Ο Μητροπολίτης Λαρίσης και Τυρνάβου Ιερώνυμος φιλοξενείται στις σελίδες του περιοδικού του ΓΕΛ Τυρνάβου «Μαθητική Πένα» όπου παραχώρησε συνέντευξη.
Απάντησε μεταξύ άλλων και σε ερωτήματα για το μάθημα των Θρησκευτικών.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Ειδικότερα για το μάθημα των Θρησκευτικών, ποια η γνώμη σας για τη διδασκαλία του μαθήματος με το υπάρχον πρόγραμμα; Θεωρείτε πως θα πρέπει να γίνουν κάποιες αλλαγές; Και αν ναι, ποιος θα είναι ο ρόλος της Εκκλησίας;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Στο μάθημα το Θρησκευτικών, όπως και σε όλα τα μαθήματα δεν υπάρχει άσπρο μαύρο! Η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση και υπάρχουν πολλά παραδείγματα που μας βοηθούν να κατανοήσουμε την ιδιομορφία αυτού του μαθήματος. Υπήρξαν πολλοί οι οποίοι γκρίνιαξαν, φώναξαν για τα αναλυτικά προγράμματα και για το τι διδάσκεται. Υπάρχουν οι αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας, που έκριναν κάποια πράγματα. Είναι μια μεγάλη συζήτηση που θα ξεκινήσει και πρέπει να γίνει για το τι είδους σχολείο θέλουμε και εκεί μέσα θα δούμε πως εντάσσεται και πως θα πρέπει να διδάσκεται το μάθημα των Θρησκευτικών. Σαφώς και πρέπει τα παιδιά μας να διδάσκονται Ορθοδοξία, όχι μόνο γιατί βγαίνοντας από το σπίτι Ορθόδοξη Εκκλησία θα βρουν μπροστά τους και πρέπει να ξέρουν τι είναι αυτό. Όχι μόνο γιατί η Ορθοδοξία είναι κυρίαρχη στη χώρα και συνεπώς τα βασικά της έστω ως πολιτιστικά στοιχεία πρέπει να τα μαθαίνουμε, αλλά και διότι η Ορθοδοξία είναι αυτό το κομμάτι, αυτή η θρησκεία που έχει να επιδείξει τη μεγαλύτερη προσφορά στον κόσμο και συνάμα να κατηγορείται ότι έχει κάνει τη μικρότερη ζημιά στον κόσμο σε σχέση με άλλες θρησκείες, με άλλους πολιτισμούς, με άλλες καταστάσεις. Επειδή η θρησκεία όχι απλώς είναι κοντά στο ανθρωποκεντρικό μοντέλο της εκπαίδευσης, αλλά το ξεπερνά με την καλύτερη έννοια, δεν μπορεί να μην διδάσκεται Ορθοδοξία στο μάθημα των Θρησκευτικών. Αναφορές σε άλλες θρησκείες μπορούν να γίνουν σε μεγαλύτερες τάξεις, όταν τα παιδιά θα έχουν αρχίσει να συνειδητοποιούν ποια είναι η δική τους πολιτιστική παράδοση, ποιο είναι το δικό τους πολιτιστικό υπόβαθρο και πρέπει να έχουν ορισμένες εγκεφαλικού τύπου γνώσεις για το τι γίνεται παραπέρα στον κόσμο. Βέβαια, είναι αδιανόητο σε ένα μάθημα να προσπαθήσεις να τα χωρέσεις όλα. Δεν μπορείς να τα πεις όλα για την Ορθοδοξία μέσα στο μάθημα αυτό, όταν είναι μόνο για την Ορθοδοξία. Θα μπορέσεις να μιλήσεις και για όλες τις άλλες θρησκείες μέσα σε δώδεκα χρόνια, σε φάσεις που τα παιδιά αναπτύσσονται, που άλλοτε ενδιαφέρονται κι άλλοτε δεν ενδιαφέρονται, που έχουν σε κάποιες στιγμές περιορισμένες γνωστικές ικανότητες; Αργότερα βέβαια αυτές μεγαλώνουν, αλλά σε κάθε περίπτωση δεν μπορείς σε αυτές τις ηλικίες πάντοτε να λες πράγματα τα οποία δεν είναι και τόσο εύκολα, δεν είναι τόσο κατανοητά, τόσο αντιληπτά από παιδιά μάλιστα που ζούνε σε άλλη χώρα, από τις θρησκείες που εκεί επικρατούν και συνεπώς δεν έχουν προσλαμβάνουσες παραστάσεις. Δηλαδή, αν σου πω εγώ για την καύση των Ινδουϊστών, εσύ θα καταλάβεις περισσότερο για την καύση των νεκρών, όπως γίνεται εδώ. Ναι, αλλά η καύση όπως γίνεται εδώ δεν έχει φωτιά. Δεν είναι καύση. Λέγεται καύση χωρίς να είναι. Είναι μια τελείως άλλη διαδικασία. Ενώ αυτό που συμβαίνει, για παράδειγμα, στην «Ιερά Καύση» των Ινδουϊστών είναι ολόκληρη τελετή που έχει παρουσία φωτιάς. Είναι μια άλλη, διαφορετική αντίληψη. Συνεπώς, βλέπουμε εκεί πολλές φορές επειδή μια άλλη θρησκεία λέει κάτι που προσομοιάζει σε σκοπιμότητες που υπηρετούν κάποιοι εδώ στην Ελλάδα, προσπαθούν να το προβάλλουν και να το περιβάλλουν ως στοιχείο του μαθήματος των Θρησκευτικών, δήθεν για να ενημερωθούν τα παιδιά, αλλά και για να γίνει μια έμμεση διαφήμιση για πράγματα τα οποία έρχονται.