Ο σπουδαίος Ουρουγουανός συγγραφέας Eduardo Galeano περιέγραψε με τον καλύτερο τρόπο το ματς λέγοντας :«Ήταν το πιο άθλιο ματς στην ιστορία του ποδοσφαίρου» και ο μέσος της Χιλής, Carlos Caszely, συμπλήρωσε πως επρόκειτο για εθνική ντροπή. Η 21η Νοεμβρίου του 1974 είναι μια ημέρα ντροπής για το παγκόσμιο ποδόσφαιρο και για τον λόγο αυτό δεν πρόκειται να ξεχαστεί ποτέ το τι έγινε. Θα υπάρχει πάντα εκεί για να θυμίζει πως η πολιτική είναι ικανή να εξευτελίσει ακόμα και το πιο δημοφιλές και αγαπημένο άθλημα στον πλανήτη. Μια συζήτηση που έχει ανοίξει ξανά αυτές τις ημέρες με αφορμή όσους ζητούν το μποϊκοτάζ του Παγκοσμίου Κυπέλλου του Κατάρ που ξεκίνησε χθες.
Ο Πινοσέτ και η χούντα στη Χιλή
Στις προεδρικές εκλογές του 1970 στη Χιλή, ο Σαλβαδόρ Αλιέντε κατάφερε να γίνει πρόεδρος της χώρας και σχεδόν αμέσως άρχισε να εφαρμόζει το πρόγραμμα του κάτι που τον έκανε αμέσως αγαπητό στον λαό ο οποίος τον αποκαλούσε «σύντροφο πρόεδρο». Απαλλοτρίωσε μεγάλες γαιοκτησίες προς όφελος γεωργικών συνεταιρισμών και ευνόησε μεγάλες αυξήσεις για τους βιομηχανικούς εργάτες. Η ανεργία έπεσε από το 8,8% στο 3%. Η παιδική θνησιμότητα μειώθηκε κατά 20,1%. Για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας δημιουργήθηκε καθολικό υγειονομικό σύστημα.
Ο Αλιέντε εθνικοποίησε ορισμένες βιομηχανίες και άλλαξε το Σύνταγμα της χώρας, ώστε να έχει το δικαίωμα σαν πρόεδρος, αν κρινόταν αναγκαίο να εθνικοποιήσει τον ορυκτό και όχι μόνο πλούτο της Χιλής. Αυτή η εξέλιξη δεν άρεσε καθόλου στις ΗΠΑ που άρχισαν να πριονίζουν την καρέκλα του Αλιέντε. Επιβάλλουν τον λεγόμενο «αόρατο οικονομικό αποκλεισμό» και υποκινούν αντικυβερνητικές διαδηλώσεις. Η Χιλή αρχίζει σταδιακά να αποσταθεροποιείται. Η αρχή του τέλους για τον Αλιέντε ξεκίνησε όταν στις 24 Αυγούστου ο στρατηγός Πρατς παραιτήθηκε αντιλαμβανόμενος πως πλέον δεν μπορεί να ελέγξει τον στρατό και τη θέση του κατέλαβε ο στρατηγός Αουγούστο Πινοσέτ.
Ο Αλιέντε είχε σκοπό την 11η Σεπτεμβρίου του 1973 να απευθυνθεί με διάγγελμα στον λαό της Χιλής και να του ανακοινώσει πως η χώρα θα οδηγούταν σε δημοψήφισμα προκειμένου να αντιμετωπιστεί η συνταγματική κρίση που είχε ξεσπάσει.Το πρωί εκείνης της ημέρας, ωστόσο, εκδηλώθηκε το πραξικόπημα του Πινοσέτ και το μεσημέρι ο Αλιέντε έπεφτε νεκρός μέσα στο προεδρικό μέγαρο. Οι πραξικοπηματίες, αφού πρώτα περικύκλωσαν και βομβάρδισαν το Προεδρικό Μέγαρο στη συνέχεια εισέβαλαν μέσα σε αυτό. Ο εκλεγμένος πρόεδρος της Χιλής, επέλεξε ο ίδιος να δώσει τέλος στη ζωή του με ένα Καλάσνικοφ που του είχε χαρίσει ο Φιντέλ Κάστρο. Και κάπου μέσα σε όλα αυτά υπάρχει και το ποδόσφαιρο.
