Στη δεκαετία του ΄80 δύο παίκτες πρόσφεραν θέαμα και γέμιζαν τα γήπεδα σε όλη την Ελλάδα. Τόσο ο ένας όσο και ο άλλος έπαιζαν σε ομάδες της Θεσσαλονίκης.
Ο ένας ήταν ο Βασίλης Χατζηπαναγής που μάγευε με τη φανέλα του Ηρακλή και ο άλλος ο Νίκος Γκάλης που έκανε απίθανα πράγματα με τη φανέλα του Άρη.
Τον δεύτερο τον αποκάλεσαν «Θεό του μπάσκετ», «γκάνγκστερ», «Nick the Greek» αλλά η ουσία είναι ότι ο Νίκος Γκάλης άλλαξε το μπάσκετ στη χώρα και το «επέβαλε» στους Έλληνες.
Για τους Έλληνες ο Νίκος Γκάλης είναι ακόμη και σήμερα, που ένας άλλος Έλληνας ο Γιάννης Αντετοκούνμπο, έχει κερδίσει πρωτάθλημα στο NBA, το μεγαλύτερο brand name του μπάσκετ στη χώρα.
Κυρίες και κύριοι ο Νίκος Γκάλης γεννήθηκε μια ημέρα σαν τη σημερινή στο Νιου Τζέρσεϊ των ΗΠΑ. Το ημερολόγιο έγραφε 23 Ιουλίου 1957 και ο Νικ έκλεισε σήμερα 65 χρόνια ζωής.
Το παιδί από το Αμέρικα
Ο Νίκος Γκάλης ή Νικόλαος Γεωργαλής όπως είναι το πραγματικό του όνομα είναι γιος Ελλήνων μεταναστών οι οποίοι έφυγαν από την Ελλάδα για τις ΗΠΑ για να έχουν καλύτερη μοίρα στη ζωή τους.
Ο πατέρας του, Γιώργος, κατάγονταν από ένα ορεινό χωριό της Ρόδου, τον Άγιο Ισίδωρο, και ήταν τσαγκάρης στο Μανχάταν αλλά και επαγγελματίας πυγμάχος. Ο Νικ γεννήθηκε στις ΗΠΑ και έζησε σαν αμερικανάκι αλλά πάντα κυλούσε η Ελλάδα στο αίμα του.
Ο Νικ έπαιξε ερασιτεχνικά μποξ αλλά και αμερικάνικο ποδόσφαιρο αλλά επέλεξε να κάνει καριέρα στο μπάσκετ. Το 1979 έγινε ντραφτ από τους Μπόστον Σέλτικς του Λάρι Μπερντ, προπονήθηκε με αυτούς αλλά δεν έπαιξε ποτέ εκεί. Δεν του πρόσφεραν συμβόλαιο και το μετάνιωσαν.
Η άφιξη στην Ελλάδα
Όπως έχει πει πολλές φορές ο Γκάλης σε συνεντεύξεις του ο πρώτος από την Ελλάδα που τον προσέγγισε για να τον φέρει στη χώρα των γονιών του για να παίξει μπάσκετ ήταν ο Γιώργος Καστρινάκης του Ολυμπιακού. Ο Νικ ρώτησε "τι είναι Ολυμπιακός;" και αρνήθηκε ευγενικά.
Ακολούθησε ο Παναθηναϊκός και ο Άρης. Ο τελευταίος τον πλησίασε πιο ανθρώπινα και ο μύθος λέει ότι ο απεσταλμένος του (Γιώργος Τσιλιγκαρίδης) πρόσφερε μια εικόνα της Παναγίας και μια του Αγίου Δημητρίου στη μητέρα του, την Στέλλα. Ο Νίκος Γκάλης συμφώνησε να παίξει στον Άρη.
Μια μέρα που φύσαγε ο Βαρδάρης στις 2 Δεκεμβρίου 1979 ο Νίκος Γκάλης θα κάνει πρεμιέρα με τη φανέλα του Άρη κόντρα στον Ηρακλή. Θα πετύχει 30 πόντους.
Λίγους μήνες μετά στις 6 Μαΐου του 1980 ο «Gangster» θα παίξει για πρώτη φορά με την Ελλάδα σε αγώνα κόντρα στη Σουηδία για το Προολυμπιακό τουρνουά ενόψει των Αγώνων της Μόσχας.