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Ποιες είναι οι προτάσεις σας για την βελτίωση τόσο του τρόπου διδασκαλίας των Θρησκευτικών, όσο και των άλλων μαθημάτων;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Πρέπει να αυξηθούν τα φρονηματικά μαθήματα! Τα μαθήματα δηλαδή που καλλιεργούν φρόνημα. Αρχαία Ελληνικά, Ιστορία, Θρησκευτικά. Χρειάζονται και τα τεχνολογικής κατεύθυνσης μαθήματα, αλλά για να είμαστε ειλικρινείς, ποιο παιδί μαθαίνει τεχνολογία σήμερα στο σχολείο; Τα περισσότερα παιδιά γεννιούνται έχοντας πατήσει πρώτα enter και μετά έχοντας πει μπαμπά. Έτσι δεν είναι; Συνεπώς, σήμερα ιδίως και το βλέπω κι από τα ανίψια μου, οι νεότερες γενιές είναι πολύ πιο επιδέξιες σε θέματα υπολογιστών, τεχνολογίας, από όσα το σχολείο προτίθεται να τους διδάξει. Και βέβαια αυτό έχει ένα καλό. Μέχρι τώρα μας έλεγαν πως τα Θρησκευτικά είναι «η ώρα του παιδιού» και τώρα άλλα μαθήματα τείνουν να γίνουν «η ώρα του παιδιού», ακριβώς διότι οι συνθήκες τα έχουν ξεπεράσει κατά πολύ. Βλέπουμε ότι όχι μόνο σε επίπεδο ηλεκτρονικών παιχνιδιών, όχι μόνο σε επίπεδο μουσικής ή μικρών βίντεο στο youtube, αλλά στα πάντα, ακόμα και στη δημιουργία προγραμμάτων, στη δημιουργία εφαρμογών, τα νέα παιδιά είναι πολύ πιο μπροστά από ανθρώπους μεγάλης ηλικίας με πτυχία και διδακτορικά. Και αυτό είναι μια πραγματικότητα! Έχει γίνει κατανοητό ότι όσο πιο μικρός είσαι, τόσο πιο καλός είσαι στα ηλεκτρονικά! Κι όσο γερνάς, μάλλον δεν έχεις την ωριμότητα που κερδίζεις σε άλλα επαγγέλματα και μάλλον μπαίνεις στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας.
ΟΛΟΚΛΗΡΗ Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
ΕΡΩΤΗΣΗ: Ποια η γνώμη σας για το εκπαιδευτικό σύστημα της Ελλάδας; Παρέχονται σήμερα στα παιδιά οι απαραίτητες γνώσεις, οι οποίες θα είναι εφόδια για το μέλλον τους;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Στην Ελλάδα, παρά το γεγονός ότι έχουνε γίνει πάρα πολλές προσπάθειες, η εκπαίδευση θίγεται από το γεγονός ότι δεν υπάρχει ενιαία και κοινή μεταξύ των κομμάτων εκπαιδευτική πολιτική. Δεν έχουμε εθνική γραμμή για την παιδεία και αυτό το πληρώνουμε ιδίως κάθε φορά που υπάρχουν κυβερνητικές μεταβολές. Επιπλέον, πολλές φορές η εκπαίδευση επηρεάζεται από παράγοντες εκτός τάξης. Συνήθως οι άνθρωποι που γράφουν τα σχολικά εγχειρίδια δεν έχουν σχέση με το κλίμα που αντιμετωπίζει ο καθηγητής μέσα στην τάξη. Μπορεί να είναι σεβαστοί πανεπιστημιακοί διδάσκαλοι ή μπορεί να είναι εξειδικευμένοι παιδαγωγοί, αλλά δεν γνωρίζω κατά πόσο έχουν επαφή με αυτό που πραγματικά συμβαίνει μέσα στην τάξη, με αποτέλεσμα πολλές φορές να υπάρχει δυσκολία στο να ακολουθηθούν και να διδαχθούν αυτά τα βιβλία από τους ανθρώπους που διδάσκουν μέσα στην τάξη. Ο πρωταγωνιστής στην εκπαίδευση είναι ο μάχιμος καθηγητής μέσα στην τάξη! Οι άλλοι όλοι είμαστε αρωγοί του, συναντιλήπτορές