ΠΟΙΜΑΝΤΟΡΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ
ΕΠΙ ΤΗι ΕΟΡΤΗ ΤΗΣ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ 2016
ΤΟΥ ΣΕΒΑΣΜΙΩΤΑΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ
ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΦΑΛΗΡΟΥ ΔΡΑΠΕΤΣΩΝΑΣ ΚΑΙ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΡΕΝΤΗ
Σ Ε Ρ Α Φ Ε Ι Μ
ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΙΕΡΟΝ ΚΛΗΡΟΝ ΚΑΙ ΤΟΝ ΦΙΛΟΧΡΙΣΤΟΝ ΛΑΟΝ
ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΙΑΣ ΑΥΤΟΥ
Τέκνα μου εν Κυρίω αγαπητά και περιπόθητα,
“ Εν τη Γεννήσει την παρθενίαν εφύλαξας,
εν τη Κοιμήσει τον κόσμον ου κατέλιπες Θεοτόκε·
μετέστης προς την ζωήν, μήτηρ υπάρχουσα της ζωής,
και ταίς πρεσβείαις ταίς σαίς λυτρουμένη, εκ θανάτου τας ψυχάς ημών.”
Τα λόγια τούτα καταθέτουμε σήμερα προσευχητικά και υμνητικά, οι χριστιανοί σε όλη την οικουμένη, προς την Υπεραγία Θεοτόκο, τιμώντας την μεγάλη Θεομητορική εορτή της Κοιμήσεώς Της. Οι στίχοι παρουσιάζουν μία κίνηση, μία δυναμική: από τη γέννηση στην κοίμηση, από την κοίμηση στη ζωή την αληθινή. Η φυσική τάξη της φθοράς ανατρέπεται. Μέσα από τη λύπη αναδύεται η χαρά· για τούτο το λόγο το πένθος μεταβάλλεται σε δοξολογία.
Το μήνυμα της εορτής προβάλει καθαρό: η ζωή καταργεί το θάνατο. Τούτο φανερώνεται περίτρανα στο πρόσωπο της Κυρίας Θεοτόκου, η οποία γνωρίζει το θάνατο, χωρίς όμως να παραδίδεται στη φθορά της θανής, αφού μετέστη κοντά στον Υιό Της, τον Ιησού Χριστό, ο οποίος είναι η ανάστασις, η ζωή και η σωτηρία της κάθε ψυχής.
Η Παναγία ως μητέρα της Ζωής, μετέχει στο μυστήριο της σωτηρίας όλων μας. Στη λύτρωση που μας προσφέρει ο Υιός Της, προβάλλει μεσίτρια και εγγυήτρια. Η σωτηρία των ψυχών μας πραγματώνεται με τις θερμές πρεσβείες Της, οι οποίες μας δημιουργούν τη βεβαιότητα πως δεν είμαστε εγκαταλελειμμένοι στον κόσμο τούτο, δεν είμαστε οριστικά υποδουλωμένοι στην ασθένεια, στον πόνο, στην κακότητα, στο θάνατο.
Το τροπάριο της Κοιμήσεως αναδεικνύει το ρόλο της Παναγίας ως στήριγμα των πιστών στις δυσκολίες του βίου, ως προστασία και σκέπη της ζωής, ως εκείνη που εξαφάνισε το κράτος του θανάτου. Με ποιο τρόπο όμως η ταπεινή Μαριάμ αναδεικνύεται ως το κεντρικότερο πρόσωπο του σχεδίου της θείας Οικονομίας; Ποια στάση ζωής και ποια επιλογή είναι αυτή που την καθιστά σκεύος εκλογής;
Ο προαναφερθείς ύμνος απαντά στην απορία μας με τρόπο αποκαλυπτικό. Η φύλαξη της Παρθενίαςαπό την απαρχή έως τα έσχατα του βίου της Θεοτόκου, είναι η αιτία που στο σεπτό Της πρόσωπο νικάται η τάξις της φύσεως, η οποία απαιτεί κατά την σύλληψη τον σπίλο, κατά την γέννα τη φθορά, κατά το γήρας το θάνατο. Η αρετή της Παρθενίας είναι η απάντηση στο ανθρώπινο δράμα.
Τι εννοεί όμως η Εκκλησία όταν μιλά για την Παρθενία ως καθολική πρόταση βίου, που αφορά τον κάθε χριστιανό;
Η Παρθενία έχει πρωτίστως σχέση με την οντολογία και έπειτα με την ηθική. Αποτελεί κατάσταση πνευματική που αφορά τον όλο άνθρωπο, την ψυχή και το σώμα του. Συνώνυμα της Παρθενίας είναι η αγνεία και η αθωότητα. Με τα στοιχεία αυτά προίκισε ο Θεός τον άνθρωπο κατά τη Δημιουργία του Κόσμου. Ο Αδάμ και η Εύα ζούν εν αγνεία. Τούτο σημαίνει πρωτίστως πως διατηρούν μία ματιά καθαρή για τον κόσμο. Τα πάντα για εκείνους είναι καινά, πρωτόγνωρα, βαπτισμένα στο κάλος, στην ομορφιά. Οι πρωτόπλαστοι βλέπουν τα δημιουργήματα του Θεού και αναγνωρίζουν ότι είναι «καλά λίαν». Η γνώμη τους για όσα τους περιβάλλουν είναι αγαθή, χωρίς πονηρία, χωρίς αντιπαλότητα, χωρίς υπολογισμό.
