Διακόσια (200) χρόνια συμπληρώνονται φέτος από το συγκλονιστικότερο γεγονός που άλλαξε το ρου της νεότερης Ελληνικής ιστορίας, όπως γράφει ο Μητροπολίτης Νέας Ιωνίας κ. Γαβριήλ στην Εφημερίδα τα ΝΕΑ (24 Ιανουαρίου 2021). Δύο αιώνες από την Ελληνική Επανάσταση του 1821 και οι υψηλές αξίες της πίστης, της ελευθερίας, της προόδου, της ομοψυχίας και της ενότητας, που ενέπνευσε το απαράμιλλο παράδειγμα των ηρώων προγόνων μας Αγωνιστών, είναι και σήμερα επίκαιρες όσο ποτέ άλλοτε.
Η Εκκλησία της Ελλάδος, γνωρίζει πολύ καλά, ότι η ιστορική μνήμη ενός λαού συνιστά την καρδιά της ύπαρξής του καθώς και την διατήρηση της εθνικής του ταυτότητας. Έτσι, μέσω της Ιεράς Συνόδου και των Ιερών Μητροπόλεων συμμετέχει ενεργά, ήδη από το 2012, στην ανάμνηση του ηρωικού έπους του ΄21, που συνέχει αδιάσπαστα την ελεύθερη νεοελληνική ζωή, με εκδηλώσεις τιμής και μνήμης, διοργανώνοντας σειρά εκδηλώσεων και επιστημονικών συνεδρίων. Το τρέχον έτος θα πραγματοποιηθούν από την Εκκλησία μας 261 επετειακές εκδηλώσεις σε όλη την Ελληνική επικράτεια και θα διατεθούν πληθώρα βιβλίων στο ευρύτερο αναγνωστικό κοινό με ιστορικό, πολιτικό και πολιτιστικό περιεχόμενο.
Η Ελληνική Επανάσταση σηματοδότησε την αναγέννηση του νέου Ελληνισμού, ο οποίος αγωνίσθηκε, ταπεινώθηκε, θυσιάσθηκε και τελικά αναστήθηκε, κέρδισε την πνευματική και πολιτική ανεξαρτησία του. Το θαυμαστό επίτευγμα του 1821 προσέφερε στο δοκιμαζόμενο Ελληνικό Έθνος ένα νέο κράτος, το οποίο εισήγαγε στην οικογένεια των ευρωπαϊκών εθνών-κρατών, δίνοντας του την ευκαιρία για μία νέα καινή ζωή. Δεν επηρεάζεται πλέον μόνο η Ελλάδα από την Ευρώπη του Διαφωτισμού, αλλά και η Ευρώπη πλέον εμπνέεται από τις αρχές και τις αξίες της Ορθόδοξης ελεύθερης Ελλάδας.
Η προσφορά της Εκκλησίας μας ήταν πανθομολογουμένως σημαντική τόσο στην ηθική, όσο και στην πνευματική προετοιμασία του 1821. Η Εκκλησία αποτελούσε τον ισχυρό συνδετικό κρίκο που ένωνε τους Έλληνες, επιτελώντας συνάμα εθνοσωτήριο έργο. Οι θυσίες και οι απαγχονισμοί επισκόπων, πρεσβυτέρων και διακόνων εμπλούτισαν το μαρτυρολόγιο της Επανάστασης και ενέπνευσαν τον υπόδουλο αγωνιζόμενο λαό να δημιουργήσει ήρωες. Διότι η Ελλάδα είναι προορισμένη να γεννά ήρωες, ενώ η Εκκλησία αγίους. Ας μην λησμονούμε άλλωστε ότι η διαφύλαξη της εθνικής ταυτότητας, η συγκρότηση του ορθοδόξου φρονήματος και η διατήρηση της ελληνικής γλώσσας ήταν κατεξοχήν έργο του ορθοδόξου κλήρου, που γαλούχησε τον υποταγμένο ελληνικό λαό με τον πόθο της ελευθερίας.
Στην Ελλάδα πλέον του κορωνοϊού, οι επετειακές εκδηλώσεις μνήμης μπορεί να μην λάβουν φέτος φαντασμαγορικές διαστάσεις, όπως ίσως θα επιθυμούσαμε. Ας προσπαθήσουμε τουλάχιστον να λάβουν ουσιαστικές. Οι ήρωες προγονοί μας με οδηγό την πίστη τους πρόβαλλαν τα οράματα του αγωνιζόμενου γένους. Με τη θυσία τους έδειξαν την έννοια της πραγματικής ελευθερίας, ενσάρκωσαν τα ιδανικά της ειρήνης και της δικαιοσύνης και δίδαξαν ότι ενωμένοι οι Έλληνες, κάτω και από τις πιο αντίξοες συνθήκες, μπορούμε να καταφέρουμε το ακατόρθωτο.