του, βοηθοί του. Δεν είμαστε αυτοί που θα του ρυθμίσουμε τι θα πει και πως θα το πει. Πρέπει ο διδάσκων καθηγητής να έχει την ευχέρεια ανάλογα με το υλικό, τους μαθητές που έχει στα χέρια του, ανάλογα με τις τοπικές συνήθειες, ανάλογα ακόμα και με την υλικοτεχνική υποδομή και τις δυνατότητες του κάθε σχολείου να μπορεί να αποφασίζει τι και πως θα διδάξει, πότε θα το πει και να έχει γενικά μια ευχέρεια κινήσεων χαρακτηριζόμενος βέβαια από υπευθυνότητα. Το να προσπαθούν όλοι να κάνουν κουμάντο στην εκπαίδευση και τελικά να καθιστούν τον καθηγητή υποχείριο αναλυτικών προγραμμάτων, που σαν άλλοι δεσμοφύλακες τον υποχρεώνουν να κάνει πράγματα που πολλές φορές δεν προλαβαίνει να κάνει, είναι ό,τι χειρότερο για την ελληνική εκπαίδευση. Συνακόλουθα, ακριβώς και επειδή δεν μπορεί να υπάρχει και ουσιαστική αξιολόγηση των μαθητών ή των καθηγητών, πολλές φορές το υλικό στο οποίο καλούνται οι εκπαιδευτικοί να δουλέψουν ή πολλές φορές αυτοί που καλούνται να εργαστούν στην εκπαίδευση δυσκολεύονται να κατανοήσουν τα ενδεχόμενα κενά, δυσκολεύονται να κατανοήσουν το τι πραγματικά έχει ανάγκη ο μαθητής που είναι απέναντι τους, με αποτέλεσμα πολλές φορές, ακριβώς επειδή έχουν και την υποχρέωση να διδάξουν συγκεκριμένα προγράμματα ύλης, να προχωρούν χωρίς να εξετάζουν σε τι υπόβαθρο χτίζουν.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Ειδικότερα για το μάθημα των Θρησκευτικών, ποια η γνώμη σας για τη διδασκαλία του μαθήματος με το υπάρχον πρόγραμμα; Θεωρείτε πως θα πρέπει να γίνουν κάποιες αλλαγές; Και αν ναι, ποιος θα είναι ο ρόλος της Εκκλησίας;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Στο μάθημα το Θρησκευτικών, όπως και σε όλα τα μαθήματα δεν υπάρχει άσπρο μαύρο! Η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση και υπάρχουν πολλά παραδείγματα που μας βοηθούν να κατανοήσουμε την ιδιομορφία αυτού του μαθήματος. Υπήρξαν πολλοί οι οποίοι γκρίνιαξαν, φώναξαν για τα αναλυτικά προγράμματα και για το τι διδάσκεται. Υπάρχουν οι αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας, που έκριναν κάποια πράγματα. Είναι μια μεγάλη συζήτηση που θα ξεκινήσει και πρέπει να γίνει για το τι είδους σχολείο θέλουμε και εκεί μέσα θα δούμε πως εντάσσεται και πως θα πρέπει να διδάσκεται το μάθημα των Θρησκευτικών. Σαφώς και πρέπει τα παιδιά μας να διδάσκονται Ορθοδοξία, όχι μόνο γιατί βγαίνοντας από το σπίτι Ορθόδοξη Εκκλησία θα βρουν μπροστά τους και πρέπει να ξέρουν τι είναι αυτό. Όχι μόνο γιατί η Ορθοδοξία είναι κυρίαρχη στη χώρα και συνεπώς τα βασικά της έστω ως πολιτιστικά στοιχεία πρέπει να τα μαθαίνουμε, αλλά και διότι η Ορθοδοξία είναι αυτό το κομμάτι, αυτή η θρησκεία που έχει να επιδείξει τη μεγαλύτερη προσφορά στον κόσμο και συνάμα να κατηγορείται ότι έχει κάνει τη μικρότερη ζημιά στον κόσμο σε σχέση με άλλες θρησκείες, με άλλους πολιτισμούς, με άλλες καταστάσεις. Επειδή η θρησκεία όχι απλώς είναι κοντά στο ανθρωποκεντρικό μοντέλο της εκπαίδευσης, αλλά το ξεπερνά με την καλύτερη έννοια, δεν μπορεί να μην διδάσκεται Ορθοδοξία στο μάθημα των Θρησκευτικών. Αναφορές σε άλλες θρησκείες μπορούν να γίνουν σε μεγαλύτερες τάξεις, όταν τα παιδιά θα έχουν αρχίσει να συνειδητοποιούν ποια είναι η δική τους πολιτιστική παράδοση, ποιο είναι το δικό τους πολιτιστικό υπόβαθρο και πρέπει να έχουν ορισμένες εγκεφαλικού τύπου γνώσεις