Σε τούτο το πλαίσιο κινείται και η μεταξύ τους σχέση. Ο άνδρας και η γυναίκα ζούν σε απόλυτη ενότητα. Δύο πρόσωπα ακέραια, μοναδικά, ελεύθερα, τα οποία όμως συγκροτούν το τελειότερο δημιούργημα του Θεού, τον άνθρωπο. Μεταξύ του Αδάμ και της Εύας δεν υπάρχει δικαίωμα, δόλος, εκμετάλλευση, υστεροβουλία, σύγκρουση, χωρισμός. Οι ανθρώπινες σχέσεις εντός του Παραδείσου είναι καθάριες και φωτεινές.
Όμως και η σχέση του ανθρώπου με το Θεό προ της πτώσεως διέπεται από αυτό το πνεύμα της αγνότητας. Ο Θεός αναγνωρίζεται ως η αιτία των πάντων, όλης της καλοσύνης, όλης της ομορφιάς, όλης της κτίσης. Είναι η Αγάπη, η οποία δεν μπορεί να κλειστεί στον εαυτό της, αλλά εκστατικά και ερωτικά κινείται προς τον άλλο. Δημιουργεί τα πάντα, το διαφορετικό, το κτιστό. Πλάθει τον άνθρωπο, εμφυσά το πνεύμα του σε αυτόν, τον προικίζει με τη δική του εικόνα, με θεία χαρακτηριστικά, και του δίνει τη δυνατότητα να αναπτύξει τα χαρίσματά του για να φτάσει στη δική Του ομοίωση. Του προσφέρει τα πάντα, χωρίς να εγείρει απαιτήσεις, χωρίς να προβάλει αξιώσεις. Γι’ αυτό ο άνθρωπος διατηρεί μία σχέση με το Θεό προσωπική, όπου τίποτα δεν μπορεί να την σκιάσει, αφού ο Θεός είναι το αγαθό, και ο άνθρωπος είναι σε θέση να αναγνωρίσει την αγαθότητα.
Τα πάντα αλλάζουν όταν ο αρχέκακος όφις προτείνει μία άλλη θεώρηση της ζωής, η οποία διαταράσσει όλα τα επίπεδα των σχέσεων του ανθρώπου. Ενθαρρύνει τον άνθρωπο ώστε να απομακρυνθεί από την παρθενική του ματιά, νοθεύοντας τον αγαθό λογισμό του. Η προτροπή προς βρώση από τους καρπούς του ξύλου της γνώσεως του καλού και του πονηρού, οδηγεί τον άνθρωπο στην πτώση. Εκπίπτει ο άνθρωπος από την αγαθότητά του και αυτό έχει άμεσες επιπτώσεις στη ζωή του. Το περιβάλλον του πλέον δεν είναι ο Παράδεισος, αλλά μία κτίση απειλητική και εχθρική, η οποία δημιουργεί ανασφάλεια και φόβο. Οι σχέσεις των ανθρώπων μεταξύ τους είναι καταδυναστευτικές και ανελεύθερες. Ο ισχυρός επικυριαρχεί του αδυνάτου. Ο άνδρας επιβάλλεται στη γυναίκα. Αλλά και η σχέση του ανθρώπου με τον εαυτό του έχει πληγεί ανεπανόρθωτα. Δεν ξέρει ποιος είναι, που πηγαίνει, ποιος ο σκοπός της ύπαρξής του. Τέλος ο Θεός προβάλλει ως ο μεγάλος άγνωστος· άλλοτε αυστηρός κι άλλοτε ευεργέτης· άλλοτε τιμωρός κι άλλοτε σωτήρας· άλλοτε ξένος κι άλλοτε οικείος. Η σύγχυση αυτή προκύπτει επειδή η εικόνα του Θεού μέσα στον άνθρωπο έχει αμαυρωθεί. Η αμαρτία έχει νοθεύσει την ομορφιά και την αθωότητα του ανθρώπου, και τον έχει καταδικάσει να ζεί στη σκιά του θανάτου. Σε μία ζοφώδη και ασέληνο νύχτα εξέπεσε η ανθρώπινη φύση,
εκπορνευμένη εξαιτίας της απιστίας της έναντι της αγάπης του Θεού. Στην κατάσταση αυτή ο ρύπος και η διαφθορά εντυπώνονται στην ψυχή και στο σώμα του ανθρώπου.
