστώτα, ούτε να προκαλούμε εντάσεις, που θα φέρουν τα αντίθετα αποτελέσματα».
Εντύπωση πάντως προκάλεσε η παρέμβαση του Μητροπολίτη Ναυπάκτου Ιερόθεου ο οποίος μιλώντας στο ethnos.gr είπε πως μερικοί Ιεράρχες ενεργούν σαν να μην υπάρχει Σύνοδος. «Με πονά και ένας άλλος κορονοϊός, ο λεγόμενος ‘’εκκλησιαστικός κορονοϊός’’, που προσβάλλει τους κληρικούς και τους επισκόπους μας» αναφέρει στην εν λόγω συνέντευξή του ο Ιεράρχης. Ενώ σχετικά με τις Λειτουργίες τις Μεγάλης Εβδομάδας και την συνεδρίαση της Συνόδου σημειώνει: Έχω την άποψη ότι πρέπει να γίνονται οι ακολουθίες και οι λειτουργίες τη Μεγάλη Εβδομάδα και το Πάσχα, έστω κεκλεισμένων των θυρών, γιατί αυτή η περίοδος είναι η «καρδιά» της εκκλησιαστικής ζωής και κανείς δεν μπορεί να προσβάλλει αυτήν την «καρδιά».
Μόνον οι αλειτούργητοι και οι ακοινώνητοι δεν καταλαβαίνουν αυτήν την ανάγκη που έχει ο λαός στην συντριπτική του πλειοψηφία. Φυσικά, η Θεία Λειτουργία και οι ακολουθίες θα πρέπει να συνεχισθούν «κεκλεισμένων των θυρών», και μετά το Πάσχα, γιατί δεν πρέπει να ξεχνά κανείς ότι ο Χριστός αναστήθηκε «εσφραγισμένου του μνήματος» και εισήλθε στο Υπερώο, όπου ήταν οι Μαθητές συνηθροισμένοι για τον «φόβο των Ιουδαίων», «των θυρών κεκλεισμένων». Η Εκκλησία ξέρει να λειτουργεί και στις κατακόμβες και στις φυλακές”
Και βέβαια υπάρχει και η επιστολή του Μητροπολίτη Μεσογαίας στην κα Κεραμέως με την οποία σε αυστηρότατο τόνο της λέει πως “το σοβιετικό καθεστώς πολέμησε τη θρησκευτικότητα, εδίωξε την Εκκλησία, γκρέμισε ναούς, εξόντωσε κληρικούς, δεν απαγόρευσε όμως τη λατρεία κεκλεισμένων των θυρών. Η Κυβέρνησή μας το έκανε!”
Ακολουθεί ολόκληρηη επιστολή:
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΜΕΣΟΓΑΙΑΣ & ΛΑΥΡΕΩΤΙΚΗΣ
Σπάτα, 30 Μαρτίου 2020
Πρωτ. 452
Ἀριθμ.Διεκπ. 205
Αξιότιμη
κα Νίκη Κεραμέως
Υπουργό Παιδείας & Θρησκευμάτων
Αξιότιμη κα Υπουργέ,
Αφορμή για την επιστολή αυτήν, την οποία αποστέλλω και στον κ. Υπουργό Υγείας, αποτελεί η νέα Κοινή Υπουργική Απόφαση που υπογράψατε στις 28.3.2020 (Δ1α/ΓΠ.οικ. 21285 ΚΥΑ).
Ευθύς εξ αρχής, θα ήθελα να σας καταστήσω σαφές ότι δεν εκπροσωπώ κανέναν άλλον παρά τον εαυτό μου και μόνον, νομίζω όμως ότι οι σκέψεις που ακολουθούν εκφράζουν την κοινή λογική και φυσικά τα αισθήματα πολλών συμπολιτών μας, μάλιστα και κατοίκων της Νότιας Αττικής και μεγάλου τμήματος της Ανατολικής, την εκκλησιαστική ευθύνη της οποίας έχω ως Μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής.
Δεν αποτελεί κολακεία ούτε υποκρύπτει σκοπιμότητα το να εκφράσω τις ευχαριστίες μου και προς εσάς προσωπικά και προς την Κυβέρνηση για όσα πολλά και με περισσή σύνεση και τόλμη κάνετε για την προστασία και την ευημερία του λαού μας, κάτω από εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες.