για το τι γίνεται παραπέρα στον κόσμο. Βέβαια, είναι αδιανόητο σε ένα μάθημα να προσπαθήσεις να τα χωρέσεις όλα. Δεν μπορείς να τα πεις όλα για την Ορθοδοξία μέσα στο μάθημα αυτό, όταν είναι μόνο για την Ορθοδοξία. Θα μπορέσεις να μιλήσεις και για όλες τις άλλες θρησκείες μέσα σε δώδεκα χρόνια, σε φάσεις που τα παιδιά αναπτύσσονται, που άλλοτε ενδιαφέρονται κι άλλοτε δεν ενδιαφέρονται, που έχουν σε κάποιες στιγμές περιορισμένες γνωστικές ικανότητες; Αργότερα βέβαια αυτές μεγαλώνουν, αλλά σε κάθε περίπτωση δεν μπορείς σε αυτές τις ηλικίες πάντοτε να λες πράγματα τα οποία δεν είναι και τόσο εύκολα, δεν είναι τόσο κατανοητά, τόσο αντιληπτά από παιδιά μάλιστα που ζούνε σε άλλη χώρα, από τις θρησκείες που εκεί επικρατούν και συνεπώς δεν έχουν προσλαμβάνουσες παραστάσεις. Δηλαδή, αν σου πω εγώ για την καύση των Ινδουϊστών, εσύ θα καταλάβεις περισσότερο για την καύση των νεκρών, όπως γίνεται εδώ. Ναι, αλλά η καύση όπως γίνεται εδώ δεν έχει φωτιά. Δεν είναι καύση. Λέγεται καύση χωρίς να είναι. Είναι μια τελείως άλλη διαδικασία. Ενώ αυτό που συμβαίνει, για παράδειγμα, στην «Ιερά Καύση» των Ινδουϊστών είναι ολόκληρη τελετή που έχει παρουσία φωτιάς. Είναι μια άλλη, διαφορετική αντίληψη. Συνεπώς, βλέπουμε εκεί πολλές φορές επειδή μια άλλη θρησκεία λέει κάτι που προσομοιάζει σε σκοπιμότητες που υπηρετούν κάποιοι εδώ στην Ελλάδα, προσπαθούν να το προβάλλουν και να το περιβάλλουν ως στοιχείο του μαθήματος των Θρησκευτικών, δήθεν για να ενημερωθούν τα παιδιά, αλλά και για να γίνει μια έμμεση διαφήμιση για πράγματα τα οποία έρχονται.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Ποιες είναι οι προτάσεις σας για την βελτίωση τόσο του τρόπου διδασκαλίας των Θρησκευτικών, όσο και των άλλων μαθημάτων;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Πρέπει να αυξηθούν τα φρονηματικά μαθήματα! Τα μαθήματα δηλαδή που καλλιεργούν φρόνημα. Αρχαία Ελληνικά, Ιστορία, Θρησκευτικά. Χρειάζονται και τα τεχνολογικής κατεύθυνσης μαθήματα, αλλά για να είμαστε ειλικρινείς, ποιο παιδί μαθαίνει τεχνολογία σήμερα στο σχολείο; Τα περισσότερα παιδιά γεννιούνται έχοντας πατήσει πρώτα enter και μετά έχοντας πει μπαμπά. Έτσι δεν είναι; Συνεπώς, σήμερα ιδίως και το βλέπω κι από τα ανίψια μου, οι νεότερες γενιές είναι πολύ πιο επιδέξιες σε θέματα υπολογιστών, τεχνολογίας, από όσα το σχολείο προτίθεται να τους διδάξει. Και βέβαια αυτό έχει ένα καλό. Μέχρι τώρα μας έλεγαν πως τα Θρησκευτικά είναι «η ώρα του παιδιού» και τώρα άλλα μαθήματα τείνουν να γίνουν «η ώρα του παιδιού», ακριβώς διότι οι συνθήκες τα έχουν ξεπεράσει κατά πολύ. Βλέπουμε ότι όχι μόνο σε επίπεδο ηλεκτρονικών παιχνιδιών, όχι μόνο σε επίπεδο μουσικής ή μικρών βίντεο στο youtube, αλλά στα πάντα, ακόμα και στη δημιουργία προγραμμάτων, στη δημιουργία εφαρμογών, τα νέα παιδιά είναι πολύ πιο μπροστά από ανθρώπους μεγάλης ηλικίας με πτυχία και διδακτορικά. Και αυτό είναι μια πραγματικότητα! Έχει γίνει κατανοητό ότι όσο πιο μικρός είσαι, τόσο πιο καλός είσαι στα ηλεκτρονικά! Κι όσο γερνάς, μάλλον δεν έχεις την ωριμότητα που κερδίζεις σε άλλα επαγγέλματα και μάλλον μπαίνεις στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Μιας και δεν σας την έχει απευθύνει κανείς άλλος την παρακάτω ερώτηση… Επιστρέφοντας στα μαθητικά σας χρόνια, τι είναι αυτό που θυμάστε χαρακτηριστικά και αναπολείτε από