Η αργία της Πέμπτης
Ο Άρης της δεκαετίας του '80 ήταν μια ομάδα που έμαθε μπάσκετ στους Έλληνες και το έμαθε μέσω της τηλεόρασης. Κέρδισε το πρώτο του πρωτάθλημα το 1983, το έχασε το 1984 αλλά από το 1985 έως το 1991 με το Γκάλη στη σύνθεση του δεν σταμάτησε να το κατακτά.
Ο Νικ κατέκτησε 8 πρωταθλήματα και 7 Κύπελλα Ελλάδος με Άρη και Παναθηναϊκό και ήταν 11 φορές πρώτος σκόρερ στο ελληνικό πρωτάθλημα! Βέβαια ο χαμός γίνονταν τις Πέμπτες σε όλη την Ελλάδα όταν ο Άρης έπαιζε στην Ευρώπη. Τα σινεμά έκλειναν, τα εστιατόρια είχαν μεγάλη πτώση στον τζίρο.
Η ομάδα του Γιάννη Ιωαννίδη με Γκάλη, Γιαννάκη, Φιλίππου και τα άλλα παιδιά έκανε φανταστικά παιχνίδι στην Ευρώπη αλλά το παράπονο του Νικ ήταν ότι δεν κέρδισε ευρωπαϊκό τίτλο.
Έφτασε στα Final-4 της Euroleague το 1988 (Γάνδη), το 1989 (Μόναχο) και το 1990 (Σαραγόσα) και η 3η θέση του 1989 ήταν η καλύτερη του. Ο Νίκος Γκάλης θα φύγει από τον Άρη πικραμένος το 1992.
Ο Θεόφιλος Μητρούδης με την τακτική του τον οδήγησε εκτός Άρη.
Η εθνική μας κορυφή
Ο Νίκος Γκάλης ξεκίνησε να παίζει στην εθνική Ελλάδος το 1980. Το 1981 έφτασε στο Eurobasket αλλά δεν διακρίθηκε. Το 1985 η Ελλάδα δεν πήγε καν στο Eurobasket αλλά το 1987 έγραψε ιστορία!
Η Ελλάδα είχε αναλάβει να διοργανώσει το τουρνουά στο ΣΕΦ που είχε φρεσκοχτιστεί και το κατέκτησε. Έπαιξε 7 παιχνίδια σε 8 ημέρες και ο Νίκος Γκάλης ήταν ο κορυφαίος.
Στον τελικό (14/6) με την ΕΣΣΔ η Ελλάδα κέρδισε με 103-101 με τις βολές του Αργύρη Καμπούρη και ο Γκάλης είχε σταματήσει στους 40 πόντους. Ο Νικ ήταν για ακόμη μια φορά πρώτος σκόρερ στο Eurobasket.
Το 1989 η Ελλάδα φτάνει στον τελικό ξανά και χάνει από τη Γιουγκοσλαβία. Πάλι είναι πρώτος σκόρερ. Ένα χρόνο πριν το έπος της Αθήνας και πριν ακουστεί το "Με τον Γκάλη, τον Γιαννάκη, τον Φασούλα και τα άλλα παιδιά» και δύο πριν τον τραγούδι των Φατμέ «Είμαστε πια πρωταθλητές, έρχονται άλλες εποχές» ο Νικ είχε συστηθεί και σε Μουντομπάσκετ.
Το 1986 στη Μαδρίτη η Ελλάδα έμεινε στη 10η θέση (πρώτη της παρουσία) αλλά εκείνος ήταν πρώτος σκόρερ του τουρνουά και μάλιστα απέναντι στον Παναμά πέτυχε 53 πόντους.
Ένα απόγευμα στο Μετς
Ο Νίκος Γκάλης μετά από τον Άρη έπαιξε στον Παναθηναϊκό. Το 1994 έφτασε σε ένα ακόμη Final-4 στο Τελ Αβίβ αλλά η ομάδα της Αθήνας έχασε από τον Ολυμπιακό στον ημιτελικό και ο Γκάλης έχασε άλλη μια ευκαιρία - την τελευταία- να διεκδικήσει την Euroleague.