Παρά ταύτα, επιτρέψτε μου με όλον το σεβασμό στο πρόσωπο και στη θέση ευθύνης που κατέχετε να μοιραστώ κάποιες σκέψεις και ερωτήματά μου, όχι με διάθεση να σας ελέγξω, αλλά να συμβάλω κι εγώ στην καλύτερη ρύθμιση των θεμάτων που αφορούν τη λειτουργία της Εκκλησίας μας, μάλιστα ύστερα και από την χθεσινή σας Απόφαση (ΚΥΑ) και κάτω από τα δεδομένα των ημερών.
Σύμφωνα με αυτήν, συνεχίζεται η απαγόρευση όχι μόνο των θρησκευτικών συναθροίσεων, αλλά αυστηρώς και της τέλεσης ακολουθιών και της θείας λειτουργίας εντός των ιερών ναών.
1. Θεωρώ ότι η Απόφαση αυτή της Κυβέρνησης, η οποία όμως φέρει τη δική σας υπογραφή, παραβιάζει τα όσα διακηρύττονται περί των διακριτών ρόλων μεταξύ Εκκλησίας και Πολιτείας. Ρόλος της πολιτείας ασφαλώς και είναι, στα μέτρα ευθύνης της για την προστασία του αγαθού της δημόσιας υγείας, εφόσον έτσι κρίνει, να απαγορεύσει μεταξύ άλλων και τις θρησκευτικές συναθροίσεις. Η τέλεση όμως της θείας λατρείας για μας τους Ορθοδόξους είναι αποκλειστικά «ρόλος», εμείς το ονομάζουμε αποστολή, και ευθύνη της Εκκλησίας. Συνεπώς, μια απόφαση περιορισμού της θείας λατρείας δεν μπορεί να λαμβάνεται μονομερώς από την πολιτεία, ή τουλάχιστον χωρίς την σύμφωνη γνώμη της επίσημης Εκκλησίας ή πολύ περισσότερο με παράκαμψη ή και περιφρόνηση της Ιεράς Συνόδου. Βγήκαν δύο Αποφάσεις αγνοώντας παντελώς επίσημες Συνοδικές Θέσεις και Αιτήματα χωρίς τη στοιχειώδη εκ προτέρων ενημέρωση ή συνεννόηση. Δεν είναι η Εκκλησία ένα άτακτο κοριτσάκι που του τραβάμε τα μαλλιά ή το χαστουκίζουμε για να συμμορφωθεί. Ο θεσμικός σεβασμός τραυματίστηκε καίρια. Η Εκκλησία είχε και έχει πολύ λογικές λύσεις και προτάσεις στα πλαίσια της αποκλειστικής αρμοδιότητάς της για να βοηθήσει την πολιτεία στον αγώνα της.
2. Απαγόρευση της θείας λατρείας δεν έχει γίνει ποτέ, ακόμη και από τα επισήμως ταυτιζόμενα με τον αθεϊσμό καθεστώτα, πλην του Εμβέρ Χότζα στην Αλβανία. Το σοβιετικό καθεστώς πολέμησε τη θρησκευτικότητα, εδίωξε την Εκκλησία, γκρέμισε ναούς, εξόντωσε κληρικούς, δεν απαγόρευσε όμως τη λατρεία κεκλεισμένων των θυρών. Η Κυβέρνησή μας το έκανε!
3. Στις μέρες μας, κάτω από το καθεστώς της απειλής εξάπλωσης του κορωνοϊού, σε καμία άλλη χώρα πλην της Ελλάδας δεν έχει απαγορευθεί η τέλεση της θείας λατρείας, ούτε στην Κύπρο, ούτε στις σλαβικές χώρες, ούτε στην Κορέα, ούτε στις εκκλησίες του Οικουμενικού Θρόνου. Εκεί το θέμα το ρύθμισαν οι αρμόδιες εκκλησίες μόνες τους, σεβόμενες ασφαλώς τις αποφάσεις των κυβερνήσεων τους. Οι συναθροίσεις πάσης φύσεως, και οι θρησκευτικές, απαγορεύτηκαν, την λατρεία όμως κανείς δεν την ακούμπησε.