εκείνον τον καιρό;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Λοιπόν… όταν εγώ ήμουνα στο σχολείο και μάλιστα στο Λύκειο, που πέρασα υπέροχα, υπήρχαν ακόμα οι δύο κόσμοι, το ανατολικό και το δυτικό μπλόκ. Και υπήρχαν ακόμα ουσιαστικές ιδεολογικές αντιπαραθέσεις. Δεν ήμουν ενταγμένος ποτέ σε πολιτική νεολαία. Ήμουνα πάντα το παιδί της Εκκλησίας, του κατηχητικού, των ομάδων, των κατασκηνώσεων και πάντα από τη μεριά της Εκκλησίας είχα τον αντίλογο σε όσους λέγανε διάφορα. Εγώ Θεολογία δεν έμαθα στο Πανεπιστήμιο. Διάβαζα βιβλία θεολογικά στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο για να μπορέσω να ανταποκριθώ στον διάλογο που γινόταν στην τάξη με συμμαθητές που πίστευαν άλλα πράγματα. Μετά την πτώση του ανατολικού μπλόκ, μετά την πτώση του κομμουνισμού και τα λοιπά χάθηκε όχι το αντίπαλο δέος, που λένε πολλοί στην πολιτική, αλλά ο άλλος πόλος, ο άλλος συζητητής, με αποτέλεσμα, θα το βλέπετε πλέον και στο σχολείο, αλλά και στα Πανεπιστήμια, οι πολιτικές νεολαίες υπάρχουνε πια για να διοργανώνουνε εκδρομές και πάρτι. Δεν κάθεται κανείς να συζητήσει σοβαρά, δεν κάθεται κανείς να κάνει ιδεολογική συζήτηση επί πραγματικού, πολιτική συζήτηση ουσίας. Αυτό είναι που μου λείπει και αυτό θα πρέπει να λείπει και στη νέα γενιά. Πρέπει να την αισθάνεστε την έλλειψη. Λείπει ο ουσιαστικός λόγος, η ουσιαστική συζήτηση, η επιχειρηματολογία, ακόμα και η έντονη συζήτηση, ακόμα κι ο καυγάς, όπως γινόταν τα παλιά τα χρόνια. Τότε που υπήρχαν οράματα, που υπήρχανε αναζητήσεις, τότε που υπήρχανε, αν θέλετε, οι προοπτικές και τα όνειρα για μια καλύτερη ζωή. Τότε γινότανε χαμός στα σχολεία!
ΕΡΩΤΗΣΗ: Πως επιλέξατε την ιεροσύνη; Έπαιξε ρόλο στην απόφασή σας αυτή η οικογένεια, το σχολείο ή ακόμα και οι φίλοι σας;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Κάποια πράγματα στα βάζει ο Θεός μέσα σου! Εγώ αν δεν έβαζα το ράσο θα πέθαινα! Δεν είναι εύκολη η επιλογή του ράσου στις ημέρες μας, γιατί είναι πάρα πολλοί οι παράγοντες, ο οποίοι πολεμούν ό,τι έχει σχέση με την Εκκλησία. Υπάρχει ένα πνεύμα «αντικληρικαλισμού» στον κόσμο! Ο «αντικληρικαλισμός» είναι μορφή ρατσισμού! Δυστυχώς όμως αυτό το πράγμα υποβόσκει στην ελληνική κοινωνία. Όλοι όταν χρειάζονται τον παπά τον θέλουν, τον τρέχουν, τον παρακαλούν. Όλοι χρειάζονται τον παπά Πάσχα, Χριστούγεννα, στα προσωπικά τους, στις κηδείες, στις βαφτίσεις, στους γάμους, αλλά όλοι πάλι θα βρίσουν τον παπά σε μια κοινωνική συζήτηση για να φανούν μοντέρνοι. Αυτό λοιπόν δείχνει ότι η κοινωνία μας δεν έχει τις προϋποθέσεις να ενθαρρύνει την ιεροσύνη και πραγματικά αυτή που την επιλέγουν είναι ήρωες, μιας που στις μέρες μας ούτε κάποιες ιδιαίτερες οικονομικές απολαβές έχουν, ούτε αποκερδίζουν κάτι, πέραν ενός φτωχού μισθού, που κι αυτόν δεν τον δίνει πάντα το ελληνικό δημόσιο. Έχουμε και ιερείς αμίσθους και ιερείς εθελοντές. Άρα, δεν υπάρχουν λογικά κριτήρια να επιλέξεις την ιεροσύνη. Είναι κλίση (και κλήση) από Θεού. Ή υπακούς ή δεν υπακούς και προχωράς.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Σας απέτρεψαν ποτέ από το να ακολουθήσετε αυτό τον δρόμο;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Σαφώς! Σαφώς! Μόλις το είπα, ότι η κοινωνία δεν έχει τις προϋποθέσεις να ενθαρρύνει κάποιον άνθρωπο να γίνει κληρικός. Οι προσπάθειες αποτροπής ήταν πολλές και από πολλούς!
