Πρόκειται για μια από τις πιο χαρακτηριστικές αλλά και σημαντικές στιγμές κατά την διάρκεια των Δεκεμβριανών, στην οποία πρωταγωνίστησαν οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ και ο ηγέτης των Βρετανών, ο τότε Πρωθυπουργός Ουίνστον Τσόρτσιλ, που ήταν μια από τις εμβληματικές μορφές της νίκης στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Σαν σήμερα, στις 26 Δεκεμβρίου του 1949, ένας Έλληνας Εθνοφύλακας, κατά την διάρκεια περιπολίας του γύρω από το ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετάνια» που αποτελούσε τότε το γενικό επιτελείο των ελληνικών και βρετανικών δυνάμεων, θα ανακαλύψει τρομακτική ποσότητα εκρηκτικών, που είχε τοποθετήσει ο ΕΛΑΣ για να διαλύσει το ξενοδοχείο, στο οποίο κατοικούσε και ο Τσόρτσιλ.
Το υπόβαθρο
Κατά τα Δεκεμβριανά, το κεντρικό ξενοδοχείο της Αθήνας, Μεγάλη Βρετανία, είχε γίνει αρχηγείο του Άγγλου στρατηγού Σκόμπι. Εκεί γίνονταν όλες οι συσκέψεις μεταξύ βρετανικού και ελληνικού επιτελείου. Οι Γερμανοί, κατά την αποχώρησή τους από την Αθήνα, είχαν υπονομεύσει το ξενοδοχείο, αλλά έγινε απενεργοποίηση των εκρηκτικών. Ο ΕΛΑΣ έμαθε το κρυφό σχέδιο και έσπευσε με μια επιχείρηση αστραπή, να παγιδεύσει ξανά το κτίριο για λογαριασμό του.
Σύμφωνα με τη μαρτυρία του βετεράνου του ΕΑΜ, Στέλιου Ζαμάνου, που βρέθηκε στην πρώτη γραμμή της επιχείρησης, οι μαχητές του ΕΛΑΣ μπήκαν από τον Ιλισό ποταμό, εκεί που εκβάλουν οι υπόνομοι (η περιοχή έχει πλέον μπαζωθεί για να περάσει η βασιλέως Κωνσταντίνου) και διέσχισαν το κέντρο της Αθήνας υπογείως, φορτωμένοι με εκρηκτικά. Ήταν μια δύσκολη και επικίνδυνη επιχείρηση. Πολλοί δεν άντεξαν τις αναθυμιάσεις και πέθαναν στη διαδρομή.
Η μετακίνηση των σαμποτέρ έγινε υπό το φως αναμένων πυρσών. Για να μη φαίνονται από τον δρόμο, υπήρχαν ομάδες που έκλειναν τα ανοίγματα των υπονόμων με μεγάλα αντικείμενα. Όταν έφθασαν κάτω από το ξενοδοχείο στην πλατεία Συντάγματος, συνέδεσαν τα παλιά εκρηκτικά των Γερμανών με τα δικά τους και ετοιμάστηκαν για την πυροδότηση.
Η αποστολή και η αναβολή
Την ημέρα που είχε προγραμματιστεί η ανατίναξη της Μεγάλης Βρετανίας έφτασε στην Αθήνα ο Τσόρτσιλ , ο οποίος αμέσως επισκέφτηκε το ξενοδοχείο στο οποίο θα διέμενε. Η επίσκεψή προκάλεσε αναβρασμό στο στρατόπεδο των Ελασιτών, οι οποίοι τελικά πήραν την κρίσιμη απόφαση και ματαίωσαν το χτύπημα.
Η ιδέα να δολοφονηθεί μια από τις τρεις ηγετικές μορφές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, φρέναρε κάθε σκέψη για σαμποτάζ. Ο Στέλιος Ζαμάνος είχε μιλήσει στη «Μηχανή του Χρόνου» για την ιστορική εκείνη στιγμή, που βρέθηκε «με το φυτίλι στο χέρι», όταν πληροφορήθηκε τη ματαίωση. Ο ίδιος εξέφρασε την εκτίμηση ότι ήταν λάθος η αναβολή και ότι τότε έπρεπε να είχαν πυροδοτήσει τα εκρηκτικά.
Η επιχείρηση δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Λίγες μέρες αργότερα, ένας εθνοφύλακας, ο Μιχάλης Μεγαλοοικονόμου, που περιπολούσε μαζί με έναν Βρετανό στρατιώτη, βρήκε τα κρυμμένα εκρηκτικά. Τον συναντήσαμε με απόσταση πολλών δεκαετιών και ακόμη θυμόταν πολύ έντονα εκείνη την στιγμή.
Μας επιβεβαίωσε, ότι η αρμόδια υπηρεσία που εκλήθη να περισυλλέξει τα εκρηκτικά, μάζεψε περίπου 700 κιλά δυναμίτη. Η ποσότητα ήταν τέτοια, που αν είχε γίνει η ανατίναξη, δεν θα είχε μείνει τίποτα όρθιο και τα θύματα θα ήταν πολλά. Ανάμεσά τους και ο Τσόρτσιλ.