Στις 18 Οκτωβρίου 1994 στο Μετς σε ένα παιχνίδι Αμπελόκηποι - Παναθηναϊκός ο Κώστας Πολίτης (ήταν ομοσπονδιακός το 1987 και στον Παναθηναϊκό εκείνη την εποχή) δεν ξεκίνησε τον Γκάλη στην πεντάδα. Αυτό ήταν το τέλος. Επίσημα θα γίνει λόγος για "στομαχικές διαταραχές" αλλά δεν είναι έτσι.
Ο Γκάλης σε ηλικία 38 ετών επισημοποίησε το τέλος με ανακοίνωση προς τα ΜΜΕ στις 29 Σεπτεμβρίου του 1995.
«Κάποτε θα γινόταν κι αυτό. Στη ζωή, όλα έχουν μιά αρχή κι ένα τέλος. Πολλές φορές εξαρτάται από μας, πολλές φορές όχι. Ήθελα να σταματήσω αυτό που τόσο αγάπησα κι αγαπώ μέσα στο γήπεδο γιατί πιστεύω ότι ξέρω να παίρνω τις αποφάσεις μου τότε που πρέπει. Αυτή μου η επιθυμία θεωρήθηκε από πολλούς αδυναμία.
Ποτέ δεν έχω παρακαλέσει άνθρωπο και ποτέ δε ζήτησα χάρη από κανέναν. Μέχρι και σήμερα έκανα υπομονή περιμένοντας μία κίνηση. Είμαι εγωιστής αλλά δεν είναι εγωιστικό να πιστεύω μέχρι κι αυτή τη στιγμή ότι είμαι ελεύθερος και ότι δεν ανήκω σε κανέναν. Γιατί έχω λόγο και τιμή.
Φεύγω από το άθλημα που αγάπησα πικραμένος. Με μόνη ικανοποίηση ότι ακόμα και σήμερα πολλοί πιστεύουν ότι μπορώ να αλλάζω τις ισορροπίες. Ευχαριστώ όλους τους ανώνυμους φιλάθλους για την αγαπη που μου έδειξαν. Ζητώ συγγνώμη αν κάποιους πίκρανα. Τη ζωή πρέπει να την παίρνουμε όπως έρχεται αν θέλουμε να είμαστε ευτυχισμένοι.
Εύχομαι καλή επιτυχία σε όλες τις ομάδες του πρωταθλήματος που αρχίζει αύριο κάνοντας μιά ευχή: Να μη ξεχνάμε όλοι ότι το μπάσκετ είναι παιχνίδι και ότι υπάρχουν νικητές και ηττημένοι», έγραφε.
Ο Νίκος Γκάλης δεν ήθελε ποτέ να χάνει. «Μια ήττα είναι όσο είκοσι νίκες», έλεγε ο Νικ, ο οποίος όντως σπάνια έχανε στην καριέρα του. Επέλεξε να είναι πρώτος στην Ελλάδα παρά δεύτερος στο NBA και δικαιώθηκε.
Ήταν ο απόλυτος σταρ στα χρόνια του, είχε εγωισμό και εάν τον προκαλούσε κάποιος "άναβε". Στην καριέρα του έχει παίξει και ξύλο, όπως το 1981 με την εθνική ομάδα που χτύπησε δημοσιογράφο. Στο Σπόρτινγκ είχε πλακωθεί με τον Τάκη Κορωναίο και το 1991 έπαιξε μπουνιές με τον Μπάνε Πρέλεβιτς σε ένα παιχνίδι ΠΑΟΚ-Άρη.
Απέναντι στον Τζόρνταν
Το 1983 στο Αλεξάνδρειο της Θεσσαλονίκης το Noth Carolina του Μάικλ Τζόρνταν θα αντιμετωπίσει την εθνική Ελλάδος του Γκάλη. Ο Τζόρνταν πέτυχε 34 πόντους και ο Γκάλης 24. Ο Τζόρνταν τότε είχε δηλώσει για τον Γκάλη: “Είναι ένας πλήρης παίκτης. Δεν περίμενα να δω έναν τέτοιο σκόρερ από την Ευρώπη, ειδικά από τη χώρα σας”.