Τούτη η καταδίκη όμως δεν είναι οριστική. Ο Υιός και Λόγος του Θεού εισέρχεται στο ανθρώπινο δράμα, και γίνεται ο Υιός της Παρθένου, δίνοντας εκ νέου την δυνατότητα στον άνθρωπο να δεί τον κόσμο με τον τρόπο της αθωότητας. Ο άνθρωπος παύει να είναι κατάδικος και ένοχος, αφού μπορεί να επανέλθει στον τρόπο της Παρθενίας.
Την πορεία αυτή ακολούθησε η ταπεινή κόρη, η Μαριάμ, εξαιτίας της αγαθής της προαιρέσεως την οποία συμπλήρωσε η χάρις του Θεού. Προσφέρθηκε στο Θεό από μικρό κορίτσι· εγκαταβίωσε στο Ναό, στα άγια των αγίων· δέχθηκε αρραβώνα υπό δικαίου ανδρός· αποδέχθηκε τον αγγελικό χαιρετισμό που την κατέστησε μητέρα του Θεού· ακολούθησε τον Υιό της από την Βηθλεέμ μέχρι τον Γολγοθά, από το κενό μνήμα της Αναστάσεως μέχρι το υπερώο της Πεντηκοστής. Όλες οι πτυχές του βίου της αποτελούν μία αποδοχή αυτού του άλλου τρόπου, του άσπιλου, του άμωμου, του παναγνού. Γι’ αυτό η Παρθενία γίνεται το χαρακτηριστικό του προσώπου της.
Αειπάρθενος καλείται γιατί παραμένει Παρθένος πριν τον τόκο, κατά τον τόκο, και μετά τον τόκο του Υιού και Θεού της. Η Αειπαρθενία της Παναγίας είναι και σημείο και γεγονός. Ως σημείο φανερώνει την αγνότητα ως τρόπο ύπαρξης, την οποία προσφέρει ο νέος Αδάμ, ο Ιησούς Χριστός, στον κάθε άνθρωπο. Ως γεγονός αποτυπώνεται στο ταπεινό σώμα της Μαρίας, το οποίο δεν υπέστη φθορά και βία με αφορμή την γέννηση του Υιού Της. Τούτη η επισήμανση των Πατέρων της Εκκλησίας δεν είναι καθόλου ασήμαντη η υπερβολική. Το Αειπάρθενο της Θεοτόκου είναι η πρώτη μεγάλη μαρτυρία, ότι με την γέννηση του Χριστού, αίρονται οι επιπτώσεις του προπατορικού αμαρτήματος. Κατά τη πτώση ο Θεός αναγγέλει στην Εύα πως με πόνο και οδύνη θα γεννά τα παιδιά της. Ακριβώς γι’ αυτό ο Χριστός γίνεται άνθρωπος, για να παύσει ο άνθρωπος να πονά. Έτσι η Παναγία δεν γνωρίζει οδύνη και φθορά στο πανακήρατο σώμα της κατά την γέννα, μαρτυρώντας με τρόπο θαυμαστό πως το νέον παιδίον είναι ο προ αιώνων Θεός.
Η Παρθενία ως τρόπος ύπαρξης αποτελεί μία πρόσκληση προς όλους τους χριστιανούς. Όλοι καλούμαστε από την Εκκλησία να διάγουμε βίο παρθενικό· οι μοναχοί μέσω των υποσχέσεών τους κατά την μοναχική κουρά· οι έγγαμοι μέσω της εγκράτειας και της πιστότητας στο γάμο· οι άγαμοι μέσω της αγνότητας· όλοι οι χριστιανοί μέσω της σχέσεως με το πρόσωπο της Παρθένου Μαρίας, της Μητέρας όλων μας. Εκείνη μας καθαρίζει, όπως κάνει κάθε μάννα στο άτακτο παιδί της όταν γυρίζει σκονισμένο και λερωμένο από τα παιχνίδια του. Όλοι έχουμε ανάγκη αυτού του εξαγνισμού που μας προσφέρει η Παναγία, για να δούμε τον κόσμο, τον συνάνθρωπο, τον ίδιο μας τον εαυτό καθαρά και αθώα· για να παρουσιαστούμε ενώπιον του Νυμφίου Χριστού, του Θεού και Σωτήρα μας, ευπρεπισμένοι και εύμορφοι.
Ευχόμαστε αγαπητοί αδελφοί, η Παρθένος Θεοτόκος, να δωρίζει σε όλους φρόνημα αγνό, πίστη καθαρή, βίο ακηλίδωτο, ώστε με τις πρεσβείες Της να γευτούμε και εμείς την λύτρωση από την τυρρανία του θανάτου.
ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ & ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΑ!
Με όλη μου την αγάπη
Ο Μ Η Τ Ρ Ο Π Ο Λ Ι Τ Η Σ Σ Α Σ
† ο Πειραιώς ΣΕΡΑΦΕΙΜ