ΕΡΩΤΗΣΗ: Έχοντας σπουδάσει Νομική και Θεολογία, ποια από τις δύο επιστήμες θεωρείτε πως σας βοήθησε περισσότερο στην ως τώρα πορεία σας στην Ιερά Σύνοδο, αλλά και στις λοιπές θέσεις ευθύνης που έχετε αναλάβει; Και γενικότερα, υπάρχει μια γενικότερη σχέση της Εκκλησίας με τα ανθρωπιστικά μαθήματα;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Για να περπατήσεις στηρίζεσαι και στα δυο σου πόδια, έτσι; Και η εναλλαγή των δύο ποδιών δημιουργεί βηματισμό. Εμένα με βοήθησε με τον ίδιο τρόπο και η Νομική και η Θεολογία να περπατήσω, στηριζόμενος πότε στη μία και πότε στην άλλη. Η Νομική είναι μια βαθειά ματιά στην κοινωνία και στον κόσμο όπως λειτουργεί σήμερα και η Θεολογία είναι μια βαθειά ματιά στην προοπτική που πρέπει να έχει ο κόσμος για να σωθεί. Η μία επιστήμη μου δίνει το που είμαι και η άλλη επιστήμη μου δίνει το που θέλω να πάω. Και ο συνδυασμός αυτών των δύο με βοήθησε να πορεύομαι με τα πόδια στη γη και τα μάτια στον ουρανό.
ΕΡΩΤΗΣΗ: 13 μήνες μετά την Ενθρόνιση σας στη Λάρισα, πως σας φαίνεται η Μητρόπολη αυτή και γενικότερα ο τόπος εδώ και οι άνθρωποι;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Εγώ αισθάνομαι ότι ήμουν πάντα Λαρισαίος! Βέβαια αυτό μπορεί να πικράνει λίγο εσάς στον Τύρναβο, αλλά η Λάρισα είναι η έδρα της Μητρόπολης! Τι να κάνουμε τώρα; Εγώ θεωρώ… σαν να ήμουν πάντα εδώ! Πορεύομαι γνωρίζοντας τα προβλήματα του τόπου, προσπαθώντας το καλύτερο με τις φτωχές μας δυνάμεις και παρακαλώντας τον Άγιο Θεό να αναπληρώνει τις ελλείψεις για να επιτύχουμε όσο το δυνατόν όλο και περισσότερο το καλύτερο.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Σε αυτούς τους 13 μήνες έχετε αφήσει το στίγμα σας όχι μόνο στον χώρο της Εκκλησίας, τον ποιμαντικό, αλλά και στον χώρο του πολιτισμού. Έχοντας λοιπόν διοργανώσει ως τώρα διάφορα συνέδρια, εκδηλώσεις κλπ, αλλά και ξεκινώντας την έκδοση ενός πρωτόγνωρου για εμάς πειράματος, του νέου επιστημονικού περιοδικού «ΑΧΙΛΛΙΟΥ ΠΟΛΙΣ», ποιος είναι ο στόχος σας και ποια τα πιθανά σχέδια σας για το μέλλον στον τομέα αυτό;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ακόμα δεν είδατε τίποτα! Τίποτα! Εγώ δεν συνηθίζω να προεξαγγέλω, διότι πολλές φορές μπορεί να έχω την καλή διάθεση, αλλά να μην υπάρχει η δυνατότητα. Θα γίνει κάτι και μετά θα το δούμε! Μετά θα το πούμε! Σιγά σιγά…
ΕΡΩΤΗΣΗ: Η Εκκλησία άλλωστε και ο Χριστιανισμός ήταν πάντοτε γεννήτορες πολιτισμού, σωστά;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Σαφώς! Αλλά σε κάθε περίπτωση… έλεγε ο παππούς μου: «όχι όσο φτάνει το μάτι σου, όσο φτάνει το χέρι σου»! Εγώ αυτό το τηρώ! Μπορεί να έχω επιθυμίες να δω διάφορα πράγματα να γίνονται στη Μητρόπολη. Το θέμα είναι και τι αντέχει η Μητρόπολη και πόσο μπορεί να τα επιτύχει. Ακριβώς λοιπόν επειδή πρέπει να συνδυαστούν πολλά πράγματα μαζί, εγώ δεν συνηθίζω να προεξαγγέλω! Κάθε πράγμα στον καιρό του… Όταν γίνει θα το δούμε!