Ο Τζόρνταν ήταν ακόμη δευτεροετής στο πανεπιστήμιο. Ένα ακόμη παιχνίδι που έμεινε στην ιστορία ήταν το Ιωνικός Νικαίας-Άρης που έληξε 113-114 στην παράταση. Διεξήχθη στις 24 Ιανουαρίου 1981 και ο Παναγιώτης Γιαννάκης που έπαιζε στον Ιωνικό πέτυχε 73 πόντους και ο Νίκος Γκάλης σταμάτησε στους 62.
Είπαν για τον Γκάλη
Ο Γκάλης ίσως ήταν ο μεγαλύτερος σκόρερ που εμφανίστηκε στα ευρωπαϊκά γήπεδα και σίγουρα ήταν αυτός που είχε το καλύτερο ποσοστό ευστοχίας στα σουτ αφού σε όλη την καριέρα του είχε πάνω από 60%!
Για τον Νικ εκφράστηκαν με λόγια θαυμασμού τεράστιες μορφές του παγκόσμιου μπάσκετ:
Αλεξάντερ Γκομέλσκι (προπονητής της Ε.Σ.Σ.Δ.): «Ο Γκάλης είναι ο παίκτης του 21ου αιώνα. Του βγάζω το καπέλο»
Ντράζεν Πέτροβιτς (παίκτης της Γιουγκλοσλαβίας): «Αν εγώ είμαι ο γιός του διαβόλου, τότε ο Γκάλης είναι ο ίδιος ο διάβολος…»
Αρβίντας Σαμπόνις (Λιθουανός μπασκετμπολίστας): «Κατα τη γνώμη μου ο Γκάλης είναι σε θέση να βάλει καλάθι όπως θέλει. Ο,τι και αν κάνει ο αντίπαλος του είναι καταδικασμένος να αποτύχει. Γιατί ο Γκάλης έχει πάρει πάντα την απόφαση του να σκοράρει. Και κατά ένα περίεργο τρόπο, ελάχιστες φορές δε βρίσκει το στόχο».
Μάικλ Τζόρνταν (Πρωταθλητής ΝΒΑ): «Δεν περίμενα ποτέ ότι θα υπήρχε ένας τόσο καλός σκόρερ στην Ευρώπη και ειδικότερα στην Ελλάδα»
Σεργκέι Μπέλοφ (Θρύλος του Σοβιετικού μπάσκετ): «Ποτέ δεν μπορούσα φανταστώ ότι υπάρχει ένα παίκτης που θα μπορούσε να νικήσει μόνος του την Σοβιετική Ένωση! Τον θαυμάζω!»
Ντορόν Τζάμσι (παίκτης της Μακάμπι):«Με τον Γκάλη δεν ασχολούμασταν πριν τον αγώνα. Αφού ξέραμε πως ότι και να κάνουμε θα μας έβαζε 40 πόντους…».
Μέλος του Hall of Fame
Στις 8 Σεπτεμβρίου 2017 όταν ο Νίκος Γκάλης εισήλθε στο Hall of Fame σε ειδική τελετή στις ΗΠΑ.
Υπό το βλέμμα της συζύγου και της κόρης του θα πει:
«Θα ήθελα να πω ότι αποτελεί μεγάλη μου τιμή να γίνομαι μέλος του Hall of Fame. Ένα όνειρο έγινε πραγματικότητα κι εδώ δίπλα μου είναι ο Μπομπ ΜακΑντού ένας από τους μεγαλύτερους παίκτες που έχω αντιμετωπίσει στην καριέρα μου. Μας συνδέουν σπουδαίες μονομαχίες με τον Μπομπ. Ευχαριστώ τους φίλους μου που με ακολούθησαν εδώ, είναι σαν αδέρφια για μένα. Παλιοί συμπαίκτες μου στο Σίτον Χολ. Τότε, στο Σίτον Χολ δεν θα μπορούσα να φανταστώ ότι θα έφτανα εδώ. Το όνειρό μου ήταν να παίξω στο ΝΒΑ, επιλέχθηκα από τους Σέλτικς μαζί με τον τρομερό Λάρι Μπερντ. Είχα προτάσεις από αρκετές ομάδες από την Ελλάδα. Μέχρι τότε δεν ήξερα ότι υπήρχε μπάσκετ στην Ελλάδα. Ο Άουερμπαχ ήθελε να μείνω, αλλά πήρα μια απόφαση για την οποία δεν θα μετανιώσω ποτέ στη ζωή μου.