4. Με τη νέα Απόφαση (ΚΥΑ), ενώ επιτρέπεται η τέλεση θείων λειτουργιών σε ναούς από όπου γίνεται αναμετάδοση μέσω τηλεοπτικού ή ραδιοφωνικού σταθμού, ρητά απαγορεύεται η τέλεση σε ναούς με αναμετάδοση μέσω διαδικτύου. Γιατί αυτό; Το internet δημιουργεί μικρόβια και ιούς και η τηλεόραση όχι; Πού παραβιάζονται οι όροι υγιεινής προστασίας; Κάποιοι ναοί είναι ασφαλείς και οι υπόλοιποι όχι; Η διαδικτυακή αναμετάδοση δεν θα βοηθούσε να ελεγχθεί και η παρουσία κόσμου στους ναούς;
5. Το όλο πλαίσιο ως έχει προκαλεί για παράνομες υπεκφυγές με τέλεση λειτουργιών «κρυφά» ή εκεί που δεν περιλαμβάνει η ΚΥΑ, με συνέπειες που δύσκολα θα ελεγχθούν και τότε θα δημιουργηθεί πρόβλημα με τη δημόσια υγεία. Αν οι ιερείς τελούν λειτουργίες στα σπίτια τους, σε αποθήκες, σε σαλόνια, σε ουδέτερους χώρους, σε ξωκλήσια που η πολιτεία τα μετέτρεψε σε μουσεία και δεν είναι πλέον χώροι θρησκευτικών συναθροίσεων, με πολύ περισσότερα άτομα, αυτό δεν προκαλεί ανησυχία στην Κυβέρνηση; Θα ήταν πιο ασφαλές σε λίγα τετραγωνικά να συγκεντρώνονται κρυφά άτομα ανεξέλεγκτα σε αριθμό (μέλη οικογένειας, συχνά πολύτεκνης κ.λπ.) από το να τελεσθεί η λειτουργία παρουσία 3 ή 5 ή 10 ατόμων σε ένα χώρο 200 ή 400 ή και περισσότερων τετραγωνικών; Αυτές τις παρεκκλίσεις θα μπορούσε να τις απαγορεύσει η Εκκλησία, πώς όμως θα τις ελέγξει η πολιτεία, αν δεν συνεργαστεί μαζί της;
6. Τα μέτρα αυτά πληγώνουν βαθιά τους εχέφρονες πιστούς και θα εξαγριώσουν αυτούς από τους οποίους θέλουμε να προστατευθούμε και τους οποίους δύσκολα ελέγχουμε. Πώς θα ελεγχθεί ο φανατισμός, η παρανοϊκή εμπάθεια, ο εξαγριωμένος παραλογισμός; Επιπλέον, διχάζεται και ο λαός και προκαλείται σύγχυση, όταν δεν υπάρχουν αιτιολογημένες απαντήσεις και λογικά επιχειρήματα και εξηγήσεις. Ποιος να καταλάβει ότι 5 άτομα σε ένα χώρο 300 τετραγωνικών, όταν λειτουργούνται, απειλείται η δημόσια υγεία;
7. Από τα μέτρα δεν εξαιρούνται τα μοναστήρια. Εκεί γιατί επιτρέπεται η κοινή ζωή, η κοινή τράπεζα και ρητά απαγορεύεται η θεία λατρεία, τη στιγμή που οι συνήθως λίγες μοναχές ή μοναχοί θα μπορούσαν να διασκορπιστούν μέσα στον ναό; Τους αναγνωρίζονται όλα πλην της λατρείας που είναι το κέντρο της ζωής τους. Γιατί να μη γίνονται οι ακολουθίες κεκλεισμένων των θυρών αποκλειστικά για τα μέλη της μοναστικής αδελφότητος;
8. Σας προτείνουμε να ερωτηθεί ο κ. Τσιόδρας και να αποφανθεί για το αν η τέλεση της θείας λατρείας από τους ιερείς με πέντε ή δέκα ανθρώπους στις μεγάλες γιορτές, υπό την προϋπόθεση της αυστηρής τήρησης των όρων της Κυβέρνησης, ενέχει κίνδυνο μετάδοσης του ιού ή κάπως παραβιάζει το πνεύμα των μέτρων. Ας απαντήσει ο ίδιος και η ομάδα του με καθαρά επιστημονικά κριτήρια, όχι με βάση την ιδεολογία τους (τι πιστεύουν), αλλά αυστηρά στη βάση της επιστημονικής ειδικότητας τους (τι γνωρίζουν).
9. Έχει δημιουργηθεί το αίσθημα μιας εχθρικότητας και παράλογης πολεμικής από την πλευρά της Κυβέρνησης προς την Εκκλησία ή ακόμη ότι έτσι υποθάλπεται η ύβρις, που κατά κόρον εκφράστηκε για το ιερότερο στοιχείο της πίστης των Ορθοδόξων, που είναι η Θεία Ευχαριστία. Πώς αυτό θα εξαλειφθεί;
10. Την Εκκλησία φαίνεται πως δεν την έχει καταλάβει η Κυβέρνηση. Ίσως να φταίμε κι εμείς. Η πίστη είναι πολύ βαθύ στοιχείο υπαρξιακής δύναμης στην ψυχή μας. Χωρίς αυτήν δεν μπορούμε να ζήσουμε, πολύ δε περισσότερο δεν υπάρχουμε. Αυτό έχει καίρια χτυπηθεί. Μας πνίγηκε η ζωή, μας κόπηκε η αναπνοή, μας απειλείται η ταυτότητα. Αυτό είναι η λειτουργία.