ΕΡΩΤΗΣΗ: Επισκεπτόμενος Ναούς και παρατηρώντας τους πιστούς, θεωρείται πως εκκλησιάζονται οι νέοι της σύγχρονης Ελλάδας; Και αν όχι, τι θα πρέπει να αλλάξει ώστε να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα, δηλαδή να προσεγγιστεί η νέα γενιά;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Κατά περιοχές και κατά περιπτώσεις! Μέσα στη Λάρισα έχω πολλή συμμετοχή του νεανικού στοιχείου στα εκκλησιάσματα. Εκκλησιάζονται! Βέβαια, η Λάρισα έχει και το συν ότι είναι πανεπιστημιούπολη και έρχονται πολλοί νέοι και από άλλες περιοχές και όταν βγαίνεις από το σπίτι σου βλέπεις αλλιώς τα πράγματα. Και εκεί ωριμάζεις και εκεί καταλαβαίνεις και τη σχέση σου με τον Θεό. Την επανακαθορίζεις, την επαναπροσδιορίζεις και προχωράς. Βλέπω όμως ότι, όπως σας είπα και πριν επειδή υπάρχουν εξωτερικοί παράγοντες που επηρεάζουν τα θέματα της θρησκευτικότητας, υπάρχουν περιοχές στη Μητρόπολη που ακριβώς επειδή υπάρχει μια τάση ειρωνείας, κοροϊδίας ως προς την Εκκλησία και τα τελούμενα σε Αυτήν, οι νέοι απομακρύνονται γιατί δεν θέλουν να γίνονται στόχος ειρωνειών από την τοπική κοινωνία. Αυτό δείχνει την μικρόνοια ορισμένων τοπικών κοινωνιών, οι οποίες επιμένουν να κλείνονται στον εαυτό τους και γι’ αυτό βλέπουμε ότι και η ελληνική ύπαιθρος ερημώνει. Για να επιβιώσεις και να υπάρχεις στις μέρες μας πρέπει να έχεις εξωστρέφεια. Αν επιμείνεις σε λάθη και παραλείψεις, σε κακές συνήθειες κι ό,τι έχει αποδειχθεί καταστροφικό από το παρελθόν, τότε σαφώς και δεν έχεις αύριο, δεν έχεις μέλλον! Το γεγονός ότι πρέπει κάποιες κακές συνήθειες να εκλείψουν, το γεγονός ότι χωρίς να υπάρχουν ουσιαστικοί λόγοι, στο όνομα μιας ειρωνείας που είναι το όπλο όποιου δεν έχει επιχειρήματα, στο όνομα του κουτσομπολιού που είναι η αρρώστια του χωριού, στο όνομα μιας κακής ιδέας αποτροπής πραγμάτων που παλιότερα ενθαρρύνονταν, οι νέοι μας λαμβάνοντας υπ’ όψιν όλα αυτά αποτρέπονται και δυσκολεύονται στο να πάνε Εκκλησία, μόνο προβλήματα στους ανθρώπους που τους αποτρέπουν και στις αντίστοιχες κοινωνίες μπορεί να δημιουργήσει. Γιατί χάνουν πνευματικές ευκαιρίες για πολλά, χάνουν μία προοπτική για τον κόσμο σημαντική για τη ζωή τους.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Αν σας δινόταν η ευκαιρία να απευθυνθείτε σήμερα σε όλους τους νέους την Μητροπόλεως, τι θα ήταν αυτό που θα τους λέγατε;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Το πρώτο που θα τους έλεγα είναι να συνειδητοποιήσουν ότι ως νέοι αισθάνονται πως έχουν χρόνο μπροστά τους, αλλά ο χρόνος κυλάει και χάνεται. Και πολύ γρήγορα φτάνεις σε ένα σημείο που ξυπνάς και είσαι πενήντα ετών και λες «τι κάνω τώρα;». Το πρώτο λοιπόν που θα ήθελα να τους πω είναι να συνειδητοποιήσουν ότι το χρόνο που τους φαίνεται ότι έχουν, δεν τον έχουν! Πρέπει να μάθουν να εκμεταλλεύονται το χρόνο τους και να μην τον χάνουν. Και πρέπει να μάθουν να τον εκμεταλλεύονται ουσιαστικά. Όταν λέω ουσιαστικά… πολλοί νομίζουν ότι επειδή πάνε σχολείο και κάνουν τα μαθήματά τους τελειώσανε, αποκτούνε εφόδια και προχωράνε! Πολλές φορές το εκπαιδευτικό σύστημα είναι οργανωμένο στην προοπτική της συλλογής χαρτιών. Να πάρεις ένα απολυτήριο Λυκείου, να μπεις στο Πανεπιστήμιο να πάρεις ένα πτυχίο, ένα χαρτί που λέγανε οι παλιοί. Αυτό δεν σημαίνει όμως ουσιαστική γνώση! Το δεύτερο που θα έλεγα στους νέους, λοιπόν, είναι να κυνηγήσουν την ουσιαστική γνώση πέρα και πάνω από εκπαιδευτικά συστήματα. Μπορούν να κάτσουν και να διαβάσουνε μόνοι τους; Κι όταν λέω να διαβάσουνε δεν εννοώ περιοδικά ποικίλης ύλης και ανοησίες, που είναι ντροπή και μόνο να πέφτει το μάτι επάνω τους. Να διαβάσουν κάτι πιο σοβαρό, έστω και εφημερίδα. Κι από ’κει και μετά, μπορούν να κάνουν κάτι πιο σοβαρό που θα τους