Το πιο ντροπιαστικό γκολ στην ιστορία του ποδοσφαίρου
Λίγες ημέρες μετά το πραξικόπημα στη Χιλή στις 26 Σεπτεμβρίου ήταν προγραμματισμένος ο πρώτος ποδοσφαιρικός αγώνας της Σοβιετικής Ένωσης με τη Χιλή για μία θέση στην τελική φάση του Παγκοσμίου Κυπέλλου, που θα διεξαγόταν το επόμενο καλοκαίρι στα γήπεδα της τότε Δυτικής Γερμανίας. Ο αγώνας έγινε κανονικά στο στάδιο Λένιν της Μόσχας, παρουσία 50.000 θεατών. Οι δύο ομάδες αναδείχθηκαν ισόπαλες χωρίς τέρματα. Ο επαναληπτικός αγώνας ήταν προγραμματισμένος για τις 21 Νοεμβρίου στο Εθνικό Στάδιο του Σαντιάγο. Αυτό το γήπεδο, ωστόσο, είχε πλέον μετατραπεί σε τόπο μαρτυρίες για εχθρούς της χούντας του Πινοσέτ. Εκεί μεταφέρονται χιλιάδες συλληφθέντες και το γήπεδο μετατρέπεται σε κολαστήριο για τους αριστερούς, πολλοί από τους οποίους θα εκτελεστούν. Οι φωτογραφίες από την κατάσταση που επικρατούσε στο γήπεδο κάνουν το γύρο του κόσμου και η ΕΣΣΔ εκφράζει αμφιβολίες για τη διεξαγωγή του επαναληπτικού αγώνα για τα προκριματικά μέσα στο «βουτηγμένο στο αίμα» στάδιο.
Η χούντα του Πινοσέτ αρνείται πεισματικά να αλλάξει τον τόπο διεξαγωγής του επαναληπτικού αγώνα, ενώ από τη μεριά της, η FIFA στέλνει δικούς της επιθεωρητές στο στάδιο. Οι άνθρωποι της Διεθνούς Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας δε βρίσκουν κάτι ύποπτο, παρόλο που σύμφωνα με μαρτυρίες, στους χώρους του σταδίου βρίσκονταν βασανισμένοι συλληφθέντες. Ειδικότερα, ο δημοσιογράφος Lev Filatov είχε γράψει στο εβδομαδιαίο «Football-Hockey»: «Την ημέρα που η αντιπροσωπεία της FIFA έφτασε στο Σαντιάγκο, το στάδιο χρησιμοποιούταν ακόμα ως στρατόπεδο συγκέντρωσης. Ωστόσο, η αντιπροσωπεία πήρε εγγυήσεις από την χούντα ότι το ματς θα διεξαχθεί υπό κανονικές συνθήκες». Η FIFA έδωσε διορία στη Σοβιετική πλευρά μέχρι τις 11 Νοεμβρίου να δηλώσει συμμετοχή αλλά αυτό δεν έγινε ποτέ και έτσι την απέκλεισε από τη διοργάνωση. Ήταν η πρώτη φορά στην ιστορία του Παγκοσμίου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου που μία εθνική ομάδα μποϊκόταρε τη διοργάνωση για πολιτικούς λόγους.
Μια ημέρα σαν σήμερα, στις 21 Νοεμβρίου 1973, ο «αγώνας» έγινε παρουσία 20.000 στο Εθνικό Στάδιο του Σαντιάγο. Οι Χιλιανοί παρατάχθηκαν στο γήπεδο και - μετά την ακρόαση του εθνικού ύμνου - χαιρέτησαν τους οπαδούς και κατόπιν ξεκίνησαν από τη σέντρα, έκαναν κάποιες πασούλες και έβαλαν το πιο εύκολο αλλά και ντροπιαστικό γκολ στην ιστορία των γηπέδων αφού οι Σοβιετικοί δεν ήταν εκεί! Το γκολ σημείωσε ο αρχηγός Φρανσίσκο Βαλντέζ για τον οποίο υπάρχουν και οι αναφορές ότι απειλήθηκε από τους αξιωματικούς στα αποδυτήρια για να βγει στον αγωνιστικό χώρο.