11. Αναγνωρίζουμε ότι τα μέτρα είναι προσωρινά, η κατάσταση εξαιρετικά δύσκολη, ότι στην ουσία το πρόβλημα είναι σε μία Κυριακή (5/4), στον Ακάθιστο Ύμνο (Παρασκευή 3/4) και στο Σάββατο του Λαζάρου (11/4). Ακολουθεί όμως η Μεγάλη Εβδομάδα και το Πάσχα. Και καταλαβαίνετε αυτό τι σημαίνει. Χωρίς τη συνεργασία της Εκκλησίας, με τραυματισμένη την εμπιστοσύνη και τον αμοιβαίο σεβασμό, πώς είναι δυνατόν να ρυθμισθεί το όλο θέμα;
Κα Υπουργέ, σας ζητώ συγγνώμη αλλά ο σκοπός της επιστολής μου δεν είναι να σας ελέγξει, αλλά να βοηθήσει στην εξεύρεση μιας πιο ορθολογικής Απόφασης, πολιτικά συνετότερης και εκκλησιαστικά δικαιότερης. Η συνεννόηση με την Εκκλησία, η συνεργασία μαζί της και ο αμοιβαίος σεβασμός και εμπιστοσύνη είναι μονόδρομος.
Επίσης η επιστολή μου θα δημοσιευθεί όχι για να ασκήσει μικρονοϊκά κάποια πίεση ή να εκβιάσει με κοσμική αντίληψη, αλλά για να κριθεί δημόσια ως προς τη λογική της και το φρόνημά της, γιατί τα μέτρα που πήρε η Κυβέρνηση αφορούν τον δημόσιο βίο.
Η ισχύς της ΚΥΑ λήγει στις 11/4. Τί θα γίνει μετά; Είναι δυνατόν την Μεγάλη Πέμπτη που τιμούμε τον Μυστικό Δείπνο να μην τελέσουμε τη θεία Ευχαριστία; Είναι δυνατόν την Κυριακή των Βαΐων να μην ακουστεί το Ωσαννά στους ναούς μας, όπως έχουμε μάθει; Είναι δυνατόν τη Μεγάλη Παρασκευή να μη γίνει περιφορά του Επιταφίου μέσα στους ναούς; την Κυριακή του Πάσχα να απαγορεύσουμε το «Χριστός Ανέστη»; Είναι σαν να βάζουμε τον Χριστό μέσα στον τάφο πασχαλιάτικα και να Τον εμποδίζουμε να βγει. Εμείς πάντως πιστεύουμε με όλη τη δύναμη της ψυχής μας ότι ο Κύριος εξέρχεται και «ἐσφραγισμένου τοῦ μνήματος» και «εἰσέρχεται τῶν θυρῶν κεκλεισμένων». Και το κάνει πάντοτε. Και φέτος.
Το «Χριστός Ανέστη» πρέπει να ακουστεί, όχι μόνο στις καρδιές μας αλλά και σε όλους τους ναούς μας.
Περιμένουμε την κατανόηση σας και πριν πάρετε τις όποιες αποφάσεις να συνεργαστείτε με τη Σύνοδό μας. Τα λάθη που έγιναν πρέπει να διορθωθούν, για να μην ακολουθήσουν τα μεγαλύτερα που δεν θεραπεύονται.
Με τιμή και σεβασμό
† Ο Μεσογαίας & Λαυρεωτικής Νικόλαος
Ι.Μ. Μεσογαίας
Αρχιεπίσκοπος
Πάντως ο Αρχιεπίσκοπος κατέστησε ξεκάθαρο και με το μήνυμά του την περασμένη εβδομάδα πως δεν θέλει επ ουδενί σύγκρουση με την κυβέρνηση παρά τις έντονες αντιδράσεις από πιστούς αλλά και από Δεσπότες.
Αν βέβαια ευδοκιμήσει το σενάριο με κεκλεισμένων των θυρών λειτουργίες ζήτημα δημιουργείται με την Θεία Κοινωνία, που για τους πιστούς πριν από το Πάσχα είναι θεμελιώδες. Κάθε χρόνο οι πιστοί κοινωνουν του Σώματος και Αίματος του Χριστού κατά τις ιερές μέρες της Μεγάλης Εβδομάδας και του Πάσχα, την Μεγάλη Πέμπτη ή το βράδυ της Αναστάσεως.