Πήγα στην Ελλάδα και το 1987 η Ελλάδα κατέκτησε το ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα. Όλο το έθνος βγήκε στους δρόμους, το μπάσκετ έγινε εθνικό άθλημα και η Ελλάδα είναι από τις κορυφαίες ομάδες στο ευρωπαϊκό μπάσκετ. Τότε σε κάθε αυλή σπιτιού, σε κάθε αυλή σχολείου τοποθετήθηκε μια μπασκέτα. Είμαι ευγνώμων γι' αυτό που ζω σήμερα. Το θέμα δεν είναι η κατάκτηση τίτλων αλλά και κάτι άλλο πιο σημαντικό που θα σας αποκαλύψω σήμερα. Μια μέρα περπατούσα στη γειτονιά μου στη Θεσσαλονίκη και με σταμάτησε μία κυρία. Νόμιζα ότι ήθελε μια αναμνηστική φωτογραφία ή ένα αυτόγραφο. Με φώναξε "Νίκο, Νίκο", έτσι με φωνάζουν στην Ελλάδα.
Μου είπε "θέλω να σ' ευχαριστήσω μέσα από την καρδιά μου γιατί έσωσες τον γιο μου, του έκανες το μεγαλύτερο δώρο". Μετά μου εξήγησε ότι ο γιος του ήταν εθισμένος στα ναρκωτικά αλλά το ξεπέρασε, βρήκε το νόημα της ζωής κι έγινε αθλητής μπάσκετ. Θέλω να ευχαριστήσω τους προπονητές μου και τους συμπαίκτες μου στο Σίτον Χολ, τον σύλλογό μου τον Άρη Θεσσαλονίκης που έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην καριέρα μου, τη γυναίκα μου και την κόρη μου Στέλλα».
Στην Ελλάδα η κεντρική σάλας στο "Αλεξάνδρειο" της Θεσσαλονίκης και στην Αθήνα το γήπεδο μπάσκετ του ΟΑΚΑ φέρουν το όνομα του. Ο Άρης έχει αποσύρει το "6" προς τιμή του.
Ο Νίκος Γκάλης εκτός μπάσκετ
Ο Νικ αν και είχε πει πως θα επιστρέψει στις ΗΠΑ δεν επέστρεψε ποτέ. Μετά από το φινάλε της καριέρας του έμεινε στην Θεσσαλονίκη. Είχε για πολλά χρόνια καμπ (κατασκήνωση) στη Χαλκιδική.
Έμεινε μακριά από τα ΜΜΕ και εμφανίστηκε ξανά τα τελευταία χρόνια. Παντρεύτηκε ξανά και έχει αποκτήσει μια κόρη, τη Στέλλα, η οποία είναι σπουδαία αθλήτρια στο τσιρλίντινγκ. Μάλιστα πρόσφατα την θαύμασε και στο ΟΑΚΑ.
Του αρέσει να παίζει τένις, μπιλιάρδο, παρακολουθεί πολύ μπάσκετ ενώ παλιά έπαιζε και ρουλέτα με ποντάρισμα στο 32.
O Νίκος Γκάλης έχει γίνει και μάθημα στη Νεολληνική Γλώσσα στο ελληνικό γυμνάσιο.
Τίτλοι και διακρίσεις
- 8 Πρωταθλήματα Ελλάδας (1983, 1985, 1986, 1987, 1988, 1989, 1990, 1991)
- 7 Κύπελλα (1985, 1987, 1988, 1989, 1990, 1992, 1993)
- 1 Χρυσό Ευρωμπάσκετ το 1987, 1 ασημένιο Ευρωμπάσκετ το 1989
- 11 φορές πρώτος σκόρερ του Ελληνικού πρωταθλήματος (1981, 1982, 1983, 1984, 1985, 1986, 1987, 1988, 1989, 1990, 1991)
- 4 φορές πρώτος σκόρερ σε Ευρωμπάσκετ (1983, 1987, 1989, 1991)
- 1 φορά πρώτος σκόρερ σε Παγκόσμιο Κύπελλο (1986)