χρησιμεύσει σε ευρύτερη βάση; Παράδειγμα, ξένες γλώσσες! Εμένα μου άλλαξε την προοπτική της ζωής μου η εμπειρία του εξωτερικού. Έκανα τα μεταπτυχιακά μου ένα χρόνο στην Ολλανδία. Βγήκα από την Ελλάδα και είδα κάτι άλλο, κάτι διαφορετικό. Εκεί κατάλαβα ότι δεν είμαστε το κέντρο του κόσμου κι ότι συνεπώς πρέπει να συνεργαζόμαστε με τους ανθρώπους, με τους οποίους μοιραζόμαστε τον πλανήτη. Κι υπάρχουν κι άλλοι άνθρωποι που είναι ανυποψίαστοι για την Ορθοδοξία, για αυτό που αποτελεί δική μας κληρονομιά και με τους οποίους συνυπάρχουμε. Κι οποίοι είναι εύκολο πολλές φορές να παρεξηγήσουν, γιατί πολύ απλά, δεν ξέρουν! Οι ξένες γλώσσες λοιπόν ως αφορμή επαφής με τους υπόλοιπους κατοίκους του πλανήτη. Έπειτα, να μάθουν λίγο να προσεύχονται! Να μάθουν λίγο να κλείνονται στο ταμείο τους, να ησυχάζουν μόνοι τους. Μόνοι τους! Ακόμα κι αν δεν φτάσουν στην προσευχή, έστω να ησυχάσουν από τον πολύ θόρυβο που τους επιβάλλει ο κόσμος. Λίγο να συμμαζευτούν στον εαυτό τους και να δουν τι εαυτό έχουν, τι χαρακτήρα έχουν, τι αποφάσεις θα πάρουν. Οι νέοι μας πολλές φορές δεν σκέφτονται! Οργανώνονται συζητήσεις με τους γονείς, γιατί το επιβάλλουν παιδοψυχολόγοι ή γιατί το κατευθύνουν άλλοι. Η αυθόρμητη συζήτηση στην οικογένεια έχει χαθεί! Και πολλές φορές οι συζητήσεις είναι του τύπου… τι επιλογές θα πάρουν ώστε να αποκτήσουν ένα επάγγελμα προσοδοφόρο. Αυτό όμως δεν έχει να κάνει με τα χαρακτηριστικά, με τον εαυτό, με τις ικανότητες του ανθρώπου. Πόσοι νέοι ξέρουν τι ικανότητες έχουν; Πόσοι έχουν ψάξει λίγο στον εαυτό τους να δουν ποια είναι τα καλά τους στοιχεία, ποια είναι τα κακά τους στοιχεία και να τα παραδεχτούν και α τα διορθώσουν; Να προσπαθήσουν βρε αδερφέ! Έχουμε, πολλές φορές αισθάνομαι, κάποιους μέσα στη νεολαία μας που χαρακτηρίζονται από έναν ωχαδερφισμό. Αφήνονται να τους παρασύρει ο χρόνος, οι περιστάσεις, οι συνθήκες της ζωής κι όπου τους βγάλει. Ε δεν είναι έτσι! Ο νέος υπάρχει για ν’ αρπάζει τη ζωή στα χέρια του και να την κατευθύνει αυτός. Όχι να αφήνεται να τον παρασύρουν οι περιστάσεις της ζωής, η ιστορική συγκυρία, η κοινωνία μέσα στην οποία ζει. Στο κάτω κάτω, μιλάμε για επανάσταση των νέων! Και η επανάσταση των νέων τι είναι; Να πετάνε ντομάτες και αυγά και να τα βάζουνε με τα ΜΑΤ; Η επανάσταση των νέων είναι να δούνε τι σάπιο υπάρχει στον κόσμο αυτό και πως θα το διορθώσουμε. Και πως θα πείσουν τους άλλους πως πρέπει να διορθωθεί! Όχι να επιβάλλουν κάτι δικό τους, γιατί η επιβολή είναι πάντα φασισμός
ΕΡΩΤΗΣΗ: Λόγω των επερχόμενων εορτάσιμων ημερών, τι θα θέλατε να ευχηθείτε στους μαθητές του Λυκείου μας, αλλά και σε όλους τους αναγνώστες της εφημερίδας μας;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Εγώ τον Τύρναβο τον αγαπώ! Τον αγαπώ ίσως περισσότερο από άλλα κομμάτια της Μητροπόλεως! Μόνο τρεις μέρες τον χρόνο θέλω να σας σπάσω το κεφάλι! Το έχω ξαναπεί και θα το λέω! Τρεις μέρες το χρόνο θέλω να σας σπάσω το κεφάλι, όλες τις άλλες μέρες σας αγαπώ! Θέλω λοιπόν να ευχηθώ πρώτα απ’ όλα καλά μυαλά! Γιατί μετά τα Χριστούγεννα έρχονται οι μέρες που θέλω να σας σπάσω το κεφάλι. Κανονιστείτε λοιπόν! Πρώτα λοιπόν καλά μυαλά! Δεύτερον, να ζήσουμε τα Χριστούγεννα! Δηλαδή, η Εκκλησία μιλάει για Χριστούγεννα. Ε τι ήταν αυτά τα Χριστούγεννα; Να πάμε λίγο Εκκλησία, να ακούσουμε τα Ευαγγέλια τι λένε. Χριστούγεννα δεν είναι μόνο το καλό φαί, μπόλικο φαί, πλούσια στρωμένο τραπέζι, οικογενειακές στιγμές και μετά ξενύχτι και γλέντι μέχρι πρωίας. Αυτό είναι κάτι που μπορείς να το κάνεις και σε άλλες εποχές εκτός Χριστουγέννων! Τα Χριστούγεννα έχουν ένα ιδιαίτερο νόημα! Πρέπει να το ανακαλύψουμε! Λοιπόν, εύχομαι να ανακαλύψουν όλοι το νόημα των Χριστουγέννων και γενικά των εορτών των ημερών αυτών!
